วันพญาวัน...ของคนล้านนา...ทำอะไรบ้าง?

     พอถึงวันสงกรานต์ คนก็จะพูดถึงแต่วันที่ 13 เมษายนกัน ส่วนวันหยุดต่อเนื่อง วันที่ 14, 15 เมษายน คนไม่ค่อยนึกถึงความสำคัญ แต่สำหรับคนล้านนาแล้ว ทุกวันมีความสำคัญต่อเนื่องของกิจกรรมทางศาสนา

     1.  วันที่ 14 เมษายน เรียกว่าวันเน่า (วันเนาว์) ซึ่งจะเป็นวันที่ตระเตรียมของที่จะถวายทานทั้งหมด รวมทั้งของที่จะไปดำหัว (สำรับที่มีทั้งคาวหวาน ของกินของใช้ ผ้าเช็ดตัว น้ำขมิ้นส้มป่อย ดอกไม้มงคล)เพื่อไปคารวะญาติพี่น้องที่นับถือ แต่ละบ้านก็ประมาณ 7-8 สำรับ อาหารคาวส่วนมากก็เป็น แกงฮังเล ห่อนึ่ง(คล้ายห่อหมกแต่ไม่ใส่กะทิ) ส่วนขนมนั้นเป็น ขนมจ๊อก(ขนมเทียน) ข้าวต้มกะทิ (ข้าวต้มมัด) ผลไม้ก็เป็น มะปราง แตงกวา มะม่วง เงาะ หรือตามฤดูกาล ตอนเย็นก็ไปร่วมขนทรายเข้าวัด (เพื่อนำไปไว้ก่อสร้างถาวรวัตถุ) ตามประเพณีดั้งเดิม เป็นการเชื่อมความสามัคคีภายในชุมชน

      2. วันพญาวันคือวันที่ 15  เมษายน ของทุกปีมีความสำคัญสำหรับคนล้านนา เนื่องจากถือว่าวันนี้คือวันที่ดีที่สุดของปี จะทำบุญอไรก็ถือฤกษ์เอาวันนี้  เริ่มต้นของเช้าวันที่ 15 ล้านนาก็จะเตรียมขันข้าว  ขนม อาหาร ผลไม้ สำรับชุดใหญ่เต็มที่อย่างดีที่สุด ไปวัดเพื่อตานขันข้าว ทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้คนที่ล่วงลับไปแล้วและคนทำก็ได้บุญด้วยเช่นกัน (นำสำรับนี้ไปโรงครัว)   ส่วนในวิหารก็จะมีการใส่ขันแก้วทั้งสาม (บูชาพระรัตนนรัย) มีดอกไม้ ธูปเทียน ขมิ้นส้มป่อย กัณฑ์เทศน์ วัฒนธรรมทางล้านนาไม่เหมือนภาคอื่น อาหารที่นำมาถวายพระก็ถวายทั้งหมด ไม่รอพระฉันเสร็จแล้วคนก็ตั้งวงกินกัน ทุกคนถวายพระเมื่อทำพิธีเสร็จแล้ว ทุกคนก็จะกลับมากินข้าวที่บ้านใครบ้านมัน

      3. ตอนสายของวันนี้  ก็เริ่มนำขันข้าวและอาหาร คาวหวาน ผลไม้ ของกินของใช้ที่เตรียมไว้เมื่อวาน นำไปตามบ้านญาติ ๆเพื่อเป็นการแสดงคารวะธรรมและขอพรญาติผู้ใหญ่ เพื่อเป็นศิริมงคล

        ส่วนคนที่เป็นหลักของบ้าน ก็จะไปทำพิธีที่วัด พร้อมลูกหลาน ซึ่งต้องนำตุงกระดาษ (ซึ่งมีตัวนักษัตริย์ 12 ราศรี ตัดจากกระดาษสีต่างๆ มาผูกติดกับกิ่งไม้ สูงประมาณ 1.50 เมตร ) มีหลายรูปแบบสีสรรสวยงาม เพื่อนำไปปักที่กองทรายที่ขนเมื่อวาน พร้อมกรวยดอกไม้ธูปเทียน เตรียมพร้อมที่จะถวายทาน และทำพิธีสืบชะตาหลวงในวิหาร พระจะสวดพุทธมนต์ ที่มีคุณวิเศษต่างๆมากมาย ใช้เวลาประมาณ เกือบสองชั่วโมง เพื่อสะเดาะเคราะห์และเป็นศิริมงคล หลังจากเสร็จพิธีก็ไปทำบุญปล่อยปลาต่อชีวิต ให้อาหารปลาเพื่อทำทาน จิตใจมีแต่เมตตา เสร็จแล้วก็กลับมากินข้าวกลางวันบ้านใครบ้านมัน

      4. ตอนกลางวัน  ก็นำของสำหรับไหว้พ่อแม่ เพื่อขอพรท่าน ขออโหสิกรรมในสิ่งที่ล่วงไปแล้ว อาหารเสริม เสื้อผ้าของใช้ พวงมาลัยดอกมะลิ พร้อมเงิน (เพื่อท่านจะได้ไว้ใช้ส่วนตัวและชื่นชมความเอาใจใส่ของลูกหลาน ) เมื่อรับพรแล้ว วันนี้ก็จะเห็นว่า เราทำความดีทั้งวัน ใจมีแต่บุญกุศล ดังนั้นจึงถือว่า วันพญาวันเป็นวันที่ดีที่สุดของปี.