สมบัติบ้าในวัด : ผ้าเหลือง

ผ้ากาสวพัสด์ คือ ผ้าที่ย่อมด้วยน้ำฝาดของใบไม้ เปลือกไม้ หรือรากไม้บางชนิด (แต่ปัจจุบันเป็นสีวิทยาศาสตร์) ซึ่งตามพระวินัยให้ใช้ได้ ๒ สี คือ สีเหลืองหม่น และ สีเหลืองเจือแดงเข้ม... ตามที่เห็นอยู่ในเมืองไทยมีหลายสี แต่ก็มิใช่ว่าผิดวินัย เพราะมีข้ออ้างว่า ใบไม้รากไม้ยางไม้แต่ละชนิดก็อาจมีสีแตกต่างกันไปบ้าง ...และผ้ากาสวพัสต์หลายหลากสีเหล่านี้ สำนวนไทยเรียกรวมๆ ว่า ผ้าเหลือง ...

ผ้าเหลืองที่พระ-เณรเหล่านี้ ก็เรียกต่างกันไปตามชนิด เช่น จีวร หมายถึงผ้าห่ม สบงคือผ้านุ่ง อังสะคือเสื้อแขนเดียวของพระ-เณร เป็นต้น... ผ้าเหลืองเหล่านี้ก็มีคุณภาพแตกต่างกันไป... ฟังว่าเจ้าอาวาสวัดดังบางวัดห่มจีวรด้วยผ้าไหมสวิส ไหมญี่ปุ่น ผืนหนึ่งราคาเกือบหมื่น (ผู้เขียนฟังเค้าเล่า ไม่กล้ายืนยัน)... แต่พระ-เณรที่บวชนานๆ โดยมากมักจะเลือกใช้ของคุณภาพดีทนทาน ซึ่งในยุคปัจจุบัน ถ้าไม่มักเลือก ไม่พิถี่พิถันนัก ก็ไม่จำเป็นต้องซื้อ....

ผู้เขียนบวชมายี่สิบกว่าพรรษา (๒๕๒๘) ไม่เคยซื้อจีวรหรือสบงเลย ซึ่งอาจจำแนกผ้าสบงจีวรที่ได้มาใช้ดังต่อไปนี้...เค้าถวายส่วนตัวจากกิจนิมนต์ทั่วไป...ของพระบวชใหม่ที่ลาสิกขาหรือสึกแล้ว ก็สามารถนำมาใช้ได้... บางครั้งถ้าขัดสนก็ขอเพื่อนพระ-เณรด้วยกันที่มีอยู่บ้าง (โดยมากสบงจีวรนี้ พระ-เณรจะแบ่งปันหรือขอกันได้ง่ายๆ ถ้าใครไม่มีใช้)... ก็สามารถมีสบงและจีวรใช้ตลอด..

ผ้าเหลืองซึ่งพระ-เณรมักจะซื้อใช้ก็คือ อังสะ เพราะที่เค้าถวายมาพร้อมกับชุดผ้าไตรนั้น โดยมากมักจะไม่คงทน แบบก็ไม่สวย และขนาดก็ไม่เหมาะสม... หรือบางครั้งไปอยู่ในท้องถิ่นที่มีอากาศหนาวก็ต้องซื้ออังสะหนาๆ กันหนาว...พระ-เณรอื่นๆ ก็เช่นเดียวกับผู้เขียน คือ อังสะมักจะหาซื้อเองและบางรูปก็สั่งญาติโยมที่เป็นช่างตัดเย็บมาให้ก็มี (บางท้องถิ่นมีช่างรับตัดเย็บอังสะให้พระ-เณรโดยเฉพาะ)

ผ้าอาบน้ำ คือ ผ้าเหลือค่อนข้างบาง ที่พระ-เณรใช้นุ่งสรงน้ำ (สรงน้ำ คือการอาบน้ำของพระ-เณร) ผ้าอาบน้ำนี้ก็คล้ายๆ สบงแต่มีขนาดเล็กกว่าเท่านั้น....เวลามีงานศพนิมนต์พระ-เณรพิจารณาผ้าบังสุกุลนี้ นอกจากจะเป็นผ้าไตร จีวร สบงแล้ว บางครั้งก็เป็นผ้าอาบน้ำ...

ปัญหาเรื่องผ้าอาบน้ำนี้ก็คือ บางร้านมักง่ายใช้ผ้าผืนเล็กๆ แล้วใส่ถุงห่อไว้ ญาติโยมก็ไม่รู้ แต่พระ-เณร รู้ว่าไม่สามารถนุ่งได้รอบเอว เพราะมีขนาดสั้นเกินไป... ดังนั้น บรรดาผ้าเหลืองในวัดที่เป็นสมบัติบ้า ผ้าอาบน้ำผืนเล็กๆ เหล่านี้แหละ มีมากที่สุด....

พระ-เณรหลายรูปก็ไม่ค่อยใช้ผ้าอาบน้ำ (ผู้เขียนก็เหมือนกัน) คือ เวลาสรงน้ำก็จะใช้สบงเป็นผ้าอาบน้ำ สรงน้ำเสร็จก็ซักตาก แล้วก็นุ่งผืนใหม่ ทำนองนี้...

ผ้าจีวรหรืสบงบางชนิดก็คุณภาพเลว ตัดเย็บมาก็ไม่ปราณีต เมื่อมีผ้าเหลือเฟื้อ พระ-เณรก็ไม่ใช้ จึงกลายเป็นสมบัติบ้าเช่นเดียวกัน...

ผ้าเหลืองเหล่านี้ พระ-เณรในวัดก็ใช้กันตามสะดวก เช่น เป็นผ้าเช็ดมือเช็ดเท้า ผ้าขี้ริ้ว... บางวัดที่มีกุฎิไม้เก่าๆ บางครั้งพระ-เณรก็นำผ้าเหล่านี้มาขึงให้ตึงทำเป็นฝาเพดานหรือฝาผนังตามที่เห็นสมควร...

บางท้องถิ่นหรือบางครั้งบางคราว ก็อาจมีพ่อค้าแม่ค้ามารับซื้อแลกเปลี่ยนผ้าเหลืองเหล่านี้ พระ-เณรก็มักจะเก็บไว้เพื่อจะได้แลกเปลี่ยนเป็นสิ่งอื่น.... แต่ราคาค่อนข้างถูก เช่น สบงทั่วไปก็ราวประมาณ ๓๐ - ๕๐ บาท... บางคนให้ราคาถูกเกินไป พระ-เณรรู้สึกเอาเปรียบมากก็ไม่ขาย... แต่บางคนก็มีคุณธรรมอยู่บ้าง ผืนไหนเป็นผ้าเนื้อดี เค้าก็บอกว่าผืนนี้หลวงพี่เอาไว้ใช้ดีกว่า ประมาณนี้

ผ้าเหลืองเหล่านี้ที่เค้าไม่รับซื้อ ขายไม่ได้ และของที่ใช้แล้ว บางครั้งบางคราวมีเยอะๆ กลายเป็น สมบัติบ้าในวัด ...พระ-เณรก็ช่วยกันฝังหรือเผาตามเรื่องตามราวภายในวัด...

ยังมีผ้าอื่นๆ ซึ่งพระ-เณรก็มีใช้ แต่ไม่จัดเป็นผ้าเหลือง ซึ่งผู้เขียนค่อยเล่าตอนต่อไป...