การจัดการเรียนการสอนที่มุ่งเน้นความรู้คู่คุณธรรม: การสื่อสารบนพื้นฐานจริยธรรม

การจัดการเรียนการสอนที่มุ่งเน้นความรู้คู่คุณธรรม:

การสื่อสารบนพื้นฐานจริยธรรม

                                                                   * ดร. ขวัญตา  บุญวาศ

 ความเป็นมา วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นพรัตน์วชิระ สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุขเป็นสถาบันอุดมศึกษาที่ผลิตพยาบาลวิชาชีพ โดยมีการจัดการเรียนการสอนหลักสูตรแบบบูรณาการ ที่มุ่งเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ  โดยตระหนักถึงความสำคัญของการพัฒนาการจัดการเรียนการสอนทางการพยาบาล เพื่อพัฒนาคุณภาพบัณฑิตให้มีความรู้ ทักษะในการปฏิบัติทางวิชาชีพ และมีคุณธรรมจริยธรรม  โดยได้จัดการเรียนการสอนในรายวิชา การสื่อสารทางการพยาบาล (Communication in Nursing)  ซึ่งมีลักษณะวิชา เป็นการศึกษาเกี่ยวกับ แนวคิด  ทฤษฎี  หลักการสื่อสาร  วิธีการสื่อสาร  การสื่อสารในองค์การ การประชาสัมพันธ์และการนำเสนอ  การประยุกต์ความรู้ทางการสื่อสารในการพยาบาลกับบุคคล ครอบครัว และชุมชนเพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ  ภายใต้พระราชบัญญัติข้อมูลข่าวสารและสิทธิของประชาชน  และได้บูรณาการร่วมกับเนื้อหา     คุณธรรมจริยธรรม ตามทฤษฎีการดูแลแบบเอื้ออาทร  (Theory of Human Caring)  ของ จีน วัตสัน (Jean  Watson)  ความสำคัญของคุณธรรมจริยธรรมในการจัดการเรียนการสอนทางการพยาบาล  หลักสูตรพยาบาลศาตรบัณฑิต สถาบันพระบรมราชชนก ให้ความสำคัญกับกรอบแนวคิด  8 ประการ ได้แก่ การดูแลแบบเอื้ออาทร  ผู้เรียน  ผู้สอน  การเรียนการสอน  สภาพแวดล้อม  สุขภาพ  บุคคล  ครอบครัว  ชุมชน  และการปฏิบัติการพยาบาล จึงนำไป  สู่การพัฒนากรอบแนวคิดในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่มุ่งเน้นการสื่อสารบนพื้นฐานจริยธรรม ซึ่งประกอบด้วยพฤติกรรมการสื่อสารแบบเอื้ออาทร 10 ประการ ดังนี้                1.  การสื่อสารเพื่อตระหนักถึงคุณค่าและศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์                        2.  การสื่อสารเพื่อสร้างความเชื่อมั่นศรัทธาและความหวัง                3.  การสื่อสารที่ไวต่อความรู้สึกของตนเองและบุคคลอื่น                4.  การสื่อสารเพื่อช่วยให้เกิดความไว้วางใจในการสร้างสัมพันธภาพระหว่างบุคคล                5.  การสื่อสารเพื่อส่งเสริมการยอมรับการระบายความรู้สึกทั้งทางด้านบวกและลบ                 6.  การสื่อสารเพื่อใช้กระบวนการแก้ไขปัญหาและการตัดสินใจอย่างเป็นระบบ7.  การสื่อสารเพื่อส่งเสริมการสอนและการเรียนรู้ระหว่างบุคคล                8.  การสื่อสารเพื่อการสนับสนุน ปกป้อง และแก้ไขสิ่งแวดล้อมทั้งทางด้านกายภาพ  จิต สังคม และจิตวิญญาณ 9.  การสื่อสารเพื่อให้การช่วยเหลือในการตอบสนองความต้องการของมนุษย์          10.  การสื่อสารเพื่อการดำรงไว้ซึ่งความเชื่อ จิตวิญญาณ และโลกทัศน์ของแต่ละบุคคล  

เป้าหมายการเรียนรู้: การสื่อสารบนพื้นฐานจริยธรรม  เพื่อปลูกฝังคุณธรรม  จริยธรรม โดยบูรณาการในเนื้อหา และกิจกรรมการเรียนการสอน ให้นิสิตสามารถใช้ความรู้ แนวคิด  ทฤษฎี  หลักการและวิธีการสื่อสาร ในการวิเคราะห์การสื่อสารที่สัมพันธ์กับปัญหา อารมณ์และความรู้สึกของบุคคล  ครอบครัว  และชุมชนได้  โดยผ่านการสะท้อนคิด การนำเสนอ และการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างผู้เรียน  ตลอดจนสามารถประยุกต์ความรู้สู่การปฎิบัติในการดูแลผู้ป่วยโดยการสื่อสารแบบเอื้ออาทร 

 วีธีการสอน: โดยการบรรยาย (Lectur)  อภิปราย (Discussion)  กรณีศึกษา (Case study)การศึกษาแบบนำตนเอง (Self directed learning)  และการสังเกต  (Observational  Learning)   

สื่อการสอน

1. บุคคลที่เป็น ตัวแบบ  (Modeling) ได้แก่ แม่ชี ศันสนีย์ เสถียรสุต

                                        

2.  สื่อและอุปกรณ์ประกอบการสอนที่หลากหลาย เช่น สถานการณ์จริง วิทยุ  วิดีทัศน์  เอกสาร วารสาร หนังสือ  ตำรา บทความ  ข่าว อินเทอร์เน็ต คอมพิวเตอร์ และเครื่องฉาย 3 มิติ       3.   สภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้ โดยใช้สถานที่ของเสถียรธรรมสถาน ด้วยเชื่อว่าสภาพแวดล้อมเป็นสิ่งสำคัญในการส่งเสริมพัฒนาการทางสติปัญญา 

กิจกรรมการเรียนรู้    ภายหลังการเรียนรู้ แนวคิด  ทฤษฎี  หลักการและวิธีการติดต่อสื่อสารในชั้นเรียนแล้ว จึงนำเข้าสู่ กิจกรรมการเรียนรู้ที่เน้นให้เกิดพลวัตของการสื่อสารบนพื้นฐานจริยธรรม ใช้เวลารวม 12 ชั่วโมงโดยมีกิจกรรมดังนี้1.   การสร้างแรงจูงใจ  ให้นิสิตเห็นความสำคัญของ การสื่อสารบนพื้นฐานจริยธรรม โดยการบรรยายสรุปความสำคัญของการสื่อสารทางการพยาบาล และพฤติกรรมการสื่อสารแบบเอื้ออาทร 2.  การเรียนรู้ และการฝึกปฏิบัติ การสื่อสารบนพื้นฐานจริยธรรม ณ เสถียรธรรมสถาน                2.1  เรียนรู้โดยการสังเกต ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม                2.2  บริหารกายด้วยโยคะ ประกอบดนตรี                  2.3  การฝึก อานาปานสติภาวนา ด้วยการกำหนดลมหายใจ                2.4  ฟังบรรยายธรรมเรื่อง การสื่อสารด้วยความเอื้ออาทร และชมวีดิทัศน์ กรณีศึกษา “บัว”                                  2.5  อภิปราย และซักถามปัญหาจริยธรรมทางการพยาบาล3.  แบ่งนิสิตเป็นกลุ่มย่อย กลุ่มละ 10 คน เพื่อศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง 4.  นิสิตแต่ละกลุ่ม นำเสนอ สะท้อนคิด  ความรู้  ความคิดเห็น และความรู้สึกจากกิจกรรมการเรียนรู้ 

ผลลัพธ์จากการเรียนรู้                1.  นิสิตสามารถสร้างแบบแผนพฤติกรรมการสื่อสารแบบเอื้ออาทรที่นำไปใช้ได้จริง ในระดับดีขึ้นไป (มากกว่า 3.5 ขึ้นไป) มากกว่าร้อยละ 80         2.  นิสิตมีความพึงพอใจต่อกิจกรรมการเรียนรู้ในระดับดีขึ้นไป (มากกว่า 3.5 ขึ้นไป) มากกว่าร้อยละ 80      

สรุป

การจัดการเรียนการสอนที่มุ่งเน้นความรู้คู่คุณธรรม: การสื่อสารบนพื้นฐาน จริยธรรม สามารถ ส่งเสริมความรู้ ควบคู่กับการพัฒนาพฤติกรรมการสื่อสารแบบเอื้ออาทรได้อย่างมีคุณภาพ จากการสังเกตพบว่า นิสิตมีความกระตือรือร้นต่อการเรียนรู้ ชื่นชมกับบรรยากาศการเรียนรู้ในสถานที่อันร่มรื่น ประทับใจต่อบุคลิกภาพการสื่อสารที่งดงามของแม่ชีศันสนีย์ และให้ความสนใจในกิจกรรมการทำสมาธิ นิสิตมีความปิติ เบิกบานใจ และสะท้อนความรู้สึกด้วยความเห็นอก เห็นใจผู้ป่วยจากกรณีศึกษา จึงคาดหวังได้ว่า นิสิตพยาบาลจะสามารถนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ในการดำเนินชีวิตประจำวัน และสร้างปฏิสัมพันธ์ทางวิชาชีพกับผู้ป่วยตามจรรยาบรรณวิชาชีพได้อย่างมีประสิทธิภาพต่อไป 

 เอกสารอ้างอิงสิวลี  ศรีวิไล.  (2533).  “จริยธรรมกับคุณภาพของพยาบาล”  เอกสารประกอบการอภิปรายในการประชุม       พยาบาลแห่งชาติครั้งที่ 6 2-7 พฤศจิกายน 2523. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.                   Watson, J. (2002). Instruments for assessing and measuring caring in nursing and health sciences. NY: Springer. (AJN Book of the Year Award 2002). (Japanese translation in print).www2.uchsc.edu/son/caring/content/

[นลินี]

อจ.คะ สนใจเรื่องนี้พอดี กำลังหาข้อมูล มาอ่านของอจ.นี่ได้แนวเรย ตอนเป็นนร.พยบ. ก็เคยไปฝึกงานที่รพ.นพรัตน์ แต่ วพบ. นพรัตน์วชิระ ที่อย่างไงคะ รวมกันระหว่างนพรัตน์ และวิชระ รึเปล่า แล้ววพบ.อยู่ที่ไหนคะ ไม่ต้องตอบก็ได้นะคะ ไม่เป็นไร อจงคงจะยุ่งนะคะ ไม่รบกวนมากหรอกค่ะ เพียงแต่เข้ามาอ่านแล้วชอบน่ะค่ะ อยากให้นร.พยาบาลสมัยนี้ มีคุณธรรมจริยธรรมมากๆ บางครั้งเราคนรุ่นเก่าแล้ว เจอพยาบาลใหม่ๆ ก็งงๆค่ะ ก็เข้าใจว่าโลกเปลี่ยนแปลง ตัวเรายังย่ำอยู่ที่เดิม คงไม่ได้ แต่บางครั้งเด็กก็เข้าใจยากค่ะ เหมือนเด็กก็บอกว่าเราแกร่แร้ว ก็เข้าใจยากเหมือนกันน่ะค่ะ ถ้าจูนกันได้ดี งานก็ไปได้สวยค่ะ แต่กว่าจะจูนกันได้ ก็ยากเน๊าะ อจ.เน๊าะ เป็นกำลังใจให้อจ. พยายามกับลูกศิษย์ค่ะ อยากให้วิชาชีพเราเจริญมากๆค่ะ รักวิชาชีพค่ะ

นลินี บุญธรรม รพ.สว่างอารมณ์ จ.อุทัยธานี