ยาเสพติด เมื่อเด็กย้อนถาม
การจัดเวทีเสวนาชุมชนเข้มแข็งร่วมแรงต้านยาเสพติด ของศูนย์พัฒนาสังคมหน่วยที่ 25 จังหวัดน่าน ในปีนี้ผมได้ไปร่วมเป็นวิทยากรนำเสวนาอยู่ 2 แห่ง มีจำนวนหมู่บ้านชาวเขาในเขตตำบลบ่อและตำบลสะเนียน อำเภอเมือง เข้ามาร่วม 7 หมู่บ้าน ทั้งชนเผ่าม้งและเผ่าเมี่ยน
หลายคนที่ไม่เข้าใจว่าทำไม ศูนย์ฯ ถึงต้องมีโครงการป้องกันแก้ไขยาเสพติด ลงพื้นที่ชุมชนม้งเมี่ยนในเขตอำเภอเมืองทุกปี ทำมาหลายปีแล้วปัญหายังไม่หมดอีกหรือ ? เรื่องนี้อธิบายได้ง่ายๆ ว่าปัญหายาเสพติดมันก็เหมือนหญ้า ยิ่งตายก็ยิ่งงอก หน้าแล้งแห้งกรอบแดง หน้าฝนกลับมาเขียวชะอุ่ม ปัญหายาเสพติดไม่มีวันหมดสิ้นลงได้ ถ้าคนไม่รู้จักควบคุม ทั้งการควบคุมตนเอง และการควบคุมดูแลกันเองในฐานะของสมาชิกชุมชน หรือสมาชิกของสังคม
ที่ตำบลบ่อ หมู่บ้านน้ำงาวและสันติภาพ เป็นชุมชนชาวเมี่ยน อยู่ในหุบเขาไม่ไกลจากเมืองมากนัก ผมเปิดเวทีเล็กๆอย่างอบอุ่นกับเด็กนักเรียนโรงเรียนบ้านน้ำงาว โดยมีทีมวิทยากรร่วมเสวนาเป็นผู้นำชุมชน ตัวแทนผู้ปกครอง อาจารย์ทั้งจากบ้านน้ำงาวและบ้านสันติภาพ ที่ขาดไม่ได้คือมีตัวแทนขององค์การบริหารส่วนตำบลบ่อ มาเข้าร่วมเสวนาด้วย เป็นผู้หญิงและมีตำแหน่ง เป็นรองนายกฯ สรุปสถานการณ์ได้ว่า ปัญหาในชุมชนเริ่มจากปลูกฝิ่นเพื่อเสพและจำหน่าย จนกระทั่งมาถึงยาบ้า และมีการรณรงค์ปราบปรามอย่างจริงจัง จนปัญหาเบาบางลงไป แต่ไม่แน่ว่าในอนาคตอันใกล้นี้ปัญหายาเสพติดจะหวนกลับมาสู่ชุมชน และจะรุนแรงยิ่งขึ้นผนวกเข้ากับปัญหาเด็กและเยาวชน ที่เริ่มก่อตัวเพิ่มมากขึ้น ที่ผ่านมากิจกรรมการต่อต้านยาเสพติดในชุมชน ทำกันแบบแยกส่วน แล้วแต่ใครจะมีโครงการ เป็นโครงการของหมู่บ้าน ของ อบต. ของสถานศึกษา และหรือโครงการจากหน่วยงานภายนอก ทั้งภาครัฐและเอกชน ไม่ได้มีการมองปัญหาแบบองค์รวม และใช้กระบวนการแก้ปัญหาแบบมีส่วนร่วม ที่จะนำสู่การป้องกันแก้ไขปัญหาสังคมอื่นๆในชุมชน ได้อย่างยั่งยืน
ในขณะที่ ตำบลสะเนียน เป็นเวทีใหญ่ ใช้สถานที่หอประชุมโรงเรียนบ้านสองแคว มีเด็กนักเรียนจากหลายโรงเรียนมาเข้าร่วม อย่างเช่น เด็กนักเรียนม้งจากโรงเรียนบ้านสองแคว โรงเรียนบ้านปางเป๋ย เด็กนักเรียนเมี่ยนจาก โรงเรียนบ้านน้ำโค้ง โรงเรียนบ้านละเบ้ายา รวมแล้วร่วม 140 คน เวทีนี้ค่อนข้างคึกคัก มีวิทยากรเป็นผู้นำชุมชนจากหมู่บ้านสองแคว บ้านใหม่เจริญสุข บ้านปางเป๋ย บ้านน้ำโค้ง และบ้านละเบ้ายา ตัวแทน อาจารย์ ผู้ปกครอง และมีนายกองค์การบริหารส่วนตำบลสะเนียนเข้าร่วมด้วย การดำเนินเสวนาค่อนข้างยากลำบาก แต่ท้าท้าย ด้วยมีวิทยากรร่วมเสวนานับ 10 คน ประเด็นทั่วไปก็คล้ายๆกับที่บ้านน้ำงาว มีการบอกเล่าถึงสถานการณ์ยาเสพติดของชุมชน เน้นในเรื่องจิตสำนึกของตัวเอง ครอบครัวและชุมชนในการช่วยกับสอดส่องดูแลปัญหา โดยเฉพาะอย่างยิ่งตำบลสะเนียน มีปัญหายาเสพติดมายาวนาน ทั้งการค้าและการเสพ แม้ว่าดูเหมือนจะควบคุมปัญหาให้เบาบางลงได้ แต่เด็กและเยาวชนนับวันยิ่งโตใหญ่ ขึ้นมาเรื่อยๆ ปัญหายาเสพติดของชุมชนต้องปรับตัวให้ทันสถานการณ์ตลอดเวลา ไม่ว่าจะเป็นด้านตัวยา ไม่ได้มีเฉพาะยาบ้า ทั้งนี้ควรหมายรวมถึงสิ่งเสพติดอื่นๆด้วย อย่างเช่น การฟุ่มเฟือยในทางวัตถุอื่นๆ อย่างเช่น โทรศัพท์มือถือ หรือพฤติกรรมการกินใช้ ฯลฯ
ในช่วงท้ายของเวที เปิดโอกาส ให้เด็กที่เข้าร่วมซักถามวิทยากร มีเด็กผู้หญิงคนหนึ่งโยนคำถามกลางเวทีเสวนา อย่างน่าสะท้อนใจว่า ทุกวันนี้ พอผู้ใหญ่แก้ปัญหายาเสพติดมักโยนความผิดอยู่ที่เด็กและเยาวชน หาว่าวัยรุ่นติดยาบ้า ตอนนี้ยาบ้าเบาบางลงไปแล้ว ขอถามว่า ทีพวกผู้ใหญ่ที่เมาเหล้า แล้วอ้วกอยู่กลางถนน อย่างนี้ทางชุมชนจะจัดการอย่างไร ? เล่นเอาสะอึกกันไปทั้งวงเสวนา ปัญหาเรื่องสุราในชุมชน ดูเหมือนจะยิ่งทวีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น เรียกว่าเมากันถ้วนหน้าทั้งเด็กและผู้ใหญ่ เด็กเมาได้ผู้ใหญ่เมาดี ไม่เมาเหล้าก็เมาเบียร์ กินกันจะป็นเรื่องปกติ จนเครียด ก็กิน ไม่จน ไม่เครียดก็ยิ่งกิน นำพาปัญหาอื่นๆตามมามากมาย
ในเวทีนั้น พวกผู้ใหญ่หน้ากันแล้วยิ้มเจื่อนๆ ช่วยกันตอบไปอย่างแกนๆ วกไปวนมา ไม่รู้ว่าเด็กจะได้คำตอบที่ต้องการหรือไม่ ผมในฐานะที่เป็นคนนอก ก็ได้แต่พยายามเชื่อมโยงสรุปประเด็นให้ได้คำตอบ และเข้าใจดีความรู้สึกของทั้งสองฝ่าย ปัญหาบางอย่างกลืนไม่เข้าคายไม่ออก เมื่อเด็กย้อนถาม ก็เกิดกระอักกระอ่วน ประเด็นปัญหาในลักษณะนี้ นับวันยิ่งชัดเจนยิ่งขึ้น โดยเฉพาะปัญหาที่ผู้ใหญ่ก่อขึ้น และให้เด็กรับกรรม....
ความเห็น (1)
tinnaliamchongkon
เด็กเอ๋ยเด็กน้อย ความรู้ที่ว่าย่อย่อยกลับยิ่งใหญ่ ซักถามปัญหาที่รู้ไม่เข้าใจ กว่าจะได้คำตอบมาช่างยากเย็น
มีเวทีให้เด็กเล็กๆพร้อมพ่อแม่ ที่เฝ้าแลเลี้ยงดูยามยากเข็ญ หรือรอพ่อแม่แก่เฒ่าลงโลงเย็น จะได้เห็นปัญหา...ว่า "ทำไม?"
โอกาสหน้าขอร่วมแจมเวทีด้วย
ขอบคุณครับ!