การกระทำเหนือหน้าที่กับระเบิดพลีชีพ ๔

ประโยชน์นิยมก็เป็นฝ่ายคัดค้านการกระทำเหนือหน้าที่ ผู้สนใจประเด็นนี้ลองดู ประโยชน์นิยมกับการกระทำเหนือหน้าที่ ๑. (มี ๓ ตอน) ในที่นี้จะนำมาเปรียบเทียบกับปฏิบัติการระเบิดพลีชีพเท่านั้น ว่ามีความเป็นไปได้ หรือขัดแย้งอย่างไรบ้าง...

ประโยชน์นิยมร่วมสมัยจำแนกเป็น ๒ ฝ่าย คือ ประโยชน์นิยมเชิงกรรม และประโยชน์นิยมเชิงกฎ ...ดังนั้น ผู้เขียนจะนำทั้งสองฝ่ายนี้มาตรวจสอบปฏิบัติการระเบิดพลีชีพสั้นๆ

๑. ประโยชน์นิยมเชิงกรรม จะใช้หลักการว่า หน้าที่คือการกระทำที่มีประโยชน์ที่สุดต่อคนจำนวนมากที่สุด ...เมื่อเอาหลักการนี้มาจับปฏิบัติการระเบิดพลีชีพจะเห็นได้ว่าผิดแน่นอน กล่าวคือ

ระเบิดพลีชีพ สร้างความเสียหายให้ต่อผู้ปฎิบัติการและฝ่ายตรงข้ามอย่างยับเยิน ส่วนฝ่ายที่ได้ประโยชน์บ้างก็อาจเป็นฝ่ายเดียวกับผู้ปฏิบัติการ เพราะสามารถลดทอนกำลังของฝ่ายตรงข้ามลงไปได้จำนวนหนึ่ง ก่อให้เกิดความทุกข์โศกอื่นๆ ต่อฝ่ายตรงข้ามต่างๆ นานา เป็นต้น ...ซึ่งสิ่งเหล่านี้เป็นเพียงสิ่งที่เกิดขึ้นแก่บางกลุ่มเท่านั้น มิใช่เกิดขึ้นต่อคนทั้งหมด ...ดังนั้น จึงมิอาจกล่าวได้ว่าเกิดประโยชน์สูงสุดต่อคนจำนวนมากที่สุดจริงๆ... เนื่องจากประโยชน์นิยมเชิงกรรม จะเน้นประโยชน์ที่เป็นสากล ไม่กำหนดเฉพาะว่าเป็นฝ่ายหนึ่งฝ่ายใด...

๒. ประโยชน์นิยมเชิงกฎ จะชื่อว่าประโยชน์นิยมโดยอ้อม (ต่างจากประโยชน์นิยมเชิงกรรมที่ได้ชื่อว่าประโยชน์นิยมโดยตรง) เพราะใช้หลักการไปพิจารณากฎ และเอากฎไปกำหนดสังคมอีกครั้งหนึ่ง ดังตัวอย่างว่า

หมู่บ้านหนึ่งมีกฎอยู่ว่า ทุกคนมีหน้าที่จะต้องปกป้องและต่อต้านข้าศึกตามคำสั่งที่ผู้ใหญ่บ้านกำหนดไว้

โดยใช้หลักประโยชน์เข้าไปพิจารณา ทุกคนคิดว่ากฎนี้จะทำให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อหมู่บ้านได้...นั่นคือ เมื่อใช้หลักการเข้าไปพิจารณากฎแล้วก็จะเห็นว่าก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดจริงๆ

แต่ ถ้ามีใครคนหนึ่งกระทำเกินหน้าที่ หรือเหนือคำสั่งของผู้ใหญ่บ้านโดยใช้ปฏิบัติการระเบิดพลีชีพเพื่อทำลายอีกหมู่บ้านที่เป็นข้าศึก...ตามนัยนี้ อาจพิจารณาได้ว่า ก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อหมู่บ้านของตนเกินกว่าปรกติ นั่นคือ ปฏิบัติการระเบิดพลีชีพของเค้าสามารถจัดเป็นการกระทำเหนือหน้าที่ได้...

แต่เมื่อมีผู้ทักท้วงว่า คนๆ เดียว ควรจะตายเพื่อทุกคนหรือ ? นั่นคือ ความชั่วร้ายที่แฝงอยู่ของแนวคิดประโยชน์นิยมทั้งหมด