ก่อนจะลงพื้นที่ดำเนินการ เราก็ต้องมีการศึกษาชุมชนเบื้องต้นกันก่อน ซึ่งเราได้ทำไปแล้วในกิจกรรมที่ 1 จากนั้นกลุ่มจึงคัดเลือกตัวแทนจากชุมชนกลุ่มต่าง ๆ เช่น กรรมการหมู่บ้าน เยาวชน ผู้อาวุโส กลุ่มสตรี กลุ่มอาชีพต่าง ๆ และนัด อสม.เพื่อปรึกษาหารือนัดชาวบ้าน ทีมผู้นำประชุมต้องทำความเข้าใจกระบวนการและแบ่งหน้าที่กัน โดยใช้ศาลาเอนกประสงค์ในชุมชนเป็นที่ดำเนินการ เตรียมอุปกรณ์ที่ใช้ทำกลุ่ม ผลไม้ และน้ำผลไม้ไว้บริการ
เมื่อลงพื้นที่ตอนแรกเราก็กังวลว่าจะมีคนในชุมชนมาร่วมทำแผนกับเราไม่มาก แต่เมื่อไปถึงก็พบว่าพลังจากชุมชนเกินคาด มานั่งเป็นระเบียบเรียบร้อย หลังจากที่เราชี้แจงวัตถุประสงค์และแนะนำตัวกันไปแล้ว สังเกตว่าบรรยากาศก็ดูจะเคร่งเครียดไปก็เลยให้พี่ทิพย์ (คนสวยประจำกลุ่ม) มานำเล่นเกมประกอบเพลง ก็ผ่อนคลายไปได้มาก
ต่อมาพี่อ๊อฟ (คุณพ่อคนใหม่) มานำกระบวนการ เริ่มจากให้ชุมชนคิดภาพ “ชุมชนในปัจจุบัน” แล้วก็เสนอความคิดขึ้นมา ทีมก็ช่วยกันเขียนลงแผนที่ความคิด (พี่แต้มกับพี่เล็กก็ช่วยจัดกลุ่มให้ ไม่อย่างนั้นเขียนไม่ทันแน่) จากนั้นก็ให้ชุมชนคิดภาพ “ชุมชนในอนาคต” เขียนลงแผนที่ความคิดอีกใบ แล้วมาสรุปปัญหาที่พบได้ต่าง ๆ กันไป แล้วก็ให้ยกมือโหวตปัญหาที่ต้องการแก้ไขเร่งด่วน 4 อันดับแรก ได้แก่ น้ำประปาไม่สะอาด สถานบริการล่าช้า ท่อระบายน้ำอุดตัน และขาดอุปกรณ์ออกกำลังกาย จะเห็นว่าปัญหาของชุมชนจะไม่เป็นปัญหาสุขภาพโดยตรง ส่วนใหญ่เป็นปัญหาเรื่องสภาพแวดล้อม สาธารณูปโภคมากกว่า อาจจะเป็นเพราะว่าอยู่ใกล้สถานบริการ (รพ.มหาราช และคลินิกเวชปฏิบัติครอบครัว) และสิทธิการรักษา
ทางกลุ่มจึงนำ 4 ปัญหาแรกที่ชุมชนเสนอ มาช่วยกันจัดทำแผนชุมชน ประกอบด้วย ชื่อโครงการ วัตถุประสงค์ กิจกรรม งบประมาณ ระยะเวลาดำเนินการ ตัวชี้วัด และผู้รับผิดชอบ จากนั้นกลุ่มก็สรุปให้ชุมชนทราบและผลของการทำแผนที่ได้บรรลุตามวัตถุประสงค์ แล้วแยกย้ายกันกลับบ้านด้วยความเข้าใจของทั้ง 2 ฝ่าย (เจ้าหน้าที่กับชุมชน) ขอขอบคุณความร่วมมือของชุมชนกีฬากลางพัฒนา Block 5 และอสม.ที่เข้มแข็งอย่างยิ่ง
นันท์นภัส สุขใจ
นศ.การพัฒนาสุขภาพชุมชน รุ่นที่ 4
มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมาเป็นองค์ความรู้ที่น่าสนใจมาก ครับ