๑,๓๓๗ ถอดบทเรียน..งานปรับปรุงซ่อมแซมอาคารเรียน

โรงเรียนเล็กๆ กว่าจะได้งบประมาณปรับปรุงและซ่อมแซม มิใช่เรื่องง่าย การบริหารจัดการในระหว่างที่ปรับปรุง ยิ่งยากกว่า ดังนั้น ผู้บริหาร คณะครูและนักเรียน ตลอดจนผู้ที่เกี่ยวข้องทุกฝ่าย จะต้องรักอาคารเรียน ทะนุบำรุงและรักษาอาคารเรียนหลังนี้ ให้สะอาดสดใส และน่าอยู่น่าเรียนตลอดไป

๑๐ ปีพอดี ที่โรงเรียนได้รับรางวัลชนะเลิศยอดเยี่ยม ระดับประเทศ ด้านบริหารจัดการ จาก สพฐ. วันนั้น..แทบจะไม่มีอะไรเลย ผู้บริหารมีแต่ตัวกับหัวใจ...

วันนี้ครูมีพร้อม นักเรียนมากขึ้นเป็นสองเท่า ด้านแหล่งเรียนรู้และสิ่งแวดล้อมครบครันอย่างลงตัว ส่วนอาคารเรียนทั้งเก่าและใหม่ สดใส ไม่เหลือเค้าเดิมอีกแล้ว

จึงย้อนไปให้คิดถึงรางวัลในวันนั้น มันช่างอมตะ..ตลอดเวลาอันยาวนาน เหมือนรักษามาตรฐานไว้ให้คงสภาพ และมีพัฒนาการในเชิงประจักษ์เรื่อยมา

โดยเฉพาะงานปรับปรุงซ่อมแซมอาคารเรียนหลังเก่า(มาก)ที่เสร็จสิ้นลง รอการตรวจรับจากเขตพื้นที่ฯ และนี่คือหลักฐานสุดท้าย ว่าได้มีการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงจริงๆ

จึงต้องถอดบทเรียน ที่เป็นบันทึกความรู้สึก ก่อนปรับปรุงอาคาร ระหว่างทางที่ซ่อมแซมและหลังจากเสร็จสิ้นภารกิจแล้ว....ดังนี้

อาคารเรียนแบบ ป.๑ ก. ขนาด ๔ ห้องเรียน สร้างเสร็จในปี ๒๕๒๓ โดยใช้งบ อบจ.วงเงิน ๒๘๐,๐๐๐ บาท ปัจจุบันอาคารแบบนี้ยังเหลืออยู่ไม่มาก ถูกรื้อถอนเป็นส่วนใหญ่ เท่าที่เหลือก็ได้รับการปรับปรุงและซ่อมแซม ซึ่งรวมทั้ง..โรงเรียนบ้านหนองผือ..ด้วย

โรงเรียนขนาดเล็ก หากอาคารเรียนหรืออาคารประกอบชำรุดทรุดโทรมไปตามสภาพ อย่าปล่อยทิ้ง ต้องรีบของบประมาณเพื่อปรับปรุงและซ่อมแซม อย่ารอให้เขตฯเห็นใจ อย่ารอให้เกิดอันตรายต่อเด็กๆ เด็กจะอ่านคล่องเขียนคล่องปานใด ถ้าไม่ของบขึ้นไป รับรองไม่มีทางได้

โรงเรียนขนาดเล็ก บางโรงไม่มีผู้บริหาร ครูก็มีจำกัด ภาระงานก็มาก จะนำมาเป็นข้ออ้างของการ..ไม่มีเวลาหรือไม่มีโอกาสที่จะของบประมาณ เขตพื้นที่และสพฐ.จะไม่รับฟัง ทุกโรงเรียนต้องพึ่งตนเอง ดูแลตนเอง ต้องอดทนที่จะทำเรื่องขอ ถ้าไม่ได้ก็ต้องขอแล้วขออีก

งบประมาณค่าที่ดินและสิ่งก่อสร้าง รวมทั้งงบปรับปรุงซ่อมแซม สพฐ.มีอย่างจำกัด จะจัดสรรให้แต่ละเขตฯ ตามข้อมูลและความต้องการจำเป็น ข้อมูล...โรงเรียนขนาดใหญ่จะได้เปรียบเสมอ ส่วนความต้องการจำเป็น โรงเรียนเล็กๆ ก็มักจะอยู่เป็นอันดับสุดท้าย

อาคารเรียนหลังเก่า กรณีของโรงเรียนบ้านหนองผือ ที่ดูแลรักษาเป็นอย่างดี จึงมีสภาพที่จะปรับปรุงและซ่อมแซมได้ไม่ยาก มีงานทาสีภายในภายนอก ทาสีฝ้าเพดานทั้งด้านนอกด้านใน ปูกระเบื้อง ๑ ห้อง และติดตั้งรางน้ำฝนขนาดความยาว ๑๐ เมตร

สพฐ.ไม่ได้เปลี่ยนแปลงวงเงินงบประมาณ ถึงแม้ว่าราคาวัสดุครุภัณฑ์จะเปลี่ยนแปลงไปนานแล้ว ดังนั้นงบค่าซ่อมแซม ๑๖๔,๐๐๐ บาท จึงมิใช่วงเงินงบประมาณที่สูงมากนัก โรงเรียนจึงไม่ขออะไรเพิ่มเติมเป็นกรณีพิเศษจากผู้รับเหมา นอกจากให้ทาสีที่ประตูหน้าต่างให้ด้วยเท่านั้น

งานปรับปรุงซ่อมแซม แตกต่างกันทุกอย่างเมื่อเทียบกับงานสร้างอาคารเรียนหลังใหม่ แต่สิ่งหนึ่งที่เหมือนกันก็คือ เป็นเงินงบประมาณแผ่นดิน ที่ต้องใช้อย่างคุ้มค่า เบิกจ่ายอย่างถูกต้องเป็นไปตามระเบียบฯ และตรงตามปริมาณงานและเวลาในสัญญา

ในระหว่างที่คณะทำงาน(ผู้รับเหมากับช่าง) ลงมือปฏิบัติงานปรับปรุงและซ่อมแซม ผู้บริหารจะต้องติดตามการทำงานและอำนวยความสะดวกทุกวัน มิใช่คอยจับผิดหรือไม่ไว้วางใจ แต่บางครั้งจะต้องให้ขวัญกำลังใจกันบ้าง ดูแลน้ำดื่มหรือแนะนำในสิ่งที่ช่างต้องการ เพื่อให้งานมีความราบรื่นและเรียบร้อย

ระหว่างที่ผู้รับเหมาและช่างกำลังปฏิบัติงาน ผู้บริหารอย่าได้ฉวยโอกาส เพิ่มปริมาณงาน เพื่อมุ่งหวังให้โรงเรียนได้ผลประโยชน์อย่างเดียวโดยไม่จำเป็น เพราะนอกจากจะไม่อยู่ในสัญญาแล้ว อาจทำให้ผู้รับเหมาเสียเวลา เสียค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้น ในทางธุรกิจของงานก่อสร้างทุกอย่าง ก็ต้องหวังซึ่งกำไรกันทุกคน หากกำไรน้อย ชีวิตและครอบครัวของเขาจะเป็นอย่างไร

ส่วนผมแทบจะหมดบทบาทในภาระหน้าที่ และคิดว่าเท่าที่ผ่านมาได้ทำดีที่สุดแล้ว...

ชยันต์ เพชรศรีจันทร์

๓๑ มกราคม ๒๕๖๖