จารีตประเพณีไทย วัฒนธรรมไทย

ความหมายของจารีต คำว่า จารีตมายถึงฤว่าขานบาปของมนูษญ์ที่เลือกปฎิบัติตามสมัยนิยม ในทางที่ดีงาม และจากนั้นก็เป็นที่ หวัง ของคนจำนวนมาก โดยปฎิบัติสืบทอดกัน มาบ่อย มาจนกระทั่งแปลงเป็นความ แน่ใจว่าเป็นสิ่งจำเป็นแล้วก็สำคัญจึงควร ปฎิบัติตาม ขนบประเพณี แต่ละสังคมแตกต่างกันไป ถึงแม้สังคมใดอยู่สนิทกัน ขนบประเพณีย่อมคล้่าชูดกันได้เพราะ มีการเทียวไปเทียวมาหาสู่กัน ทำให้ขนบธรรมเนียมประเพณี เคลื่อน กันได้ซึ่งจารีตของสังคมยังเป็นบ่อเกิดของวัฒนธรรม อีกด้วยประเภทของประเพณีไทย เราอาจแบ่งจารีตออกเป็น 3 ประเภท

1. จารีตหรือกฎศีลธรรม (Mores)หมายถึงสิ่งที่สังคมใดสังคมหนึ่งถือมั่นแล้วหลังจากนั้นก็ปฎิบัติสืบมาโดยตลอดแล้วก็มั่นคง เป็นเรื่องของความ ถูกผิด มีเรื่องของ ศลีธรรมด้วยกัน คนใดฝ่าฝืนหรือฉยเมยถือเป็นการฝืนกฎสังคม ผิดขนบประเพณีสังคม จารีตหรือกฎศีลธรรมของ แต่ละสังคมย่อมแตกต่างกันสังคมไทยลงความเห็นว่า การมีความเชื่อมโยงทางเพศ ก่อนแต่งงานเป็น การผิดธรรมเนียม หากแม้ชาวสวีีเดน มีข้อคิดเห็นว่าเป็นเรื่องธรรมดา ด้วยเหตุผลดังกล่าว จารีตเกิดเหตุ ของแต่ละสังคม จะใช้ค่านิยมของสังคมหนึ่ง ไปวิเคราะห์สังคมอื่นไม่ได้

2. ขนบประเพณีหรือสถาบัน เป็นระเบียบเรียบร้อยแบบแผนทีีสังคมได้กำหนดไว้แล้วปฎิบัติสืบมา เป็นรู้กันเอง ไม่ได้เรียบร้อยแบบแผน ไว้าว่าน่าจะกระทำตัวปฎิบัติกันอย่างไร มักใช้คำว่าสถาบันมาแทนจารีตประเพณี ซึ่งคนในสังคมมีความ ถูกใจ เป็นที่ปฎิบัติสืบต่อกันมา มีกฎที่ต้องปฏิบัติตามบังคับไว้ ดังเช่นว่า โรงเรียนมีอาจารย์ ผู้เรียน เจ้าหน้าที่รัฐ มีระบบระเบียบ การรับสมัครเข้าห้องเรียน การสอนไล่ ประเพณีเกี่ยวกับการเกิด การบรรพชา การแต่งงาน การถึงแก่กรรม มีกฎที่ต้องปฏิบัติตามของ จารีตวางไว้ แม้กระนั้นอาจแปลงได้เมื่อจะต้อง

3. ขนบธรรมเนียมหรือขนมธรรมเนียม (Convention) เป็นแนวทางการปฎิบัติสำหรับเพื่อการดำเนินชีวิตทุกๆวันที่ปฎิบัติกันมาจนเคยชิน แต่จำเป็นต้องไม่ขัดแย้งกัน เกิดเหตุ ของทุกคนน่าจะทำถึงแม้มีผู้ล่วงละเมิดหรือทำผิดก็ไม่นับได้ว่าประเด็นสำคัญ แต่อาจถูกต่อว่าต่อขานได้ว่าไม่มีมรรยาท ไม่ทราบ กาลเทศะ ได้แก่ การแต่งกาย การรัปประทานอาหาร การกินน้ำจากแก้ว
ลักษณะของประเพณีไทย

การเล่าเรียนหนังสือรายละเอียดของประเพณี จะแยกเป็น 2 ประเภทเป็นจารีตเกี่ยวกับชีวิต จารีตเกี่ยวกับ เทศกาล
1. ประเพณีส่วนบุคคล หรือจารีตเกี่ยวกับชีวิต
เป็นจารีตเกี่ยวกับการผลักดันและสนับสนุนความเป็นสิริมงคลแก่ชีวิตตั้งแต่เกิดจนตาย เป็นต้นว่า จารีตการเกิด การบวชก่ารสมรส การถึงแก่กรรม การทำบุญในจังหวะต่างๆ
1.1 ขนบธรรมเนียมประเพณีการเกิด กระเป๋านเรื่องสังคมไทยให้ความสำคัญ แล้วแต่ความเลื่อมใสศรัทธาของบุคคลหรือสังคม ที่ตนอยู่ ซึ่งเดิมคนเชื่อ ในสิ่งลึกลับพิธีบูชาก็เลยมีตั้งท้องกระทั่งคลอดเพื่อปกป้องอันตรายจากเด็กทารก อย่างเช่น ทำขัวญเดือน โกนผมไฟ พิธีกรรมลงอู่ตั้วชื่อ ปูเปลเด็ก โกนจุก (ถ้าหากไว้จุก)อื่นๆอีกมากมาย
1.2 ประเพณีการบรรพชา ถือได้ว่าเป็นสิ่งที่สอนให้เป็นคนดี ตลอดจนทดแทนบุญคุณณ บิดามารดา ผู้ให้กำเนิด เพศผู้บวชเอง ก็ได้ช่องทาง ได้เล่าเรียนพระธรรมวินัย
- การบรรพชาเป็นการบวชเณร ควรเป็นเด็กชายที่แก่ตั้งแต่ 7 ขวบขึ้นไป
- การอุปสมบทเป็นการบวชพระ ชายที่บวชจะต้องมีอายุครบ 20 ปีบริบูรณ์
1.3 จารีตการแต่งงาน เกิดขึ้นคราวหน้าผู้ชายบรรพชาแล้ว เพราะว่าถือว่าได้รับการอบรม มาดีแล้ว เมื่อเลือกหาหญิงพอควรแก่ฐานะ ข้างชายก็ให้ผู้สูงวัยไปสู่ขอข้างหญิง ขั้นตอนต่างๆก็เป็นการ ดูฤกษ์ดูยาม พิธีกรรมหมั้นหมาย พิธีกรรมแห่ขันหมาก การรดน้ำอวยพร การำบุญเลี้ยงพระ พิธีกรรมส่งตัวเจ้าสาว อื่นๆอีกมากมาย การประกอบพิธีต่างๆก็เพื่อความเป็นมงคลให้ชีวิตการเป็นสามีภรรยาอยู่กันอย่างมีความสุข
1.4 จารีตการฌาปนกิจศพ ตามคติของพุทธ ถือว่าร่างกายมนุษย์มีธาตุ 4 เป็น
- ดิน (เนื้อ หนัง กระดูก)
- น้ำ (เลือด เหงื่อ น้ำลาย)
- ลม (อากาศหายใจเข้า-ออก)
- ไฟ (ความร้อนความอบอุ่นในตัวเรา) ด้วยเหตุผลดังกล่าว เมื่อตายแล้ว สังขารที่เหลือก็เลยไม่มีสาระอันใด การเผาเสียก็เลยเป็นสิ่งดี ผู้ที่อยู่เบื้อง ด้านหลังไม่หว่งใย ส่วนใหญ่มักเก็บศพไว้ทำบุญทำทานให้ทานเป็นครั้งคราว เพื่อดีขึ้นกว่าเดิมความโสกร้อนใจ โดยทั่วไปมักทำเผา 100 วันแล้ว เพราะได้ทำบุญกุศลให้ทานครบถ้วนบริบูรณ์จากที่น่าจะแล้ว

2. ขนบประเพณีเกี่ยวกับสังคม หรือขนบประเพณีสาธารณะ เป็นขนบประเพณีที่ราษฎรขนส่วนใหญ่ในสังคมถือปฎิบัติ เช่น จารีตทําบุญสุนทานขึ้นบ้านใหม่ จารีต วันสงกรานต์ จารีตสำคัญทางพุทธ อื่นๆอีกมากมาย จารีตส่วนร่วมที่ชาวไทยโดยมากยังนิยมปฎิบัติกันตัวอย่างเช่น
2.1 ขนบธรรมเนียมประเพณีความขุ่นเคืองรนต์
เป็นประเพณีที่เกิดมาจากประเทศอินเดีย เป็นจารีตสังสรรค์การ เริ่มปีใหม่ ไทยเราใช้กันมาตั้ง แต่สมัย จังหวัดสุโขทัย เป็นจังหวัดราชบุรี วันที่เริ่มปีใหม่เป็นวันที่ 13 ม.ย.ของทุกปีถือปฎิบัติจนตราบเท่าปี พ.ศ. 2483 รัซบาล ก็เลย ได้กำหนด ให้วันที่ 1 เดือนมกราคม เป็นวันปีใหม่ ในวันความกังขารนต์จะมีการ ทำบุญทำทาน ตักบาตร ปล่อยนกปล่อยกา ปล่อยปลารดน้ำพระพุทธปฏิมากรพระสงฆ์ รดน้ำดำหัวคนชราการเล่นสาดน้ำกัน การเล่นก๊ฬาประจำถิ่น ขณะนี้ยังเป็น ขนมธรรมเนียมเพื่อความรื่นเริงใจรื้นเริง ได้ยอดเยี่ยมบิดามารดา ญาติโกโหติกา
2.2 จารีตเข้าพรรษา สม่ำเสมอจากอินเดียสมัยโบราณ กำหนดให้ภิกษุที่จาริกไปยังสถานที่ ต่างๆกลับมายังสำนนักของอาจารย์ในฤดูฝน ด้วยเหตุว่าทนทุกข์แก่การจาริก ยังได้ทวนวิชาความรู้ อุบาสก อุบาสิกา ได้ทำบุญสุนทานมอบให้ผ้าอาบน้ำฝน มอบต้นเทียน เพื่อพระใช้ในปี คนประเทศไทยถือนิยมปฎิบัติการเข้าพรรษา แรกื เป็นปุขอบปี เริ่มตั้งแต่แรม 1 เย็น เดือน 8 จนตราบเท่าขึ้น 15 เย็น เดือน 11
2.3 จารีตทอดกฐิน ทอดผ้าเมื่อพ้นปีแล้วจะมีจารีตมอบผ้าพระกฐินแก่พระ เพื่อผลัดกับชุดเดิม ซึ่งถือปฎิบัติกันมาตั้งแต่สมัยจังหวัดสุโขทัย การทอดกฐิน เริ่มตั้งแต้่ วันแรม1 เย็น เดือน 11 จนตราบเท่ากลางเดือน 12 รวมเวลา 1 เดือน จะทอดก่อน หรือด้านหลังนี้ก็ได้

จุดหลักของประเพณีไทย
วัฒนธรรมประเพณีของชาติ ล้วนบอกให้เห็นความรู้สึกนึกคิด ความศรัทธา ที่สะท้อนถึงกรรมวิธีการดำเนินชีวิต ความเป็นมา สาระสำคัญ ซึ่งล้วนเป็นส่วนหนึ่งส่วนใดของอารยธรรมไทย โดยเหตุนี้ จารีตประเพณีไทยก็เลย มีความสำคัญ พอเพียงสรุปได้ดังนี้
1. ความเป็นสิริมงคล ขนบธรรมเนียมประเพณีไทยนั้น ล้วน เกี่ยวเนื่องกับพุทธและก็พราหมณ์ พิธีบูชาต่างๆที่ปฎิบัติสืบทอดกันมานั้น เป็นความเชื่อเรื่องของความเป็นมงคลแก่ชีวิต
2. ความพร้อมเพรียงกัน ความเสียสละ ขนบธรรมเนียมประเพณีเป็นเครื่องฝึกฝนจิตใจให้รู้จักเป็นผู้สละจะเห็นได้จากงานกุศลต่างๆมักมีการร่วมมือ ร่วมแรงกาย พร้อมใจกัน ดังเช่นว่าพิธีกรรมขนทรายเข้าวัด การก่อเจดีย์ทราย ทำให้เกิดความรักความเป็นอันหนึ่งอันเดียว
3. การมีสัมมาคารวะ ถือได้ว่าเป็นจารีตประเพณีไทยอย่างหนึ่ง แสดงถึงความก้มก้ม อ่อนโยน ความมีมรรยาทไทย
4. ประเพณีไทย ช่วยทำให้ปรับคนประเทศไทยอยู่ในกรอบที่ดีงาม ถือว่าเครื่องกำหนด การกระทำ ได้อย่างหนึ่ง
5. จารีตในแต่ละชายแดน ถึงแม้ว่าจะแตกต่างกัน แต่ทุกคนก็รู้สึกว่าทุกคน เป็นชาวไทย มีความเป็นชาติเดียวกัน และก็สามารถแบ่งออกถึงที่ไปสาเหตุของชาติได้

อ้างอิง:
สถานที่ท่องเที่ยวในประเทศไทย: https://www.lovethailand.org/travel/th/
ที่เที่ยวกรุงเทพ ที่เที่ยวกาญจบุรี ที่เที่ยวยะลา ที่เที่ยวปัตตานี ที่เที่ยวนราธิวาส
ประเพณีไทย ประเพณีภาคเหนือ ประเพณีภาคกลาง ประเพณีภาคใต้ ประเพณีภาคอีสาน
อาหารภาคเหนือ ประเทศไทย