939. เรียนอิคิไก โคโคโระ ซาชิแบบลงลึกสุดๆกับซี่รี่ย์ดัง "Japan Sinks: People of Hope"
หนังเรื่อง Japan Sinks: People of Hope เป็นหนังที่ผมลองดูเหตุเพราะเป็นเรื่องเกี่ยวกับราชการ ตัวผมเองสอนเรื่องอิคิไกให้ราชการบ่อยๆ เลย อยากเจาะอิคิไกเรื่องราชการบ้าง ดูเรื่องนี้ก็น่าสนใจตอนแรกดูไปเรื่อยๆ ไปมาชักตื่นเต้นลุยดูไปจนจบ เรื่องราวว่าด้วยการทำงานของคณะกรรมการวางแผนอนาคตญี่ปุ่น ประมาณสภาพัฒน์บ้านเรา ที่มีหน้าที่วางแผนการพัฒนาสังคมเศรษฐกิจของเมือง ในนั้นมีแต่ข้าราชการหัวกะทิจากกระทรวงต่างๆ มาทำงานร่วมกัน มีข้าราชการไฟแรงคนหนึ่งคือไคอิชิ เป็นพระเอก เรื่องราวเริ่มจากมีการปล่อยข่าวลือจากศาสตรจารย์เพี้ยนๆ ชื่อดร.โทโดโร่ ท่านนี้เป็นนักสมุทรศาสตร์ที่ค้นคว้าเรื่องใต้ทะเลญี่ปุ่นอย่างบ้าคลั่ง ท่านเริ่มเจอว่ามีการเคลื่อนตัวของเปลือกโลกใต้ทะเล จากการคำนวนเชื่อว่าน่าจะทำให้พื้นที่นครโตเกียวเมืองหลวงของญี่ปุ่นจมทะเลไปในหนึ่งปี ไม่มีใครเชื่อ ทุกคนมองเป็นตัวตลก
พระเอกตอนแรกไม่เชื่อก็เลยลองไปตามดูร่องรอยก็ค้นพบว่าเจอแผ่นดินแยกใต้ทะเลจริงๆ ก็เลยกลับมาพยายามบอกคณะกรรมการแต่ทุกคนต่อต้านหมด ไม่มีใครเชื่อ พระเอกก็ต้องพยายามสุดชีวิต สละทั้งการงาน อนาคตเพื่อต่อสู้ พยายามให้ทุกคนเชื่อและที่สุดก็เริ่มชนะใจ เอาตั้งแต่นักข่าวสาวที่แต่เดิมเป็นคนสงสัยในตัวพระเอก ถึงขั้นตามไปดูที่บ้านไปสัมภาษณ์แม่เพื่อสืบดูความเป็นตัวตนของไคอิชิ ก็เกิดศรัทธาหันมาช่วยพระเอก ที่สุดก็ทำสำเร็จนายกรัฐมนตรีสั่งเดินหน้าย้ายเมือง และโตเกียวก็จมจริง การกระทำครั้งนี้ช่วยชีวิตคนนับล้าน อันนี้ต้องไปดูต่อใน Netflix เพราะมีเรื่องน่าหัวใจวายมากกว่านี้ เป็นหนังที่ควรดูมากๆ
ดูเรื่องนี้ผมชอบอะไร ผมชอบหลายเรื่องผมเห็นประเด็นของโคโคโระซาชิ หรืออิคิไกประเภทปณิธาน ฝรั่งเรียกว่าจุดประสงค์ของชีวิต (Purpose)
โคโคโระซาชิ มาจากการผสมผสานของความเป็นตัวตนของเรา (Being) กับความหมาย (Meaning) ที่เราให้กับประเด็นทางสังคมที่เราสนใจ เมื่อทั้งสองอย่างเชื่อมกันมันกลายเป็น โคโคโระซาชิ หรือความตั้งใจที่จะใช้ชีวิตที่เหลือเพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลงเชิงบวกให้สังคม
พระเอกมีชัดเพราะพ่อเป็นชาวประมง ความที่เกิดปัญหาสิ่งแวดล้อมเริ่มจับปลาใกล้ฝั่งไม่ได้ พ่อเขาพยายามขอให้รัฐช่วยแต่รัฐไม่สามารถช่วยได้ ทำให้ต้องจับปลาไปไกลเรื่อยๆ ที่สุดเรือล่มหายไปในทะเล ไคอิชิเลยตั้งใจเรียนให้เก่งเข้ามหาวิทยาลัยชั้นนำ เพื่อให้กลายเป็นข้าราชการที่จะสามารถกลับมาช่วยชาวบ้านได้อีกและนี่คือสิ่งที่ไคอิชิไม่เคยลืม
ส่วนนางเอกก็มีนักข่าวสาวมิโนริ สมัยเด็กบ้านยากจนเพราะพ่อที่แสนซื่อสัตย์ไปจับทุจริตได้ กลับถูกบีบออก เธอเลยฝังใจจะมาเป็นนักข่าวเพื่อทำความจริงให้ปรากฏ เธอไม่ต้องการให้ใครถูกทำร้ายด้วยคอร์รัปชั่นอีก นี่คือ โคโคโระซาชิ
ดร.โทโดโร่นี่ก็ใช่เกิดมาเพื่อวิจัยเรื่องสมุทรศาสตร์โดยเฉพาะจะเรียกว่าโคโคโระซาชิ เขาต้องการสร้างการเปลี่ยนแปลงเชิงบวกให้กับประเทศญี่ปุ่น คนนี้ทั้งวันทั้งคืนตาจ้องจับอยู่กับมอร์นิเตอร์ และรายงานข้อมูลทางวทิยาศาสตร์ สามคนก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง ช่วยให้ญี่ปุ่นพ้นจากหายนะ
จริงๆ คนที่เป็นพระเอกนี่น่าจะเป็นดร.โทโดโร่ ที่ดูน่าเชื่อถือที่สุด แต่กลับไม่ใช่ ดูเหมือนทุกคนจะปฏิเสธมองแกเป็นตัวตลก ตอนหลักถึงถูกจับเข้าคุกก็มี ทุกคนพยายามด้อยค่าดร.ท่านนี้
ไคอิชิข้าราชการหนุ่มต่างหากที่ดูเป็นตัวเปลี่ยนเกมส์ (Game changers) ดูๆไป เรื่องนี้ตั้งแต่ต้นจนจบ เกิดจากไคอิชิใช้พลังของการเจรจาาต่อรอง ผมชอบตอนที่ไคอิชิใช้พลังการต่อรองในการเปลี่ยนกระแสการต่อต้าน มาเป็นความร่วมมือ เอาเป็นว่าถ้าไม่มีไคอิชิคนญี่ปุ่นหลายล้านจมทะเลตายแน่
ผมชอบความคมของไคอิชิ จริงๆ เมื่อไคอิชิเชื่อแล้วว่าจมแน่ แต่ก็รู้ว่าการจะโน้มน้าวให้ข้าราชการผู้ใหญ่ญี่ปุ่นให้ทำตามเรื่องที่ดูเหมือนเป็นเรื่องตลก พูดออกมาเมื่อไหร่ใครก็หมดอนาคตได้ นี่น่าทึ่งมากๆ แต่ไคอิชิใช้วิธีการทำให้เห็นประโยชน์ทุกครั้ง เช่นจุดแรกคือแผนการย้ายเมืองหลวง ที่อยู่ดีๆ วันสองวันนายกก็ยอมรับแผนการย้ายไปซับโปโร่ ทุกคนแปลกใจทำไมโคอิชิทำได้ ไปโน้มน้าวยังไง โคอิชิบอกความลับว่าจากข้อมูลซัปโปโร่เป็นหนึ่งในเมืองที่ปลอดภัยจากภัยพิบัติ แถมเป็นบ้านเกิดนายก ทุกคนอ๋อเลย นี่ไงครับพลังการอำนาจแห่งการขาย มีอีกมากครับ เช่นการถูกศัตรูโจมตี แต่เมื่อนักการเมืองคนนั้นเป็นคนสำคัญมีอิทธิพลต่อภาคธุรกิจ ตอนนั้นรัฐต้องพยายามกล่อมภาคธุรกิจให้มามีส่วนสำคัญในการช่วยอพยพคน รวมถึงการย้ายประเทศ โคอิชิก็ไปบอกท่านนั้น บอกว่า ลองมองผมทางการเมืองสิ ถ้าท่านเป็นคนที่ทุกคนประเทศเห็นว่าเป็นผู้นำที่ทำให้ภาคธุรกิจหันมาสนับสนุนประชาชนทั้งญี่ปุ่นสำเร็จ แล้วพวกเขาปลอดภัย ท่านว่าจะมีผลต่อพรรคการเมืองท่านอย่างไรในการเลือกตั้งครั้งต่อไป สำเร็จ แถมเปลี่ยนศัตรูมาเป็นพลังสนับสนุนสำคัญในเวลาต่อมาอีก
ตอนจบหลังผ่านเรื่องตื่นเต้นทั้งหมดก็จบลงอย่างมีความสุข โทโดโร่ และทุกคนมีชีวิตที่ดี นี่อธิบายได้ด้วยอะไร ทำไมเรื่องง่ายๆ กลายเป็นเรื่องยุ่งๆ อย่างบ้าคลั่งได้ขนาดนี้ แล้วมันคลี่คลายได้ยังไง
เรื่องนี้ทำให้ผมนึกถึงหนังสือเรื่อง The Iconoclast ที่พูดถึงคนเก่งเปลี่ยนโลก ที่มีชะตากรรมสองแบบ กลุ่มหนึ่งตกต่ำ ตายอย่างอดสู อีกกลุ่มรุ่งเรืองมีชีวิตที่ดี
หนังสือเล่มนี้เปรียบเทียบคนสำคัญหลายคนที่เปลี่ยนประวัติศาสตร์โลกได้ แต่จบชีวิตต่างกันเช่นแวนโกะ และปีกาสโซ่ คนแรกเปลี่ยนโลกด้วยศิลปะแบบ Impressionist ก่อนตายเขียนรูปได้ 2,000 รูป ขายได้รูปเดียว หลังตายบางรูปเป็น 1,000 ล้าน ตอนมีชีวิตอยู่ไม่ได้อะไรเลย ส่วนปีกาสโซ่ตรงข้าม คนนี้สร้างแนวศิลปะแบบ Abstract กลับรวยสุด มีชีวิตที่ดี หลังตายรูปราคาพอๆกับแวนโกะ ทำไมครับ
ผู้เขียนเป็นนักวิจัยสมองบอกว่ามีสาเหตุคือสมองมนุษย์เป็นสมองขี้ระแวง อะไรที่ต่างไปจากเดิมแม้เพียงนิดสมองจะรู้สึกว่าอันตราย จะปฏิเสธไว้ก่อน นี่เป็นสัญชาตญานเอาตัวรอดของมนุษย์ ฟังตรงนี้นี่ไม่แปลกเลยคุณเคยเสนอไอเดียอะไรให้คนในที่ทำงานไหมครับ ดีมาก มาจากฟ้าสวรรค์เลย ทำได้ด้วย แต่คุณถูกปฏิเสธแบบไม่มีเหตุผลไหมครับ ผมถามดูมีแต่คนเคยเจออะไรประหลาดๆ แบบนี้ มีเพียงมนุษย์สามประเภทที่เวลาพูดแล้ว คนเชื่อได้ง่ายเลยก็คือ คนสามประเภทคือ ผู้สั่งสมความรู้ (Maven) ผู้เชื่อมต่อ (Connector) นักขาย (Salesperson) พวกนี้คือใคร
1.ผู้สั่งสมความรู้ (Maven) รู้ลึกรู้จริง เรื่องใดเรื่องหนึ่ง รักสิ่งที่ตนเองทำ ไม่เข้าหาใครก่อน ประมาณ Know How
2.ผู้เชื่อมต่อ (Connector) รู้จักคนจำนวนมหาศาล สร้างและรักษาสายสัมพันธ์เก่ง ประมาณ Know Who
3. นักขาย (Salesperson) มีจิตวิทยาสูง โน้มน้ามเก่ง รักสิ่งที่ตนเองทำ ประมาณ Know how to sell
พอมาดูประวัติศาสตร์อาจารย์ผู้เขียนวิจัยบอกว่ากรณีแวนโกะและปีกาสโซ่ เป็นเรื่องของทำเล แวนโกสร้างแรงบันดาลใจอยู่ในชนบท ไม่มีใครู้จัก ในขณะที่บ้านปีกาสโซ่อยู่ในเมือง คนรอบๆ ตัวเป็น Maven Connector Salesman ปิกาสโซ่ทำอะไรที่มนุษย์จะปฏิเสธโดยธรรมชาติ แต่คนรอบตัวที่พูดสื่อสารให้ ทำให้คนไม่ระแวง คนเลยกล้าซื้อภาพประหลาดๆ ในราคาสูงลิ่ว
จริงๆ สามคนนี้ผู้เขียน The Iconoclast เอามาจากหนังสือ The Tipping Point อีกที
คุณจะเห็นเลย ดร.โทโดโร่ นี่คือประมาณปิกาสโซ่เลย พูดมาคนก็วิ่งหนีแล้ว แต่เพราะหน่วยงานตั้งอยู่ในเมือง ทำงานร่วมกันกับหน่วยงานโคอิชิ โคอิชิ นี่เองที่เป็นนักขายที่ช่วยพูดโน้มน้าว ตอนหลังนักข่าวสานมิโดริก็มาแจมด้วย นี่ก็นักขาย ผู้ใหญ่ซึ่งอย่างนายกและหัวหน้าพรรคก็เป็นผู้เชื่อมต่อที่มีสายสัมพันธ์กับผู้นำในภาคส่วนต่างๆ ทั้งในและต่างประเทศ ยังไม่พอบางครั้งก็ไม่เชื่อที่สุดก็โคอิชิ ก็ไปสืบอีกว่าใครเป็นผู้สั่งสมความรู้ที่น่าเชื่อถือในระดับโลก ก็ไปเจอคู่แข่งทางวิชาการขงอโทโดโร่ คนนี้ชื่อศาตราจารย์เจนกิ้นนี่ก็จัดครับ ที่สุดการทำงานของทั้งหมดก็พาญี่ปุ่นรอดพันหายนะได้ ไม่งั๊นตาย 100 ล้านคนแน่
ผมอยากบอกท่านที่สนใจเรื่องอิคิไก หรือโคโคโระซาชิ ถ้าคุณจะทำเป็นธุรกิจ อย่าลืมเข้าไปอยู่ในจุดที่สามคนไม่ธรรมดามองเห็นนะครับ สมัยนี้มีสื่อช่วยเยอะ ผมดูหนังสือเล่มหนึ่ง “ขายดีเพราะขึ้นราคา” ผู้แต่ง Akira Ishihara (อากิระ อิชิฮาระ) เล่มนี้พูดถึงธุรกิจหลายอย่างที่เจ้าของเป็นสุดยอดฝีมือ แต่ไม่แคร์ ไม่สนใจทำตัวโดดเดี่ยว ร้านดังๆ ที่น่าจะไปไกลกลับเจ๊งไปไม่รอด นี่ครับน่าจะกรณีเดียวกัน ถ้าคุณดูสารคดีเรื่องจิโร่ เทพเจ้าซูชิที่มักถูกอ้างถึงในหนังสืออิคิไกทุกเล่มคุณไปดูเลยครับ เขาตั้งอยู่ในเมือง แถมคนรอบตัวมีแต่ผู้เชื่อมต่อ (คนที่เชื่อมมิชลินเข้าไปประเมินร้าน) ผู้สั่งสมความรู้ (เช่นเทพมากูโร่) นักขาย (นักวิจารณ์อาหาร) ไม่มีใครโดดเดี่ยวแล้วไปได้นะครับ
ผมเองเวลาทำ Consulting และสอนหนังสือผมจะสอนเรื่องสามคนนี้ด้วย ผมมีหลักสูตรหรือ The Power of Circle © เพราะไม่ธรรมดาจริง
สอนอิคิไก โคโคโระซาชิ หรืออะไรก็ตาม ไม่สอนเรื่องนี้ไม่ได้เลยครับ
สำหรับวันนี้พอเท่านี้นะครับ ขอบคุณหนังที่น่าตื่นเต้นเรื่อง Japan Sinks: People of Hope นะครับได้อะไรที่นึกไม่ถึงเลยครับ
สนใจอิคิไกแบบจับต้องได้ ตามหาเราได้ที่ IKIGAI School มน Facebook นะครับ
Ref:
1.Iconoclast: A Neuroscientist Reveals How to Think Differently Paperback – Illustrated, March 17, 2010
by Gregory Berns Ph.D. (
2. The Tipping Point: How Little Things Can Make a Big Difference Kindle Edition
by Malcolm Gladwell (Author) Format: Kindle Edition
3. ขายดีเพราะขึ้นราคา” ผู้แต่ง Akira Ishihara (อากิระ อิชิฮาระ)
4. รูปจาก https://www.imdb.com/title/tt15569106/
ความเห็น (1)
ยังระลึกถึงอาจารย์เสมอ ได้ยินว่า อาจารย์ย้ายไป กทม
วันก่อนพี่เป็นผู้นำสนทนา FA R2R ทุกคนพูดถึงอาจารย์ว่า เป็นแรงบันดาลใจให้ทำดีต่อไปค่ะ ใช้ AI มาใช้ค่ะ