937. เปลี่ยนอิคิไกให้เป็นจริงด้วยแวดวงทรงพลัง (The Power Circle)

ผมยังลงลึกเรื่องอิคิไก ในมิติต่างๆ โดยเฉพาะองค์ประกอบที่เกี่ยวกับอิคิไก ผมอ่านหนังสือของอาจารย์เคน โมงิ ที่พูดถึงว่าอิคิไกได้อิทธิพลจากพุทธศาสนานิกายเซ็น ผมเลยก็นึกถึงหนังสือแนวเซ็น จริงๆ เคยอ่านเมื่อสามสิบปีก่อนแล้ว ทั้งของท่านซุนเรียว ซูซูกิจ และท่านติชนัทฮันท์  และลองหาหนังมาดู ก็เจอเรื่อง Zen, The Life Of Zen Master Dogen เป็นเรื่องราวของพระผู้ก่อตั้งพุทธศาสนานิกายเซ็นในญี่ปุ่น เมื่อ 900 ปีก่อน เรื่องเริ่มจากมีเด็กน้อยตระกูลขุนนาง ที่คุณแม่ตายตั้งแต่เด็ก ก่อนตายแม่บอกเด็กน้อยว่า ชาวพุทธเชื่อว่าถ้านับถือพุทธตายไปจะได้ขึ้นสวรรค์ แต่ทำไมตอนนี้เจอแต่โรคภัย เจอแต่สงคราม ทำไมเราไม่มีอิสรภาพเลย เลยบอกว่ายังอยากให้ลูกมีอิสระ ปลดแอกจากสิ่งเหล่านี้ให้ได้ 

ภาพก็ตัดมาตอนท่านบวชเป็นพระ แสวงหาทางหลุดพ้น ท่านจริงจังมาก และรู้สึกว่าศาสนาพุทธในญี่ปุ่นยุคนั้นมีปัญหา เสื่อมมาก เหมือนคนไม่ปฏิบัติธรรมเอาเลย ไม่มีการเจริญสติ เพราะไปกราบพระผู้ใหญ่ว่าจะเดินทางไปเมืองจีนไปหาอาจารย์  พระผู้ใหญ่ก็บอกว่าไม่จำเป็นต้องมีอาจารย์ ว่าแล้วก็บอกว่าขอตัวไปเจอเจ้าเมือง เพราะต้องปกป้องวัด ท่านเลยย้อนกลับบอกว่า แล้วใครจะปกป้องพระพุทธศาสนา  ท่านก็เดินทางไปญี่ปุ่น ก่อนไปเพื่อนสนิทท่านก็มาบอกลา เพื่อนท่านตั้งเป้าเป็นโชกุน ขณะนั่งคุยกันมีเด็กมาขโมยของ แม่ทัพเลยวิ่งตามจะฆ่าเด็ก ท่านเอาตัวเข้าขวางแล้วบอกว่า อย่าทำอะไรเด็ก เด็กไม่ผิด นี่เป็นหน้าที่ของผู้ปกครองที่จะสร้างโลกในฝันขึ้นมา เพื่อไม่ให้เด็กๆ ต้องอดอยากอีก   เพื่อนคนนี้ตอนหลังตายไปเพราะแพ้สงคราม

ท่านก็เดินทางไปญี่ปุ่น เดินทางไปวัดเซ็น ระหว่างทางก็เจอพระที่เป็นพ่อครัว ที่ก็คุยเป็นปริศนาธรรม ท่านถามว่ามัวทำครัวจะได้นั่งสมาธิเลย พ่อครัวก็บอกว่าการปฏิธรรมมันเกิดได้ทุกขณะ ท่านโดเก็นประทับใจมากๆ และที่สุดก็ไปเจอพระอาจารย์ ท่านเต็มที่กับการเรียนธรรมะที่เน้นปฏิบัตินั่งสมาธิ เจริญสติจนบรรลุธรรม ท่านก็เลยเดินทางกลับ กลับไปญี่ปุ่นก็เจออุปสรรค ท่านมาตั้งวัดและชวนคนมาปฏิบัติธรรม เน้นปฏิบัติแบบเข้มข้น เรียกว่าปฏิวัติวงการไปเลย และเจอแรงต้านมหาศาล เพราะพระดั้งเดิมบอกว่านอกรีต พระอะไรไม่คุยเรื่องตำราเลยเอาแต่ปฏิบัติ ท่านก็ทำของท่านไป คนก็เริ่มมาช่วย ที่สุดวัดถูกเผา ท่านถูกคุกคาม แต่ก็มีแม่ทัพที่ศรัทธาท่านมาช่วย ตอนแรกท่านไม่ยอมไป แม่ทัพเลยบอกว่าตอนนี้ในญี่ปุ่นมีแบบนี้เพียงคนเดียวไม่อยากให้เป็นอะไรไป ท่านเลยยอมไป  แม่ทัพคนนี้มอบที่ดินให้ ท่านเลยย้ายไปอยู่ในที่ปลอดภัยตั้งวัดที่เป็นศูนย์กลางในการเผยแพร่นิกายของท่าน ตอนนี้ยังอยู่ผมเข้าไปดูนี่วัดใหญ่เลย ยังปฏิบัติเข้มข้นเหมือนยุคโบราณ ต่อมาโชกุนเกิดเสียจริต เพราะไปชณะสงคราม แต่ก็เครียดเจอภาพหลอนคุ้มคลั่ง แม่ทัพเลยมาขอให้ท่านช่วย ท่านก็ไป คุยเป็นปริศนาธรรม ปรากฏว่าท่านโชกุนกลับมาปรกติ ตั้งแต่นั้นท่านโชกุนเลยอุปถัมภ์นิกายของท่าน

เรื่องนี้ให้อะไรกับผม นอกจากเรื่องเซ็นที่เน้นความเรียบง่าย  เตือนว่าทำเยอะๆ ปฏิบัติเยอะๆ  ประทับใจท่านเรื่องการใช้คำพูดตั้งแต่เรื่องห้ามไม่ให้แม่ทัพลงโทษเด็กแล้ว แต่อีกเรื่องที่ผมค้นพบก็คือด้วยเงื่อนไขของอิคิไก ผมว่าท่านมีอิคิไกชัดมากๆ ไม่ว่าด้วยเงื่อนไขใดๆ การฟื้นฟูพุทธศาสนา คือเหตุผลที่ท่านตื่นมาแต่ละวันท่านไม่เคยหลงทางเลย ขนาดไม่มีจะกินเพราะข้าวหมดท่านยังบอกไม่มีข้าวก็กินข้าวต้ม ไม่มีข้ามต้น ไม่เหลือก็นั่งสมาธิเจริญสติกัน เรื่องอิคิไก ไม่สงสัย แต่อยากวิเคราะห์ในอีกมุมคือนิกายโซโตเซ็นของท่านไม่ได้เกิดเพราะท่านอย่างเดียว จริงๆ มันเกิดด้วยเพราะท่านมีแวดวงที่ดี

ดูตามหนังสือเรื่อง Your Network Is Your Net Worth: Unlock the Hidden Power of Connections for Wealth, Success, and Happiness in the Digital Age (English Edition) เขียนโดย Porter Gale  และอีกเล่มที่ผมดูๆ มาจำชื่อไม่ได้ พูดถึงว่าถ้าเราอยากประสบความสำเร็จในชีวิต เราควรมีแวดวงสักสามแวดวง คือวงใน (Inner Circle) วงกลาง (Middle Circle) และวงนอก (Outer Circle)

 

วงในคือคนที่มีใจสูง หรือ มีความสามารถสูงกว่า มีสัก 2-6 คน คนในวงนี้ควรเป็น Mentor คุณได้ เตือนสติคุณได้ สอนได้  คนกลุ่มนี้จะไม่ทำให้คุณหลงทาง บ้าอำนาจมัวเมา และไม่จิตตกจนทำอะไรไม่ได้ ผมมีอยู่คนหนึ่งคืออาจารย์ผมสมัยก่อนตอนเรียนเอกเป็นคนยิว ท้ังใจสูงทั้งเก่งกว่า จี้ๆตรงๆ ถ้าไม่ชอบ ผลคือชีวิตเปลี่ยนได้ทำงานที่รักมั่นใจไปเลย 

วงกลางคือคนที่เป็น Professional มืออาชีพ เก่งแบบวางใจได้ มีทั้งฝีมือและหลักการ อาจมี 20-30 คน  นี่ต้องคิดครับ เคยมีคนขับรถ BMW มารับผมสมัย Uber มาเมืองไทย (ตอนนี้ขายให้ GRAB) ไปแล้ว ผมเลยบอกว่ามีบุญได้นั้งแท๊กซี่ BMW เขาเลยบอกตอนนี้บ้งครับพี่ เลยเอามาขับเป็นเจ้าของอู่ลูกค้ามาจ้างเปลี่ยนเครื่อง เลยซื้อเครื่องเก่ามา มันเสียแค่หม้อน้ำ เลยส่งให้ร้านหม้อน้ำซ่อม ปรากฏไม่มาส่งวันนัด เลยส่งมอบเครื่องไม่ได้ ลูกค้าปิดมือถือหนีไปเลย ความที่ทำธุรกิจใหม่ๆ อาศัยความไว้ใจไม่ไ้ดทำสัญญา เจ๊งเลยต้องเอา BMW ที่อู่มาขับ นี่ไงครับร้านหม้อนำ มีฝีมือแต่ไม่เป็นอาชีพ พังเป็นแถบๆ ฟังแล้วน่ากลัวนะ 

ส่วนวงนอก เป็นคนที่เป็นไอดอล เก่งใจสูง มีฝีมือ คนที่คุณต้องไปหาให้ได้ในชีวิตนี้ อาจมีไม่กี่คน แต่ในหนังสือบอกทั้งชีวิตสัก 40-50 เพื่อสร้างความสำเร็จในธุรกิจ ตัวนี้ยกตัวอย่างกีต้าร์ยามาฮ่า เดิมเป็นกีต้าร์ขายในญี่ปุ่นแต่อยากไประดับโลกบริษัทเลยควานหาปรากฏไปเจอไอดอลช่างทำกีต้าร์ช่างสเปน ที่มีชื่อเสียงมือหนึ่งของโลก เลยเชิญมาอยู่โรงงานหกเดือน พนักงานยามาฮ่าก็ไปเรียนรู้ เกิดการยกระดับฝีมือไปในระดับโลกทันที 

แวดวงนี่สำคัญจริงๆ มีพลังอำนาจมากๆ พอมาโดูท่านโดเก็น ท่านเองมีแวดวงที่ดีมากๆ แต่ก็เริ่มจากการที่ในญี่ปุ่นไม่มีใครเลย ท่านเลยมองหาคนวงนอกก็คือพระสายปฏิบัติในญี่ปุ่น จนเดินทางไปหา และพระอาจารย์ท่านก็เลยกลายเป็นวงใน และก็ได้เพื่อนพระชาวจีนที่ตอนหลังเดินทางตามมาญี่ปุ่นมาช่วยท่านเป็นวางใน

วงกลางเริ่มจากการที่ท่านเริ่มทำอะไรต่างก็มีพระมาอยู่กับท่าน ตอนหลังก็มีฆราวาสมาเพิ่ม เมื่อสัมผัสกับปฏิปทากับท่านบางคนกลายเป็นคนในวงกลาง มีความเป็นมืออาชีพมาก เพราะพอทนกิเลสไม่ได้ก็สึกไม่อยู่ให้ศาสนาแปดเปื้อน บางท่านเช่นแม่ทัพกลายเป็นวงในมาช่วยท่านยามวิกฤติและท่านเองก็ช่วยแม่ทัพแก้ปัญหาโชกุนสติแตก กลายเป็นโชกุนมาเป็นวงในอีก  ท่านเองและลูกศิษย์วงในก็ช่วยกันเผยแพร่คำสอน สร้างลูกศิษย์มืออาชีพ จนนิกายเติบโตยั่งยืนมา 900 ปี

นี่เติบโตด้วยแวดวงชัดๆ และเนื่องจากเป็นญี่ปุ่นก็นึกถึงสตีฟ จ๊อบครับ เพราะตอนหลังหันมานับถือนิกายนี้เลย เป็นความเชื่อมโยงโดยบังเอิญหลังจากที่ผมไปค้นคว้าเพิ่มเติม เชื่อกันว่าสตีฟ จ๊อบเจริญสติและมรณานุสติในช่วงสามสิบปีหลังของชีวิตด้วยอิทธิพลของพระนิกายนี้ จนกระทั่งมีคนบอกว่าผลิตภัณฑ์ของ Apple สะท้อนความเป็นเซ็นสูงมากๆ

เมื่อดูเรื่องการเติบโตของ Apple ถ้ามองจากแวดวงของสตีฟ จ๊อบ จะเห็นว่าวงในก็สุดๆ เช่นว๊อซเนี๊ยกที่ออกแบบวงจรล้ำๆ ของ Apple จอนนี่ ไอฟ์ออกแบบรูปลักษณ์ที่ล้ำๆ  ทิม คุ๊กก็สุดๆ เรื่องงานบริหาร ล้ำๆ ทั้งนั้น วงกลางก็กองทัพของวิศวกร นักบริหารที่ก็สุดๆ ระดับโลก ส่วนวงนอกนี่ไงครับพระนิกายเซ็นที่สตีฟ จ๊อบไปแสวงหา และกลายมาเป็นวงใน การได้ท่านเป็นอาจารย์ทำให้สตีฟ จ๊อบได้แนวคิดที่ไม่เหมือนใคร ทำให้ Apple กลายเป็นหนึ่งในบริษัทที่ยอดเยี่ยมที่สุด ล้ำสุดเติบโตไปไกล ดูเหมือนสตีฟ จ๊อบเจริญรอบตามผู้ก่อตั้งนิกายที่ท่านรับถือ น่าทึ่งมาก

มาถึงคนไทยผมนึกถึงใคร ผมนึกถึงเพื่อนผมชื่อดร.อุดม ปัจจุบันท่านเป็นผู้ก่อตั้ง Social Lab Thailand เน้นการออกแบบสร้างการเปลี่ยนแปลงในสังคม เช่นตอนนี้กำลังทำเรื่องสร้างพื้นที่ปลอดภัยให้เยาวชน การแก้ปัญหาการจราจรในระดับชาติ ผมว่าคนนี้ก็มีอิคิไกสุดๆ และเติบโตด้วยแวดวงจริงๆ ในวงในก็เป็นคนเก่งๆ รอบตัวก็เป็นมืออาชีพ เช่นอาจารย์แบ็งค์ อาจารย์อัลม่อนทำไมมาถึงจุดนี้ได้ หลายปีก่อนท่านเกิดสนใจปีเตอร์ เซ็งเก้ปรมาจารย์ผู้คิดองค์กรแห่งการเรียนรู้ (Learning Organization)  ใครอยู่นอกวงการพัฒนาองค์กร อาจไม่รู้จักอาจารย์ปีเตอร์ อาจารย์สอนอยู่ MIT ได้รับการยกย่องจากมหาวิทยาฮาร์วาร์ดว่าเป็นนักกลุยทธ์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลกปัจจุบัน ส่วนผมอ่านหนังสือและเคยเจอท่าน ผมว่าทฤษฎีท่านน่าจะกลายเป็นคลาสิกคือไม่มีวันตาย อาจมีคนพูดถึงไปนานนับพันปี พอๆ กับอริสโตเติ้ล หรือโซเครติสของกรีกโบราณ ผมคิดว่าอย่างนั้นเลยยิ่งใหญ่จริง อ้อท่านเป็นพุทธมหายานด้วย เแนวๆเซ็น อาจารย์ท่านอยู่ประเทศจีน

ดร.อุดมดั้นด้นไปเรียนกับอาจารย์ปีเตอร์ ไปเรียนในระดับโลกต่อเนื่องสามปี ที่สุดอาจารย์ปีเตอร์กลายมาเป็นวงในของดร.อุดม รู้สึกหนังสือเล่มใหม่ของอาจารย์ปีเตอร์จะมีดร.อุดมอยู่ในนั้น ไประดับโลกเลย  ผมเองไปทำงานร่วมกับดร.อุดมบ่อยๆ เลยได้เทคนิคเจ๋งๆ ที่พี่อุดมไปเรียนมาด้วย และพี่อุดมก็เป็นวงในของผมด้วย

การมีแวดวงจึงมีความสำคัญมากๆ ไม่ธรรมดา จะอิคิไกอย่างเดียวไม่ได้ครับ ไม่มีวันไปรอด ถึงเวลาท่านต้องทบทวนแวดวงท่านเองแล้วหรือยัง ผมเองก็ต้องดูเป็นระยะครับ

 

ท่านล่ะคิดอย่างไร

บทความโดยดร.ภิญโญ รัตนาพันธุ์

ผู้ก่อตั้ง IKIGAI Academy

อยากหาอิคิไกแล้วเปลี่ยนเป็นอาชีพมาที่นี่ครับ

Facebook: IKIGAI School

 

Ref:

1.The Little Book Of Ikigai by Ken Mogi

2.Your Network Is Your Net Worth: Unlock the Hidden Power of Connections for Wealth, Success, and Happiness in the Digital Age (English Edition) เขียนโดย Porter Gale

3. https://www.nippon.com/en/views/b06101/