ธนาคารเพื่อการสหกรณ์ (ธกส.) ที่ตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๙๐ สลายหายไป ตอนปี ๒๕๐๕ เมื่อมีพระราชบัญญัติธนาคารพาณิชย์ พ.ศ. ๒๕๐๕ ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธกส. ปัจจุบัน) ไม่ใช่ธนาคารเพื่อการสหกรณ์แบบเดิมแล้ว

ธนาคารเพื่อการสหกรณ์ (ธกส.เดิม) ที่ตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๙๐ 
ภายใต้ พระราชบัญญัติธนาคารเพื่อการสหกรณ์ พ.ศ. ๒๔๘๖

พระราชบัญญัติธนาคารเพื่อการสหกรณ์ พ.ศ. ๒๔๘๖
https://www.gotoknow.org/posts/691526

ธนาคารเพื่อการสหกรณ์ (ธกส.เดิม)
สลายหายไป ตอนปี  พ.ศ. ๒๕๐๕ 
เมื่อ ถือใช้ พระราชบัญญัติธนาคารพาณิชย์ พ.ศ. ๒๕๐๕

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
พ.ศ. 2505

กรมสหกรณ์ธนกิจได้รับคำสั่งจาก กระทรวงสหกรณ์ ให้ดำเนินการเปลี่ยนธนาคารสหกรณ์ ทั้งสอง 2 ธนาคาร คือ ธนาคารสหกรณ์จังหวัดเชียงใหม่ และจังหวัดอุตรดิตถ์ เป็นสหกรณ์ประเภทอื่น และให้หยุดดำเนินการธนาคารเพราะว่า รัฐสภา ได้ออกพระราชบัญญัติธนาคารพาณิชย์ พ.ศ. 2505 มาใช้ นับตั้งแต่วันที่ 1 พฤษภาคม 2505 มีบทบัญญัติว่า ธนาคารพาณิชย์จะตั้งขึ้้นได้ก็แต่ในรูปบริษัทจำกัด ตามประมวลกฏหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 5 ความหวังที่จะขยายการจัดตั้งธนาคารสหกรณ์จังหวัดให้แพร่หลายออกไปเป็นอันสิ้นสุดลง

และมาตรา 9 ห้ามมิให้บุคคลใด นอกจากธนาคารพาณิชย์ ใช้ชื่อ หรือคำแสดงชื่อ ในธุรกิจว่า "ธนาคาร" หรือคำอื่นใดที่มีความหมายเดียวกัน

ที่มา : อาลัยสหกรณ์จังหวัด 
ผู้เขียนชื่อ  เชิญ บำรุงวงศ์
…………………………………………………………………………………………………………………………

ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธกส. ปัจุบัน) ต้้งขึ้น เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๐๙
ตั้งขึ้นภายใต้ พระราชบัญญัติธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร พ.ศ. ๒๕๐๙

http://www.krisdika.go.th/librarian/getfile?sysid=563871&ext=htm

หลายท่านเข้าใจผิดคิดว่า ธนาคารเพื่อการสหกรณ์(ธกส. เดิม) 
ซึ่งตั้งมาตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๔๙๐ อันนี้ไม่ถูกต้อง

ธนาคารเพื่อการการสหกรณ์  ตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๐๙ 
ภายใต้พระราชบัญญัติธนาคารเพื่อการสหกรณ์ พ.ศ. ๒๔๘๖
ตั้งขึ้นเพื่อเป็นศูนย์กลางทางการเงินแก่สหกรณ์ทุกประเภท สหกรณ์ทุกประเภทสามารถแบ่งปันทุกข์สุข แบ่งปันโอกาสการใช้เงินระหว่างสหกรณ์ทุกประเภทได้ 

แต่ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์ตั้งขึ้นเพื่อสหกรณ์ภาคการเกษตรเท่านั้น 
แบ่งปันสู่สหกรณ์นอกภาคการเกษตรไม่ได้ 

เหตุที่จะต้องมีธนาคารสหกรณ์เป็นศูนย์กลางทางการเงินให้แก่ขบวนการสหกรณ์นั้น พิจารณาได้จากบันทีกต่อไปนี้

https://www.gotoknow.org/posts/621449

พีระพงศ์ วาระเสน บ๊อบบี้
นักวิชาการ การสหกรณ์ไทย ด้วยหัวใจ

เพิ่มเติม ………..

ในความคิดของผู้เขียน 
ขบวนการสหกรณ์ไทย น่าที่จะตั้ง superชุมนุมสหกรณ์ขึ้น เพื่อเป็นศูนย์กลางทางการเงินให้กับขบวนการสหกรณ์ไทย ตาม มาตรา 46 แห่งพระราชบัญญัติสหกรณ์ 

มาตรา 46 เพื่อปฏิบัติให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ ให้สหกรณ์มีอำนาจกระทำการ ดังต่อไปนี้
                                  (1) ดำเนินธุรกิจ การผลิต การค้า การบริการ และอุตสาหกรรมเพื่อประโยชน์ของสมาชิก
                                  (2) ให้สวัสดิการหรือการสงเคราะห์ตามสมควรแก่สมาชิกและครอบครัว
                                  (3) ให้ความช่วยเหลือทางวิชาการแก่สมาชิก
                                  (4) ขอหรือรับความช่วยเหลือทางวิชาการจากทางราชการ หน่วยงานของต่างประเทศหรือบุคคลอื่นใด
                                  (5) รับฝากเงินประเภทออมทรัพย์หรือประเภทประจำจากสมาชิกหรือสหกรณ์อื่นได้ตามระเบียบของ สหกรณ์ที่ได้รับความเห็นชอบจากนายทะเบียนสหกรณ์
                                  (6) ให้กู้ ให้สินเชื่อ ให้ยืม ให้เช่า ให้เช่าซื้อ โอน รับจำนองหรือรับจำนำ ซึ่งทรัพย์สินแก่สมาชิกหรือของ สมาชิก
                                  (7) จัดให้ได้มา ซื้อ ถือกรรมสิทธิ์หรือทรัพย์สิทธิ ครอบครอง กู้ ยืม เช่า เช่าซื้อ รับโอนสิทธิการเช่าหรือ สิทธิการเช่าซื้อ จำนองหรือจำนำ ขายหรือจำหน่ายด้วยวิธีอื่นใดซึ่งทรัพย์สิน
                                  (8) ให้สหกรณ์อื่นกู้ยืมเงินได้ตามระเบียบของสหกรณ์ที่ได้รับความเห็นชอบจากนายทะเบียนสหกรณ์
                                  (9) ดำเนินกิจการอย่างอื่นบรรดาที่เกี่ยวกับ หรือเนื่องในการจัดให้สำเร็จตามวัตถุประสงค์ของสหกรณ์

และจะมีคำถามว่า สหกรณ์ต่างประเภทกัน เป็นสมาชิก superชุมนุมสหกรณ์ ได้ไหม ?
มีคำตอบว่า เคยเกิดมีชุมนุมสหกรณ์ค้าส่ง จำกัดสินใช้ เกิดขึ้นมาก่อนแล้ว มีสมาชิก ทั้งสหกรณ์ประเภทสหกรณ์ร้านค้า และสหกรณ์การเกษตรเป็นสมาชิกสหกรณ์ร่วมกันได้มาแล้ว 

-------30 พฤษภาคม 2495 ได้มีการตั้ง “สหกรณ์ขายส่งแห่งประเทศไทย จำกัดสินใช้” มีสำนักงานตั้งอยู่ในตำบลลุมพินี อำเภอปทุมวัน จังหวัดพระนคร ตาม พ.ร.บ.สหกรณ์ พ.ศ. 2471 “สหกรณ์ ขายส่งแห่งประเทศไทย จำกัดสินใช้” จัดได้ว่าเป็นสหกรณ์ระดับสูงหรือเป็นศูนย์กลางของสหกรณ์ทั่วประเทศ ทำหน้าที่ซื้อขายสินค้า เครื่องอุปโภคบริโภคส่งให้แก่สหกรณ์ในอำเภอและจังหวัดต่างๆ ซึ่งมีสหกรณ์ที่จดทะเบียนเป็นจำนวนมากในสมัยนั้น (พ.ศ.2497 มีสหกรณ์ได้รับการจดทะเบียนถึง 10,338สหกรณ์ เป็นสหกรณ์ประเภทต่างๆ ถึง 22 ประเภท ตั้งอยู่ในท้องที่ 65 จังหวัด)-----

https://www.gotoknow.org/posts/551320

-------วันที่ 22 สิงหาคม พ.ศ. 2512 สหกรณ์ขายส่งแห่งประเทศ ไทย จำกัดสินใช้ ขอจดทะเบียนเปลี่ยนแปลงชื่อต่อกระทรวงพัฒนาการแห่งชาติในขณะนั้น โดยเปลี่ยนชื่อเป็น “ชุมนุมสหกรณ์การขายและการซื้อแห่งประเทศไทย จำกัด" มีฐานะเป็นชุมนุมสหกรณ์ระดับชาติ โดยโอนสมาชิกเดิมมาเป็นสมาชิกของชุมนุมสหกรณ์ใหม่ และต่อมาได้มีการขยายรับสหกรณ์ท้องถิ่นเป็นสมาชิกทั่วประเทศ-----

https://www.gotoknow.org/posts/551321

ในปัจจุบัน ชุมนุมร้านสหกรณ์แห่งประเทศไทย จำกัด ก็ยังมีสมาชิกสหกรณ์ที่เป็นสหกรณ์ประเภทสหกรณ์การเกษตร และ ประเภทสหกรณ์ร้านค้าเป็นสหกรณ์สมาชิกอยู่ร่วมกัน 

แต่ข้อสำคัญคือ การตั้ง superชุมนุมสหกรณ์ ขึ้นมาเป็นศูนย์กลางทางการเงินบริการสหกรณ์สมาชิกในขบวนการสหกรณ์ เป็นที่ตั้ง ไม่ตั้งขึ้นมาเพื่อ absorb เม็ดเงินในขบวนการสหกรณ์ออกไปข้างนอกขบวนการสหกรณ์ แต่ก็สามารถเอื้ออาทรต่อสังคมตามหลักการสหกรณ์ ที่ 7 ได้ตามความเหมาะสม

พีระพงศ์ วาระเสน บ๊อบบี้
นักการสหกรณ์ไทย ด้วยหัวใจ 
เพิ่มเติมเมื่อวันที่ 8 มีนาคม 2564