สายธารความรู้สู่การเลี้ยงโคอย่างพอเพียง ตอนที่ 20 ปัญหาที่เกิดขึ้นหลังคลอดของแม่โค


เวลาชาวบ้านเลี้ยงโค จะไม่นิยมเลี้ยงแม่โคตัวเดียวเดี่ยว ๆ เพราะอาจเกิดปัญหาในกรณีแม่โคไม่รักลูก หรือแม่โคตายก็จะได้ใช้วิธีฝากเลี้ยงกับแม่โคตัวอื่นได้ การมีแม่โคหลายตัว ผสมและคลอดในระยะเวลาเดียวกันในฝูงก็จะเป็นการป้องกันความเสี่ยงไปในตัว

         การคลอดลูกของแม่โคที่เราพบเห็นทั่วไปนั้นไม่ยุ่งยากซับช้อน ไม่เหมือนกับการคลอดบุตรของคนเรา ที่ต้องวิ่งหาสูตินรีแพทย์กันว่าเล่น 

        ก็เพราะแม่โคส่วนใหญ่ทำคลอดให้ตัวเองกันทั้งนั้น จะมีไม่กี่ตัวที่มีปัญหาคลอดยากบ้าง รกติดบ้าง  แต่หมอตำแยโคบ้านเราก็สามารถช่วยได้ไม่มีปัญหา และไม่นิยมผ่าตัดทำทำคลอดให้โคเหมือนคนเราเพราะค่าใช้จ่ายสูงและยุ่งยาก

        ในแม่โคสาว เมื่อคลอดลูกได้แล้ว ผู้เลี้ยงก็โล่งใจไปได้เปลาะหนึ่ง  แต่บางรายอาจสร้างปัญหาได้

        ปัยหาที่ว่าก็คือ  แม่โคไม่ให้ลูกกินนม หรือลูกโคไม่ยอมกินนมเอง

        แม่โคไม่ให้ลูกินนมมีหลายสาเหตุ ทั้งโดยนิสัย นมคัด หรือเต้านมอักเสษ

        ถ้าไม่ให้ลูกกินมเพราะนิสัย ก็ต้องใช้วิธีการบังคับ เหมือนที่ทำที่สวนป่าครูบา ที่บังคับเข้าซอง แต่ก็ยังไม่ดีเพราะขายังดิ้นได้ ลูกศิษย์ที่ชื่อทรงธรรมบอกว่าจะให้ดีต้องบังคับผูกขาหลังติดกับเสาคอกปฏิบัติการไม่ให้ขยับ จะทำให้เราจับลูกโคกินนมได้สะดวก ไม่ต้องกังวัลว่าจะเจอลูกเตะของแม่โค

        ถ้าบังคับแล้วยังไม่ยอม  ก็ต้องหาแม่นมให้ลูกโค โดยการฝากเลี้ยงกับแม่โคตัวอื่นในฝูงที่คลอดลูกในระยะเวลาใกล้เคียงกัน  ดังนั้นเวลาชาวบ้านเลี้ยงโค จะไม่นิยมเลี้ยงแม่โคตัวเดียวเดี่ยว ๆ เพราะอาจเกิดปัญหาในกรณีแม่โคไม่รักลูก หรือแม่โคตายก็จะได้ใช้วิธีฝากเลี้ยงกับแม่โคตัวอื่นได้  การมีแม่โคหลายตัว ผสมและคลอดในระยะเวลาเดียวกันในฝูงก็จะเป็นการป้องกันความเสี่ยงไปในตัว

           แต่ถ้าฝากเลี้ยงแล้วไม่แม่โคตัวไหนรับฝาก  ก็เป็นหน้าที่ของผู้เลี้ยง ที่ต้องเลี้ยงด้วยนมผง ซึ่งต้นทุนสูงมาก  ที่สำคัญลูกโคต้องได้รับน้ำนมเหลืองใน 2-3  วันแรก เพื่อสร้างภูมิคุ้มกัน ถ้าไม่มีน้ำนมเหลืองก็ใช้นมผงเลี้ยงเด็กทั่วไปครึ่งลิตรผสมกับน้ำ 250  ซีซี กับนำมันละหุ่ง 1 ช้อนชา และไข่ตีให้เหลว 1  ฟอง ป้อนให้กิน  (ไข่ในที่นี้อาจะจะเป็นไข่เป็ด หรือไข่ไก่ก็ได้ประมาณ เบอร์ 0  แต่ไข่นกกระจอกเทศคงจะมากและใหญ่ไป)

        ในกรณีที่นมคัดหรือเต้านมอักเสษต้องรักษาที่ต้นเหตุ  ถ้านมคัดก็ต้องรีดนมออกให้อาการคัดนมลดลงแม่โคจะได้ไม่เจ็บและยอมให้ลูกโคดูดนมได้  แต่แม่โคของคุณศิวพรนั้นพ่อสำเริงใช้วิธีใช้สากตำข้าวตีเบาที่เต้านมเป็นการนวด แม่โคก็จะยอมให้ลูกกินนมได้

แม่โคของคุณศิวพรบ้านตะแบงที่นมคัด

        ส่วนกรณีที่ลูกโคไม่ยอมกินนมนั้นอาจเป็นเพราะรูเต้านมอุดตัน  ลูกโคดูดจนหมดแรงหมดกำลังใจเลยเลิกดูด  วิธีนี้ต้องใช้วิธีรีดนำร่องก่อน  แต่อย่ารีดออกเยอะ เดี่ยวของดีจะหมด นั่นก็คือน้ำนมเหลือง ถ้าเต้านมอุดตันคุณปู่ที่ศรีสะเกษจะใช้วิธีเอาผ้าสะอาดชุบน้ำอุ่นไปประคบเบาที่เต้านมขยายท่อน้ำนมและเช็ดสิ่งอุดตันออกจากเต้านมด้วยแล้วค่อยรีดนมออกจะทำให้แม่โคไม่เจ็บและยอมให้เรารีดนมโดยง่าย  ซึ่งวิธีการนี้ก็ใช้กับคนเหมือนกันเพราะความอุ่นจะทำให้ท่อน้ำนมไม่อุดตันด้วยและต้องทำอย่างเบามือเพราะเต้านมที่บวมนั้นบางมากอาจมีแผลถลอดและแม่โคจะเจ็บ 

            ถ้าไม่เชื่อต้องไปถามบรรดาแม่บ้านที่เคยให้นมลูกค่ะ...  รับรองรู้ซึ้ง 

ขอบคุณค่ะ

         

หมายเลขบันทึก: 69357เขียนเมื่อ 25 ธันวาคม 2006 23:53 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 17:42 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (2)

ผมคิดว่าเราเริ่มสังเคราะห์ เป็นลำดับ

จะได้รู้ว่าอะไรพอไม่พอ มีไม่มี

รวมไว้จัดสังเคราะห์ทีเดียว ผมว่าจะหนักมากเกินไปนะครับ

อาจารย์ แสวงที่เคารพ

        ตอนนี้กำลังศึกษาและเก็บข้อมูลในประเด็นที่เกี่ยวกับการจัดการเลี้ยงดูซึ่งมีประเด็นที่ต้องศึกษามาก ทำให้ข้อมูลที่นำมาสังเคราะห์มากตามไปด้วยตอนนี้จึงแยกนำเสนอเกี่ยวกับการเลี้ยงดูแม่โคและลูกโคเล็กแล้วจะต่อด้วยการเลี้ยงโครุ่น และการผสมพันธุ์ต่อไปค่ะ

        ขอบคุณค่ะ

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท