การเป็นผู้นำในองค์กรที่ดี


การเป็นผู้นำในองค์กรที่ดีและเก่ง

ผู้นำ (Leader)

การเป็นผู้นำที่ดีในองค์กรนั้น เป็นเรื่องที่หลายองค์กรต้องการ โดยเฉพาะถ้าผู้นำที่ดีและยังเป็นผู้นำที่เก่งด้วยแล้ว ยิ่งเป็นที่ต้องการขององค์กรทุกประเภท ไม่ว่าจะเป็นองค์กรระดับประเทศ อย่างนายกรัฐมนตรี หรือ รัฐมนตรีของแต่ละกระทรวง หรือแม่แต่หน่วยงานของภาครัฐต่าง ๆ ตั้งแต่ระดับกองทัพ ระดับกรม ระดับสำนักงานของแต่ละกรม เป็นต้น ต่างก็ต้องการผู้นำที่ดีและเก่ง  รวมถึงหน่วยงานของภาคเอกชนหลาย ๆ ที่ต่างก็ต้องการผู้นำประเภทเป็นคนดีและเก่ง เข้ามาร่วมงานเป็นจำนวนมาก ไม่ว่าจะเป็นบริษัทระดับมหาชนขนาดใหญ่ ลงมาจนถึง หน่วยงานเอกชนระดับเล็ก ๆ ต่างก็อยากให้ผู้นำหรือผู้บริหาร ที่เป็นทั้งคนดีและคนเก่ง

            ในสังคมเล็กๆ ตัวอย่างครอบครัว ชุมชนหรือหมู่บ้าน ก็ล้วนแล้วแต่ต้องการ “ผู้นำ (Leader)” ที่ดี ที่จะพาให้ทุกคนในองค์กรหรือชุมชนนั้นๆ ไปสู่เป้าหมายที่ตั้งไว้  การเป็นผู้นำที่ดี ไม่ว่าจะเป็นผู้นำในระดับสูงหรือแม้แต่ผู้นำระดับต้นๆของหน่วยงาน ก็ย่อมมีความสำคัญที่จะพาองค์กรไปสู่เป้าหมายให้ประสบผลสำเร็จได้ดีขึ้นด้วย นับจากอดีตมาจนถึงปัจจุบัน ในโลกใบนี้มีผู้นำเกิดขึ้นมามากมาย แน่นอนว่ามันก็มีทั้งผู้นำที่ดี และ แย่ ผู้นำหลายคนถูกสรรเสริญเยินยอในความสามารถ ในขณะที่หลายคนก็ถูกประณามต่างๆนาๆ ในความเลว หรือความไร้ประสิทธิภาพ  หลายคนกลายเป็นผู้นำที่ดีที่คนทั่วโลกจดจำไว้เป็นประวัติศาสตร์ ในขณะที่ผู้นำหลายคน ประวัติศาสตร์ของโลกก็ไม่ยากบันทึกจดจำไว้เลย

            Leadership is an action, not a position. ความเป็นผู้นำไม่ใช่แค่ตำแหน่งเท่านั้น แต่มันคือการกระทำซึ่งแสดงถึงภาวะของการเป็นผู้นำที่แท้จริง การเป็นผู้นำนั้นต้องแสดงถึง พฤติกรรม การกระทำ รวมไปถึงวิสัยทัศน์ ผู้นำหลายคนได้รับการแต่งตั้งให้มีตำแหน่งเพื่อที่จะได้แสดงศักยภาพของตน แต่ก็ใช่ว่าผู้ที่ได้รับตำแหน่งในการเป็นผู้นำจะมีความเป็นผู้นำที่ดีเสมอไป ในทางตรงกันข้ามผู้นำบางคนอาจกลายมาเป็นผู้นำได้เพราะพฤติกรรมและการกระทำของตนที่ทำให้ผู้ตามเกิดความเชื่อถือและไว้ใจ และบางครั้งเขาเหล่านั้นก็ไม่มีตำแหน่งใดๆ เลย การทำงานในองค์กรก็เช่นกัน ภาวะผู้นำนั้นอาจเกิดขึ้นได้ทั้งสองรูปแบบพร้อมๆ กัน แต่สิ่งสำคัญอาจอยู่ที่ว่าผู้นำนั้นมีศักยภาพในการทำงานให้สำเร็จรวมถึงสามารถครองใจให้ผู้ตามหรือลูกน้องยอมรับนับถือได้มากเพียงไร

            ผู้นำที่ดีหรือหรือนำที่เก่ง บางครั้งก็ไม่จำเป็นต้องเป็นคนใหญ่ คนโต เป็นคนมีตำแหน่งหน้าที่การงานสูงๆ หรือเป็นผู้มีอำนาจแบบผู้นำเผด็จการแต่ประการใด ผู้นำที่ดีนั้นอาจจะเป็นแค่เพียงหัวหน้าหน่วยงานในตำแหน่งเล็กๆ ที่สามารถบริหารจัดการหน่วยงานเล็กๆ ของตัวเองนั้นประสบผลสำเร็จได้ตามเป้าหมายและผู้ตามเห็นคล้อยเป็นอย่างดียิ่ง เช่น ผู้จัการทีมฝ่ายขาย หรือหัวหน้าคนงาน ผู้นำกรรมการในโรงงานเป็นต้น เคยมีคนกล่าวกันว่า “ถ้าคนสองคนพบปะพูดคุยกัน ไม่คนใดคนหนึ่งก็จะต้องเป็นผู้นำในการสนทนานั้น”

            เกเกอร์ อาร์ เทียรรี่ เคยกล่าวไว้ว่า ผู้นำ คือผู้ที่ใช้อิทธิพลหรืออำนาจหน้าที่ในความสัมพันธ์ ที่มีอยู่ต่อผู้ใต้บังคับบัญชา ในสถาการณ์ต่างๆ เพื่อปฏิบัติการและอำนวยการโดยใช้กระบวนการติดต่อซึ่งกันและกัน เพื่อให้บรรลุตามเป้าหมายที่กำหนดไว้ 

            การเป็นผู้นำ จึงเป็นได้ทั้งศาสตร์ และ ศิลป์ กล่าวคือ สามารถเรียนรู้ได้ และก็ต้องฝึกฝนเทคนิคเฉพาะการนำของตนเองด้วยตนเอง ซึ่งอาจกล่าวโดยสรุปได้ว่า ผู้นำก็คือคนที่มีอิทธิพลในการชักนำ หรือโน้มน้าวนำให้คนอื่นทำตาม , เป็นผู้ที่สามารถเข้าถึงจิตใจของลูกน้องได้ดี , ได้รับความนิยมเชื่อฟัง เคารพนับถือ ศรัทธา ลูกน้องรักและยำเกรง , มีศิลปะในการจูงใจให้ลูกน้องปฏิบัติตามความประสงค์ของตนด้วยความเต็มใจที่จะปฏิบัติตามคำสั่งโดยไม่มีข้อแม้จนบรรลุภารกิจตามเป้าหมายที่กำหนด นอกจากนี้ ผู้นำจะต้องเป็นศูนย์รวมแห่งพลังมีศิลปะในการนำหรือชักจูงผู้ตาม

 

ลักษณของการเป็นผู้นำที่ดีและผู้นำที่เก่ง

 การเป็นผู้นำที่ดีและเก่งนั้น ใครจะทำกันได้ง่ายๆ และก็ไม่ใช่ว่าทุกคนจะเรียนรู้ตลอดจนพัฒนาตนเองให้เป็นผู้นำที่ดีและเก่งไม่ได้เลย ทุกคนมีโอกาสเกิดขึ้นและสามารถพัฒนาตนเองได้เสมอ ซึ่งการเป็นผู้นำที่ดีนั้นมีคุณสมบัติหลายประการในขณะเดียวกันภาวะผู้นำนั้นไม่ได้หมายถึงความอาวุโสหรือการมีตำแหน่งหน้าที่ แต่หมายถึงภาวะที่เกิดขึ้นจริงที่มีประโยชน์ต่อการบริหารงาน บริหารคน นำพาองค์กรไปสู่ความสำเร็จได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งองค์กรเองก็จะต้องสนับสนุนส่งเสริมคนที่มีภาวะผู้นำที่ดีขึ้นมาเป็นผู้นำขององค์กรต่อไป ไม่ควรเลือกผู้นำจากอาวุโสหรืออายุงานเป็นหลัก หากเลือกคนที่เหมาะสมจะทำให้การเป็นผู้นำที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นได้ และองค์การก็จะประสบความสำเร็จ  ซึ่งการเป็นผู้นำที่ดีควรมีคุณสมบัติดังนี้

1..รอบรู้เรื่องงานเป็นอย่างดี มีศิลปะในการนำ มีความรู้ความชำนาญในตำแหน่งงานหรืองานที่รับผิดชอบนั้นเป็นอย่างดี มีความรับชอบในงานสูง 

     ความรอบรู้ (Knowledge) คือ ข่าวสารที่บุคคลหามาได้รวมทั้งความรู้ในวิชาชีพของตน และความเข้าอกเข้าใจในตัว ผู้ใต้บังคับบัญชา การทำงานต้องเป็นไปตามเป้าหมายที่กำหนดและถูกต้องไม่มีข้อผิดพลาด สามารถมองการณ์ไกลและมีใจที่จะมุ่งพัฒนาคนและพัฒนาองค์กร

2. ต้องมีผู้ตามที่ดี หรือเก่งในเรื่องการบริหารคน ผู้ที่จะเป็นผู้นำได้ ก็ต้องมีผู้ตามเสมอ เพราะว่าการเป็นผู้นำไม่ได้อยู่หรือทำงานคนเดียวเพียงลำพัง จะต้องมีทีมงาน ผู้นำที่ดีต้องสามารถสร้างความน่าเชื่อถือในทีมงานได้ ทำให้คนอื่นเคารพนับถือหรือยอมเชื่อฟังได้ การที่ผู้นำมีผู้ตามที่ดี มีความสามารถ ก็จะสะท้อนได้ว่าเป็นผู้นำที่ดีมีความสามารถเช่นเดียวกัน ที่สามารถนำทีมงานให้บรรลุตามเป้าหมายที่กำหนดไว้

3. ต้องเป็นผู้ตามที่ดี ในเรื่องการเก่งคนนั้น ก็ต้องรู้จักบริหารตัวเองได้ด้วย การเป็นผู้นำนั้น บางครั้งก็ต้องมีสถานะทั้งสองด้านคือจะเป็นทั้งผู้นำและผู้ตามด้วย ฉะนั้นการเป็นผู้ตามที่ดีก็ย่อมทำให้เข้าใจการเป็นบทบาทของผู้นำที่ดีได้เช่นเดียวกัน ไม่ว่าจะเคยเป็นผู้ตามมาก่อน หรือว่ามีบทบาทในการเป็นผู้ตามในองค์กร ก็จะทำให้เข้าใจฐานะเบื่องล่าง และเมื่อก้าวไปสู่ความเป็นผู้ในระดับที่สูงๆขึ้น ก็จะเข้าใจผู้ตามได้มากขึ้น ตัดสินใจอะไรให้เหมาะสมกับทุกฝ่ายได้ ขณะเดียวกันการเป็นผู้ตามที่ดีก็อาจหมายถึงการรับฟังที่ดีด้วย หากลูกน้องเสนอในสิ่งที่ดีกว่า แก้ปัญหาได้มากกว่า การเป็นผู้ตามที่ดี รับฟังคนอื่น จะทำให้เรานำทางเลือกที่ดีกว่ามาปฏิบัติให้เห็นผลดีได้ แต่หากเราไม่ยอมที่จะเป็นผู้ตามหรือไม่เคยเป็นผู้ตามมาก่อน ก็จะเอาแต่ความคิดของตนเองเป็นใหญ่ และอาจมองไม่เห็นหนทางอื่นที่ดีกว่า เพราะปิดกั้นความคิดเห็นของคนอื่นตั้งแต่ต้นเลย

            4. การสร้างแรงบันดาลใจให้แก่ผู้อื่น ผู้นำที่ดีต้องสามารถสร้างแรงบันดาลใจ ตลอดจนกระตุ้นให้คนอื่นเกิดแรงใจในการทำงานได้ สามารถที่จะผลักดันให้งานนั้นก้าวหน้าได้ดี และทำให้งานประสบความสำเร็จได้ง่ายขึ้นด้วย ผู้นำที่สามารถสร้างแรงบนดาลใจที่ดีให้กับผู้ตามได้ จะทำให้ผู้ตามเกิดความเชื่อมั่น ทำงานได้อย่างไม่มีความกังวน และมีคนอยู่เคียงข้างเป็นที่ปรึกษาให้เขาเสมอ

            5. มีเป้าหมายที่ชัดเจน ผู้นำที่ดีจะต้องมีการวางแผนหรือกำหนดเป้าหมายเป็น และเป้าหมายต้องชัดเจน ผู้นำที่มีเป้าหมายที่ชัดเจนจะสามารถสื่อสารกับลูกน้องให้มองเห็นเป้าหมายเดียวกันได้ และนำลูกน้องให้ไปสู่เป้าหมายอย่างง่ายดาย ประสบความสำเร็จในการบรรลุเป้าหมาย ส่วนผู้นำที่ขาดเป้าหมาย หรือเป้าหมายไม่ชัดเจน ก็จะเหมือนเรือที่แล่นอยู่ในมหาสมุทรอย่างไร้จุดหมายและทิศทาง

            6. สร้างให้เกิดความร่ามมือ  การทำงานเป็นทีมนั้นถือว่าสำคัญยิ่งการเป็นผู้นำที่ดีนั้นควรมีความสามารถสร้างให้ทุกคนเกิดความร่วมมือกันได้ เมื่อทุกคนร่วมมือร่วมแรงร่วมใจก็จะทำให้การทำงานประสบความสำเร็จได้ แต่ถ้าหากผู้นำที่มีแต่แสดงอำนาจ บังคับขู่เข็ญ จะไม่มีพลังในการสร้างความร่วมมือ การทำงานก็จะเป็นไปในคนละทิศคนละทาง ไม่มีทิศทางร่วมที่ชัดเจน ความสำเร็จตามเป้าหมายก็จะเลือนลางหรือไม่ประสบความ สำเร็จแน่นอน

            7. มีวิสัยทัศน์และรักการเรียนรู้สิ่งใหม่  ผู้นำที่ดีนอกจากจะต้องมีเป้าหมายที่ชัดเจนแล้ว ควรมีวิสัยทัศน์ที่กว้างไกล การมีวิสัยทัศน์ที่ดีและกว้างไกลนั้นจะทำให้สามารถนำทีมตลอดจนพาลูกน้องไปในทิศทางเดียวกันในทางที่ดีและเหมาะสมใด้ และจะเห็นอนาคตที่ไกลกว่า ทำให้ทีมงานก้าวหน้าได้ไกลกว่าผู้นำที่ขาดวิสัยทัศน์ สำหรับผู้นำที่ไม่มีวิสัยทัศน์หรือวิสัยทัศน์ไม่ชัดเจนก็อาจทำให้การทำงานของทีมงานย่ำอยู่กับที่ หรือการทำงานไม่เกิดประสิทธิภาพเกิดประโยชน์ในระยะยาว แม้แต่มองไม่เห็นหนทางในการพัฒนาตลอดจนทำสิ่งที่ตนรับผิด ชอบอยู่ให้ประสบความสำเร็จหรือดีขึ้นได้ การเปิดรับสิ่งใหม่ๆ ก็ทำให้เราค้นพบวิธีการทำงานใหม่ๆ ค้นพบวิธี การแก้ปัญหาใหม่ๆ ผู้นำที่ชอบการค้นหาสิ่งใหม่ๆ ตลอดเวลา เปิดรับความรู้แบบไม่จำกัด รักที่จะเรียนรู้อย่างสม่ำเสมอ ก็ย่อมทำให้เกิดการพัฒนาตัวเองและรักความก้าวหน้าอยู่เสมอ ในขณะเดี่ยวกันก็จะช่วยให้การบริการงานตลอดจนทำให้ผู้ตามเปิดโลกใหม่ๆ ไปด้วยกัน

            8. กล้าที่จะเปลี่ยนแปลง  คุณสมบัติของผู้นำที่ดีและเก่งที่สำคัญอีกอย่างคือ กล้าที่จะเปลี่ยนแปลงไปสู่สิ่งใหม่ๆ ไม่ยึดติดกับสิ่งเดิม ๆ เปลี่ยนให้ทันยุคทันสมัย เปลี่ยนไปสู่สิ่งที่ดีขึ้น ถ้าผู้นำกลัวการเปลี่ยนแปลง ก็อาจจะไม่ก้าวไปข้างหน้าได้เลย ฉะนั้นผู้นำที่ดีต้องกล้าที่จะทำอะไรใหม่ๆ กล้าที่จะทดลอง กล้าที่จะลองผิดลองถูก ในขณะเดียวกันก็ต้องกล้าที่จะรับผิดชอบและช่วยเหลือเมื่อเกิดความผิดพลาดขึ้นด้วยเช่นกัน

            9. มีความรับผิดชอบ  ผู้นำที่ดีต้องมีความรับผิดชอบสูง ทั้งในส่วนของงานที่ตนเองต้องทำ และงานของลูกน้องที่ตนเองดูแลเป็นผู้ทำ เมื่อเกิดความผิดพลาดก็ต้องกล้าที่จะรับผิด ในขณะเดียวกันก็ต้องรีบหาทางแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นให้ได้เร็วที่สุด การเป็นคนมีความรับผิดชอบจะทำให้ผู้นำทำงานได้อย่างมีวินัยด้วย และทำให้งานนั้นราบรื่น ประสบความสำเร็จตามเป้าหมาย

            10. มีการช่วยเหลือเกื้อกูล ผู้นำที่ดีต้องมีความช่วยเหลือเกื้อกูล รู้จักแบ่งปัน และคอยช่วยเหลือลูกน้องเวลาเกิดความผิดพลาด ไม่ปล่อยให้ผู้ตามหรือลูกน้องเผชิญกับความผิดพลาดและแก้ปัญหาโดยลำพัง การช่วย กันนั้นเป็นคุณสมบัติที่ดีอย่างหนึ่งของการทำงานร่วมกัน และเป็นส่วนสำคัญที่จะทำให้การทำงานแบบองค์กรหรือแบบทีมงานนั้นประสบความสำเร็จตามเป้าหมายได้สูงขึ้น

            11. การมีมนุษย์สัมพันธ์ที่ดี  คุณสมบัติของผู้นำที่ดีอีกอย่างคือ การมีมนุษย์สัมพันธ์ที่ดี ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญมากของการเป็นผู้นำ สิ่งนี้เป็นเครื่องมือที่จะสร้างความสัมพันธ์ระหว่างกันได้ดี หากหัวหน้ามีความเก่งกาจในทุกด้าน แต่ขาดมนุษย์สัมพันธ์ ก็จะทำให้ไม่สามารถทำงานร่วมกับคนอื่นได้ หรือเข้าใจคนอื่นได้ อาจส่งผลให้เกิดปัญหาในการทำงานได้ ในขณะเดียวกันถ้าหัวหน้างานหรือผู้นำที่มีมนุษย์สัมพันธ์ที่ดีจะสามารถเชื่อมทุกคนให้อยู่ร่วมกันได้ดี สร้างความน่าเชื่อถือได้ สร้างความเคารพนับถือต่อกันได้ และทำให้ผู้ตามหรือลูกน้องยินดีที่จะเป็นลูกน้องที่ดี ร่วมกันทำงานให้บรรลุเป้าหมาย

            12. การรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น  ผู้นำที่ดีนั้นต้องเปิดใจย่อมรับฟังข้อเสนอแนะของผู้ตามบ้าง การที่ผู้นำหรือหัวหน้างานที่ไม่เปิดใจหรือผู้นำที่เอาตนเองเป็นใหญ่ ไม่รับฟังความเห็นของผู้อื่น เห็นแต่ความคิดเห็นของตนเองเป็นหลักเท่านั้น ก็อาจทำให้เกิดปัญหาในการทำงานได้ ซึ่งลูกน้องหรือผู้ตามจะไม่กล้าเสนอความคิด เห็นและทางแก้ที่ดีกว่าออกมาได้  ดังนั้นผู้นำที่ดีควรจะต้องเปิดใจยอมรับความคิดเห็นของผู้อื่น รับฟัง และร่วม กันหาทางแก้ปัญหาให้ดีที่สุด

            13. มีความยุติธรรม การเป็นผู้นำหรือหัวหน้างานที่ดีนั้น คุณสมบัติที่สำคัญอีกอย่างคือต้องมีความเป็นธรรม มีความยุติธรรม ไม่โอนเอียงไปฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง ให้ความสำคัญกับทุกๆคนเท่าเทียมกัน พื้นฐานในเรื่องความยุติธรรมนั้นจะช่วยให้ทุกคนไว้วางใจ เชื่อถือ และกล้าทำในสิ่งที่ถูกต้อง เหมาะสม ในขณะเดียวกัน ถ้ามีใครต้องทำผิด ทำไม่ดี ก็ต้องย่อมรับผลตามเหตุที่ควรเช่นกัน การที่ผู้นำมีความยุติธรรมนั้นมีส่วนที่จะช่วยทำให้การปกครองตลอดจนการทำงานต่อกันง่ายและราบรื่นขึ้น ทุกคนให้ความเคารพในการทำงานตลอดจนมีความเคารพและเชื่อใจกันและกันขึ้นด้วย และการมีความยุติธรรมมีส่วนทำให้การตัดสินใจมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นด้วย

            14. มีภาวะในการตัดสินใจที่ดี  หนึ่งในภารกิจที่สำคัญของการเป็นผู้นำก็คือการตัดสินใจ ผู้นำที่ดีต้องกล้าที่จะตัดสินใจ ยอมรับในการตัดสินใจของตน และตัดสินใจได้อย่างรวดเร็วบนพื้นฐานความรอบคอบ บาง ครั้งการตัดสินใจที่ช้า หรือตัดสินใจแบบขอไปที ก็อาจทำให้เกิดปัญหาได้ กลายเป็นการตัดสินใจที่ผิดพลาดได้ การตัดสินใจที่เฉียบขาด รวดเร็ว รอบคอบ และแหลมคม นั้นเป็นคุณสมบัติที่ดีที่ผู้นำควรมีเช่นกัน

            15. การสื่อสารที่ดี  ผู้นำที่ดีต้องสื่อสารเป็น สื่อสารให้ถูกกาลเทศะ สื่อสารให้เหมาะสมกับแต่ละบุคคลรวมถึงแต่ละระดับ การสื่อสารที่มีประสิทธิภาพตลอดจนการเข้าใจวิธีการสื่อสารที่ดี จะทำให้เกิดการเข้าใจกันได้ดี เข้าใจสารที่ต้องการจะสื่อ เข้าใจวัตถุประสงค์ของการสื่อสาร และไม่ทำให้เกิดปัญหาในการสื่อสาร เพราะบ่อยครั้งปัญหาที่เกิดขึ้นกลับไม่ได้มาจากเรื่องงานหรือเรื่องคนเป็นหลัก แต่กลับมาจากการสื่อสารที่ผิดพลาดนั้นเอง

            16. การรู้จักควบคุมอารมณ์ตัวเองอย่างมีสติ  มีผู้นำหลายท่านที่ทำให้อารมณ์เป็นตัวทำลายทุกอย่าง เมื่อผู้นำเจอสภาวะที่กดดัน เครียด หรือทำงานผิดพลาด หลายท่านมักจะแสดงออกทางอารมณ์ที่ไม่ดี แต่ถ้าเป็นผู้นำที่ดี จะต้องรู้จักควบคุมอารมณ์ รู้จักแสดงอารมณ์ที่เหมาะที่ควร รู้จักบริหารอารมณ์ และไม่ระบายอารมณ์ใส่ลูกน้องหรือผู้ตาม เพื่อที่จะทำให้เกิดผลเสีย เมื่อเราควบคุมอารมณ์ได้ เราก็จะมีสติในการไตร่ตรอง คิดถ้วนถี่ และทำให้การตัดสินใจไม่พลาด หรือไม่ทำลายมนุษย์สัมพันธ์ต่อกัน

            17. เป็นคนที่สามารถบริหารชีวิตของตนเองให้ประสบความสำเร็จด้วย เช่น การครองตน ครองคน และครองงาน ต้องเป็นคนมีพรหมวิหาร 4 คือ เมตตา กรุณา มุทิตา และ อุเบกขา ผู้นำที่ดีต้องมีความซื่อสัตย์สุจริต (Integrity) คือ ความเที่ยงตรงแห่งอุปนิสัยและยึดมั่นอยู่ในหลักแห่งศีลธรรมอันดีงาม เป็นคุณสมบัติของการรักความจริง มีสัจจะ และมีความซื่อสัตย์สุจริตอย่างแท้จริง

หมายเลขบันทึก: 691548เขียนเมื่อ 16 กรกฎาคม 2021 13:20 น. ()แก้ไขเมื่อ 16 กรกฎาคม 2021 13:20 น. ()สัญญาอนุญาต: สงวนสิทธิ์ทุกประการจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (0)

ไม่มีความเห็น

อนุญาตให้แสดงความเห็นได้เฉพาะสมาชิก
พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท