บทเรียนเรื่องการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม - จากการป้องกันไวรัสโควิด-19

      ในการแถลงการณ์ประจำวันที่ 2 เมษายน 2563 ของศูนย์บริหารสถานการณ์โควิด-19 ส่วนหนึ่งมีการเสนอผลการสำรวจพฤติกรรมออนไลน์ เรื่องความร่วมมือของประชาชนต่อมาตรการป้องกันโรคโควิด-19 ของรัฐบาล ดังปรากฏในภาพ

      โปรดสังเกตพฤติกรรมสำคัญ 3 อย่างได้แก่

การใส่หน้ากากอนามัย/หน้ากากผ้า

การล้างมือบ่อยๆ ด้วยสบู่และน้ำ

การเว้นระยะห่างจากผู้อื่น 1-2 เมตร

      พฤติกรรมข้อที่สามคือ การเว้นระยะห่างจากผู้อื่น 1-2 เมตร ได้คะแนนเฉลี่ยเพียง 65% ต่างจากสองข้อแรกที่ได้คะแนนเกินร้อยละ 90 แสดงว่า พฤติกรรมข้อที่สาม เข้าใจได้ยาก หรือไม่ก็ทำตามได้ยากกว่าอีกสองข้อ ในกรณีเช่นนี้ ต้องหาวิธีการอื่นมาช่วย นอกเหนือไปจาก การให้คำแนะนำ

      เท่าที่เห็นจากทางทีวี มีวิธีการที่ช่วยให้คนแสดงพฤติกรรม "เว้นระยะห่างจากผู้อื่น 1-2 เมตร" ที่ได้ผลอยู่อย่างน้อย 3 วิธี ได้แก่

1. ห้องประชุม (รวมทั้งห้องแถลงข่าวที่กล่าวถึงนี้) ตั้งเก้าอี้ห่างกัน 1-2 เมตร คนก็อยู่ห่างกัน 1-2 เมตร ไม่ว่าจะตั้งใจหรือไม่ก็ตาม

2. สถานีรถไฟฟ้า ทำเครื่องหมายบนพื้นห่างกัน 1-2 เมตร คนก็ยืนห่างกัน 1-2 เมตร ไม่ว่าจะตั้งใจหรือไม่ก็ตาม ล่าสุดเมื่อร้าน MK จัดที่นั่งให้ห่างกัน 1-2 เมตร พนักงานรับส่งอาหารก็นั่งห่างกัน 1-2 เมตร

3. Supermarket แห่งหนึ่ง ขอร้องให้ลูกค้าทุกคนใช้รถเข็น แม้จะซื้อของเพียงชิ้นเดียว เพื่อให้แต่ละคนห่างกัน 1-2 เมตร ไม่ว่าจะตั้งใจหรือไม่ก็ตาม

      วิธีการที่จะช่วยให้คนมีพฤติกรรมที่ต้องการ (ไม่ว่าจะตั้งใจทำตามหรือไม่ก็ตาม) มีเสนอไว้ในเรื่อง  Nudge  ซึ่งมีผู้เสนอให้ใช้เป็นมาตรการหลักในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ

อำนาจ ศรีรัตนบัลล์

2 เมษายน 2563