ครั้งที่1 ศูนย์เครือข่ายฝึกอบรมปัญญาปฏิบัตินครปฐม

วันที่ 7 มกราคม 2563

เปิดเทอมมาวันที่2 ก็ได้ลงชุมชนจริงๆแล้ว รู้สึกเหมือนจะยังไม่ค่อยพร้อมเท่าไรสถานที่แรกที่ไปถึงคือโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลคลองใหม่ โดยได้รับการดูแลจากพี่ชาตรี ซึ่งจะอยู่กับเราทั้งวัน กิจกรรมแรกเป็นการระดมความคิดว่าอะไรเป็นสิ่งสำคัญในการลงชุมชน สิ่งที่กังวล และสิ่งที่คาดว่าจะได้รับ ซึ่งเพื่อนๆทุกคนก็สามารถแชร์ไอเดียออกมาได้อย่างหลากหลายและเป็นประโยชน์มาก เช่น ในเรื่องการเตรียมความพร้อมของตนเองทั้งในเรื่องความรู้ที่ถูกต้อง ความมั่นใจในการจะลงมือทำ รวมถึงศึกษาข้อมูล สำรวจเกี่ยวกับชุมชนนั้นๆว่าบริบทของเขาเป็นเช่นไร มีค่านิยมความเชื่อแบบไหน มีนโยบายด้านสุขภาพอย่างไรบ้าง และอีกอย่างหนึ่งที่เราเห็นว่าค่อนข้างสำคัญนั่นคือทักษะการสื่อสาร จะสื่อสารอย่างไรให้คนในชุมชนเข้าใจเหมือนเรา และสามารถนำเอาสิ่งที่เราได้ให้คำแนะนำแก่เขาไปประยุกต์ใช้ได้จริงๆ จากนั้นมีการแจกเคสเพื่อที่เราจะได้แยกย้ายไปเยี่ยมลงพื้นที่ตามบ้านต่างๆ

“นายจอม(นามสมมติ) อายุ 80 ปี ป่วยติดเตียงเนื่องจาก CVA มีอาการอ่อนแรงทางซึกซ้าย ข้อติด กล้ามเนื้อลีบ พูดคุยได้ สับสนเล็กน้อย” เป็นครั้งแรกเลยที่ได้อ่านประวัติคนไข้จากแฟ้ม ถึงแม้ว่าจะไม่ได้เป็นแฟ้มปรอทจริงๆอย่างที่เขาชอบเรียกกันก็ตาม เมื่ออ่านข้อมูลของเคสเบื้องต้นแล้วเราก็ได้ลองมา discuss กับเพื่อนๆในกลุ่มว่าควรดูเรื่องของอะไรบ้าง จะประเมินอะไรไหม หรือพูดคุยกับผู้ดูแลอย่างไร โดยมีอาจารย์คอยให้คำแนะนำอย่างใกล้ชิด ก้าวแรกที่ลงจากรถมีสุนัข 3-4 ตัว มารุมเห่านักศึกษา ในใจตอนนั้นกลัวมากเพราะเคยโดนหมากัดมาแล้วเมื่อตอนเด็กๆจะหันหลังกลับก็ไม่ได้ จะเดินต่อไปก็กลัวว่าน้องจะวิ่งเข้ามางับ เลยได้แต่ยืนนิ่ง จนคุณยายมาช่วยเอาไม้ขู่และดุน้อง พวกเราเลยเข้าไปในบ้านของคุณยายได้ เคสของคุณตาอาการไม่ได้เป็นไปตามในแฟ้มเท่าไร มีความยากและอาการทรุดกว่าในบันทึก ทำให้ไม่สามารถพูดคุยอะไรได้มากนัก จึงเปลี่ยนจากการสัมภาษณ์เป็นการตรวจประเมินเบื้องต้น เช่น วัดความดัน กำลังกล้ามเนื้อ และ ROM ส่วนข้อมูลต่างๆก็อาศัยถามจากคุณยายซึ่งดูแล้วยังเคลื่อนไหวคล่องแคล่ว คุยเก่ง จากที่ได้ฟังมารู้สึกเหมือนคุณยายกำลังเป็นกำลังหลักในการดูแลคุณตา หากขาดคุณยายไปคุณตาคงจะลำบากน่าดู จึงได้ให้คำแนะนำคุณยายเกี่ยวกับการดูแลตัวเองไปด้วย จะได้อยู่กับคุณตาได้นานๆ ส่วนลูกๆมีที่อยู่ด้วยกัน1คน ที่เหลือก็แยกกันไปใช้ชีวิตของตัวเองนานๆจะมาสักทีดูคุณยายจะน้อยใจลูกไม่น้อยที่ไม่ค่อยกลับมาแวะเวียนให้เวลาและความสนใจกับเขาเท่าที่ควร การเป็นนักกิจกรรมบำบัดคงไม่ใช่แค่สนใจที่ตัวผู้รับบริการและมุ่งจะรักษาอย่างเดียว แต่เรามองเป็นองค์รวม มองถึงความเป็นอยู่ บุคคลต่างๆที่เกี่ยวข้อง กิจกรรมที่เขาทำ ความสนใจความชอบและการให้คุณค่าของเขา ซึ่งเราคิดว่าตรงนี้แหละที่ทำให้สายอาชีพของเราละเอียดอ่อนกว่าอาชีพอื่นๆ

สถานที่สุดท้ายของวันนี้จบลงที่ศูนย์เรียนรู้ชุมชนบ้านหัวอ่าว เหมือนเอาความล้าทั้งวันมาทิ้งไว้ตรงนี้ อยู่กับพื้นที่ธรรมชาติให้มากที่สุด สูดหายใจได้เต็มปอด ถือเป็นการผ่อนคลายไปในตัว รวมถึงได้เรียนรู้เกี่ยวกับแนวความคิดที่ทำให้ที่นี่ได้กลายเป็นชุมชนต้นแบบที่มีคนมาศึกษาดูงานมากมาย ไม่แปลกใจเลยว่าทำไมคนในชุมชนนี้ถึงมีสุขภาพที่ดีขึ้น เพราะมนุษย์กับธรรมชาติต้องเกื้อกูลกันเสมอ หากเราอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่ดี สุขภาพก็จะดีตามมา อาจจะเป็นแนวคิดหนึ่งที่เราจะต่อยอดไปถึงการปรับสิ่งแวดล้อม สภาพบ้าน กิจกรรม ให้เอื้อและมีความเหมาะสมกับตัวผู้รับบริการที่สุดนั่นเอง สิ่งสำคัญที่ได้เรียนรู้จากที่นี่คือความกล้าที่จะลองผิดลองถูก กว่าจะมาแบบต้นแบบได้ขนาดนี้ทางศูนย์ต้องผ่านอุปสรรคต่างๆมาไม่น้อย ทั้งการลองหาวิธีที่ดี หากลุ่มคนหรือชุมชนที่จะมีความคิดคล้ายกันและให้ความร่วมมือในการทำกิจกรรมทั้งหมด คนเราไม่มีใครพร้อมทั้งหมดมาตั้งแต่แรกที่ไม่เคยทำผิดพลาด คนที่ไม่เคยทำผิดเลยคือคนที่ไม่ได้ลงมือทำต่างหาก ในการทำงานอาจจะมีบ้างที่เราทำพลาดไป มันอยู่ที่ว่าเราจะรับมือกับมันอย่างไร และเก็บไว้เป็นบทเรียนของชีวิตต่อไป