ชีวิตที่พอเพียง 3589. ความไม่รู้เรื่องกัญชา

 

บทความเรื่อง As CBD Skyrockets in Popularity, Scientists Scramble to Understand How It’s Metabolized (1)   ในเว็บไซต์ของนิตยสาร Scientific American    บอกสภาพที่น่าตกใจว่า ในโลกนี้มีการใช้กัญชาและสารสกัดเป็นยาเพิ่มขึ้นมากมาย แต่ความรู้เรื่องราวของสารออกฤทธิ์ของมันในร่างกายมนุษย์ ยังมีน้อยมาก    เรื่องขนาดของการใช้ที่พอเหมาะก็ยังไม่รู้   

ยาสกัดจากกัญชาตัวแรกที่ได้รับการขึ้นทะเบียน (เมื่อกว่าสิบปีมาแล้ว) คือ Sativex (2) สำหรับใช้ในโรค multiple sclerosis    เพื่อลดอาการเจ็บปวดที่เรียกว่า neuropathic pain   และพบว่าช่วยลดอาการกล้ามเนื้อเกร็ง และนอนไม่หลับอีกด้วย     แต่ก็มีผลข้างเคียงคืออาการวิงเวียน ง่วงนอน  เพลีย  และการรับรู้รสอาหารเสียไป    ยานี้ประกอบด้วยสารออกฤทธิ์ THC : CBD = 1:1   

  ยาอีกตัวหนึ่งคือ Epidiolex ใช้รักษาโรคลมชักบางชนิดในเด็ก     นอกจากนั้นขณะนี้กำลังมีการวิจัยทางคลินิกตรวจสอบผลการใช้สารสกัดกัญชาในโรค จิตเภท,  Chrone’s Disease,  และ Graft-versus-host disease    

เมื่อเร็วๆ นี้ Gallup poll พบว่าคนอเมริกันร้อยละ ๑๔ ใช้กัญชาในรูปแบบใดรูปแบบหนึ่ง     โดยสารสกัดเป้าหมายคือ CBD    ซึ่งก่ออาการข้างเคียงได้แก่ คลื่นไส้ เพลีย หงุดหงิด    CBD ไม่ทำให้มีอาการเมาหรือเคลิ้ม ที่ฝรั่งเรียกว่า high       

ร่างกายของมนุษย์มี endocannabinoid receptor  อยู่ในสมอง  ระบบประสาท  หัวใจ  ตับ  และระบบอิมมูน   

ความไม่รู้เรื่องกัญชาที่น่าตกใจคือ ไม่รู้ขนาดใช้ที่พอเหมาะเพื่อประโยชน์ที่ต้องการ    

ความรู้เท่าที่พอจะสรุปได้อย่างมีข้อมูลหลักฐานอยู่ในรายงานของ National Academy of Sciences, Engineering and Medicine ของสหรัฐอเมริกา (3)    จะเห็นว่า ใช้ได้ผลที่สุดในการบำบัดอาการปวดเรื้อรัง     รองลงมาคือใช้บำบัดอาการคลื่นไส้อาเจียนที่เกิดจากการให้ยาคีโม    และบำบัดอาการกล้ามเนื้อเกร็งในโรค multiple sclerosis    แนะนำว่า การใช้เพื่อเป้าหมายสองประการหลังต้องใช้ผ่านการกินทางปากเท่านั้น    ประโยชน์ส่วนใหญ่ของรายงานนี้คือ บอกว่ายังมีข้อมูลหลักฐานไม่เพียงพอในสารพัดข้อกล่าวอ้างสรรพคุณของกัญชา      

ข้อเรียนรู้สำคัญสำหรับผม มาจากคำถาม    ทำไมมนุษย์ใช้กัญชามาหลายพันปี  แต่มีความรู้ที่เชื่อถือได้เกี่ยวกับกัญชาน้อยมาก    คำตอบคือ เพราะเราทำให้มันเป็นสิ่งเลวร้าย    ทำให้ผิดกฎหมาย     ปิดกั้นการวิจัยหาความรู้ที่แท้จริงเชื่อถือได้    

ผลการทบทวนผลงานวิจัย (ซึ่งมีน้อย) บอกว่า เวลาครึ่งอายุ (half life) ของ CBD ในร่างกายมนุษย์ อยู่ระหว่าง ๑ ชั่วโมงถึง ๕ วัน     ขึ้นกับวิธีใช้    สั้นที่สุด (เป็นชั่วโมง) โดยวิธีพ่นเข้าปาก     วิธีสูบหรือฉีดอยู่ได้ ๑ วัน     ในการสูบ ร้อยละ ๓๑ ของ CBD เข้าสู่กระแสเลือด     สัดส่วนดังกล่าวน้อยกว่านี้มาก หากให้กินยาเม็ดหรือพ่นเข้าปาก     งานวิจัยทำในผู้ป่วยโรควิตกกังวล  เบาหวาน  ปวดเรื้อรัง และอื่นๆ     ขนาดยาอยู่ระหว่าง 1-50 mg/kg body weight / day     ไม่มีผลการวัดระดับ CBD ในเลือด     เขาบอกว่า สองในสามรายงานว่าอาการดีขึ้น    

นพ. ยงยุทธ วงศ์ภิรมย์ศานติ์ บอกผมว่า การหยดใต้ลิ้น หรือพ่นเข้าปาก สารออกฤทธิ์ของกัญชาจะเข้าสู่สมองโดยตรงผ่านเส้นประสาท โดยไม่ผ่านกระแสเลือด    เป็นความรู้ใหม่สำหรับผม และไม่มีระบุในบทความของ NAS

ผลดีมักได้จากขนาดยาที่สูง    แต่หากใช้เพื่อลดความวิตกกังวล ขนาดน้อยๆ ได้ผลดี    

มีการวิจัยแบบทดลองยาในคนปกติ    พบว่าเมื่อให้ CBD ทางปากครั้งเดียว    ยาจะเข้าสู่กระแสเลือดอย่างรวดเร็ว และระดับในเลือดขึ้นสูงสุดภายใน ๔-๕ ชั่วโมง    เมื่อให้กินวันละ ๒ ครั้ง ยาจะขึ้นสู่ระดับค่อนข้างคงที่ภายใน ๒ วัน  แต่ระดับยาในเลือดจะยังคงสูงขึ้นอีกใน ๒ สัปดาห์     เขาแนะนำว่า ให้กินวันละ ๒ ครั้งเป็นวิธีให้ยาที่เหมาะสม     คือมีผลข้างเคียงน้อยมาก     ผลข้างเคียงที่พบคือ ง่วง  คลื่นไส้  และปวดศีรษะ   

นั่นคือผลการวิจัยใน Epidolex ซึ่งมีสูตรจำเพาะ     โปรดอย่าโมเมว่า สารสกัดกัญชาในน้ำมันจะให้ผลแบบเดียวกัน     

บทความวิชาการแนะนำวิธีใช้สารสกัดกัญชา (4) บอกว่าผลข้างเคียงเกิดจาก THC ซึ่งระดับปลอดภัยอยู่ที่ ๓๐ มิลลิกรับต่อวันหรือต่ำกว่า     แต่ CBD มีฤทธิ์ต่ำกว่า จึงต้องใช้ในขนาดสูงกว่า     ผมขอแนะนำให้นักวิชาชีพสุขภาพที่สั่งสารสกัดกัญชาให้ผู้ป่วยใช้ อ่านบทความวิชาการ (4)  นี้     

วิจารณ์ พานิช

๑๗ พ.ย. ๖๒