จัดการอารมณ์โดยละวางอัตตา

หนังสือ How Emotions Are Made บทที่ชื่อ Mastering Your Emotions ตอนหนึ่งกล่าวถึงวิธีการแนวพุทธ deconstructing the self คือให้ละวางตัวตน    เพราะเป็นสิ่งสมมติ หากยึดมั่นถือมั่น ก็จะเป็นบ่อเกิดแห่งทุกข์

การยึดมั่นถือมั่นในตัวตน เป็นโรคเรื้อรัง    เพราะจิตกับกายไม่แยกกัน    เมื่อจิตสั่นคลอน เพราะมีความยึดมั่นในตัวตนเป็นเหตุ    กายก็มีการเปลี่ยนแปลงภายใน    รวมทั้งพฤติกรรมการดำรงชีวิตภายใต้จิตที่สั่นคลอน ก็จะมีแนวโน้มเป็นพฤติกรรมที่ไม่ดีต่อสุขภาพ    โรคเรื้อรังก็ตามมา   

การละวางอัตตาขั้นสูง คือ “กายทุกข์ แต่จิตไม่ทุกข์ด้วย”     แยกกายกับจิต    รับรู้ความไม่สบาย ความเจ็บปวดทางกาย  แต่ไม่เอามายึดถือ ไม่เกิดความทุกข์    เขาใช้คำว่า recategorizing suffering as discomfort   และ deconstructing the mental into the physical    ซึ่งก็หมายถึงแยกจิตกับกายออกจากกัน   

ในทางพุทธ ถือว่า “ตัวตน” เป็นสมมติ  ไม่มีอยู่จริง     เกิดจากการสร้างขึ้นของจิต    ผู้เขียน (Lisa Feldman Barrett) บอกว่า มุมมองด้าน social psychology อัตตาตัวตน เป็น social construct  หรือสิ่งสมมติทางสังคม     และคนเรามีหลายตัวตน    ตัวตนของแต่ละคนสร้างขึ้นใหม่ในทุกขณะจิตโดย interoceptive network ในสมองส่วนที่เรียกว่า default mode network  หรือ self system    ที่สร้างตัวตนขึ้นมาจากการรับรู้สถานภาพภายในกาย ผสานกับการรับรู้โลกภายนอก

เขาแนะนำวิธีจัดการความทุกข์โดยวิธี recategorization หรือควบคุมอารมณ์    เปลี่ยนความรู้สึกไม่สบายต่างๆ เป็นการรับรู้ทางกาย    ช่วยให้ความโกรธ กังวล และความผิดหวังละลายไป   

วิธีเปลี่ยนชุดการรับรู้ (recategorization) อย่างหนึ่งคือการภาวนา ... สติภาวนา (mindfulness meditation)     มีผลการวิจัยพบว่า คนที่ปฏิบัติภาวนา มี interoceptive และ control network ใหญ่ และการเชื่อมต่อระหว่างพื้นที่ในสมองแข็งแรงกว่าคนทั่วไป          

วิจารณ์ พานิช

๓๐ มี.ค. ๖๒

ห้อง ๗๐๘  อาคาร ๘๔ ปี ชั้น ๗ ฝั่งตะวันตก  โรงพยาบาลศิริราช  

[บุญธรรม ศรีพันวา]

สนใจหนังสืออ่านครับ