(๑) ชุมชนนักฏิบัติการสร้างความรอบรู้เพื่อการพึ่งตนเองด้านสุขภาพช่องปาก หนองคาย

ปีนี้ทีมที่ปรึกษาการพัฒนาคุณภาพด้านทันตกรรมจังหวัดหนองคาย (QRT : Quality Realization Team) มีคณะทำงานย่อยมาใหม่อีกหนึ่งทีม คือ ทีมจัดการความรู้ (KM)

คุยปรึกษากันในทีมใหญ่ QRT ทันตกรรมจังหวัดหนองคายก่อน คุยในกลุ่มไลน์ และประชุมกันอีกหนึ่งบ่าย เตรียมจัดประชุมเชิงปฏิบัติการพัฒนาศักยภาพทีมหมอครอบครัวด้านสร้างเสริมสุขภาพช่องปาก ระดับอำเภอ จังหวัดหนองคาย ปี ๒๕๖๒

ร่วมกับโรงพยาบาลสังคม น้อง ๆ ทันตาภิบาล คปสอ.สังคม (คณะกรรมการประสานงานสาธารณสุขอำเภอ) เป็นเจ้าบ้านสถานที่ ขอบพระคุณคุณหมอบรรจบ อุบลแสน ผู้อำนวยการโรงพยาบาลสังคม คุณหมอโอ๋ น้องจ๋า น้องปู คุณเส็ง น้อง ๆ โรงพยาบาลสังคมทุกคนที่เกี่ยวข้อง ที่เตรียมการด้านอาหาร ที่พัก สถานที่และเอื้ออำนวยการจัดประชุมจนสำเร็จลุล่วงตลอด ๑๗ - ๑๘ มกราคม ที่ผ่านมา อย่างมีความสุข

เพียงเห็นโฉมใหม่สีเขียวอ่อนเย็นตาของตึกอนาลโยเมตตา ๖ ชั้น ตั้งแต่ขับรถบนถนนหน้าโรงพยาบาลสังคมก็ตื่นเต้นแล้ว (เคยมาตอนภูมิทัศน์ยังไม่เรียบร้อย) สนามหน้าโรงพยาบาลปรับได้เรียบเขียวขจี ที่ยังคงต้นสนเดิมเอาไว้สูงเกือบถึงชั้นดาดฟ้า ให้ความรู้สึกเหมือนตอนไปเที่ยวญี่ปุ่น ... อย่างนั้นเลย

ผ่านเข้าห้องฉุกเฉิน (ER) กว้างขวาง สะอาด เรียบร้อย มีผู้ป่วยนอนบนเตียงเงียบ ๆ ให้พยาบาลดูแลข้างเตียง

สวัสดีคุณหมอผู้อำนวยการวันนี้เวรรักษาที่ห้อง ER พอดี คุณหมอบรรจบเล่าว่าตึกนี้ที่ได้รับความอนุเคราะห์บริจาคเพราะแรงศรัทธาพระเกจิครูบาอาจารย์ เพิ่งเปิดหน่วยไตเทียมหลังปีใหม่ให้คนใกล้ ๆ แถวนี้ไม่ต้องเดินทางไกล และเตรียมเปิดให้บริการผู้ป่วยในสำหรับพระสงฆ์ที่ชั้น ๕ คุยนิดเดียว ... ลาคุณหมอขึ้นไปชั้น ๖ ดาดฟ้า

เปิดประตูออกมาอากาศเย็นสบาย โล่งโปร่ง บอกน้องจ๋าว่า ขอเวลาถ่ายภาพให้หายตื่นเต้นสัก ๕ นาที ถ่ายภาพทิวทัศน์ใบไม้เปลี่ยนสีลดหลั่นสูงต่ำตามภูเขา ถ่ายภาพคลิปวิวโดยรอบที่มีแม่น้ำโขงอีกฝากถนนหน้าตึก ... เก็บไว้เป็นที่ระลึก

^_,^

ทีมสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดหนองคาย ฝ่ายผู้จัดด้านการเงินโดยพี่นิต พร้อมวัสดุอุปกรณ์มาถึง วางเบาะเพิ่มให้นั่งสบายขึ้น คุณหมอล่าให้น้องเนสท์เลขาฯ ทีม KM เตรียมบทสวดมนต์มาด้วย

สถานที่สัปปายะมาก ๆ พิธีเปิดเรียบง่าย โดยคุณหมอล่า ทันตแพทย์วัชรพงษ์ หอมวุฒิวงศ์ รองนายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดหนองคาย หัวหน้ากลุ่มงานทันตสาธารณสุข นำพวกเราสวดมนต์และแผ่เมตตาทั้งสองวัน

ผู้เขียนและคุณหมอกุ้ง ทพญ.นิรมล พงษ์ไทย หัวหน้ากลุ่มงานทันตกรรม โรงพยาบาลหนองคาย จึงเริ่มเป็นผู้เหนี่ยวนำจัดกิจกรรมร้อยเรียงให้เกิดความต่องเนื่อง เพื่อความผ่อนคลายสบายใจในการอยู่ร่วมกัน เรียนรู้จากกันและกัน ... อย่างใจเปิด

แสดงตัวตนผ่านภาพวาดใบหน้า ที่ไม่ให้ลืมตาตอนวาด ... จึงออกมาน่ารักและตลก สร้างเสียงหัวเราะและรอยยิ้มตั้งแต่เริ่ม

ช่วยกันเขียน อ่านและติดหัวใจความคาดหวังในกระดาษเขียนแบบ

ทำกิจกรรมฝึกการรู้ตัวจากกิจวัตรใกล้ตัวตั้งแต่ลืมตา กิจกรรมไหลเรื่อยไปตามที่ทีมผู้เหนี่ยวนำและทีม KM เตรียมไว้

ต่อไป ให้ทำความรู้จักกันกับคนที่เพิ่งเคยเห็นกันครั้งแรก หรือรู้จักกันน้อยที่สุด ต่างอำเภอ ต่างตำแหน่ง ต่างเพศ ... ผ่านกิจกรรมฟังอย่างตั้งใจ คุยกันเรื่องความสุขที่หลงลืม ความสุขที่ไม่เกี่ยวกับเงิน และความสุขที่นึกถึงทีไรอมยิ้มทุกที

^_,^

ทานอาหารว่างแบบอิ่ม ทานอาหารเที่ยงก็อร่อย เดินเล็กน้อยให้พอย่อย พักผ่อนนอนยืดเหยียด แล้วทำกิจกรรมภาคบ่าย ยืดเส้นสายด้วยโยคะอย่างง่าย โดยคุณหมอยุ้ย อำเภอสระใครพานำ

ตามด้วยระบายสีสดสวยกระตุ้นจินตนาการ วาดภาพที่ทำงานผ่านมาอย่างมีความสุข ที่เกี่ยวข้องกับการสร้างความรอบรู้ (Health literacy) ให้ประชาชนพึ่งตนเองได้ (Self care) ด้านสุขภาพช่องปาก เน้นงานที่ทำเป็นชุมชน เป็นกลุ่ม เป็นชมรม

ภาพสร้างสรรค์เป็นสื่อนำประสบการณ์ออกมาให้เห็นเป็นรูปร่าง เรื่องราวจะน่าสนใจขึ้นด้วยการบอกเล่าโดยเจ้าของภาพ ให้ไปเข้ากลุ่มกี่คนก็ได้ ที่อยากพูดคุยอยากฟังเรื่องราวของเพื่อน

กลุ่มที่เคมีตรงกัน คนฟังยิ่งตั้งใจฟังคนเล่าก็สนุก ... ผลัดกันบอกเล่า ถ่ายทอด แบ่งปันความสุข สาระ วิธีการ การก้าวข้ามขวากหนาม ... จนมีรอยยิ้มและความสำเร็จเล็ก ๆ ในวันนี้

คุยไม่จบ ไปคุยต่อที่พักทานอาหารว่าง ทานไป คุยไปได้อีก ... เพียงอย่าทานเพลินเกิน ๒๐๐ kcal. จะอ้วนและน้ำตาลเกินไม่รู้ตัว อิ อิ

^_,^

ไม่อยากอ้วนต้องเคลื่อนไหวร่างกายให้พอดีที่ทานเข้า แต่ใครที่น้ำหนักเกินมากก็ต้องเคลื่อนตัวเยอะ ๆ ให้สลายไขมันที่สะสมไว้ก่อนแล้วด้วย จับคู่ทำความรู้จักสะบักของเพื่อน เคลื่อนร่างกายโดยยกแขนขึ้นลง เหวี่ยงวงกลมหน้า-หลัง ลองเคลื่อนไหวตัวขึ้น-ย่อลงไปด้วย ... สลับกัน

เคลื่อนสะบักให้ดีอย่าให้จม คนที่น้ำหนักเยอะ สะสมไขมัน หรือสะสมความเครียด สะบักจะเคลื่อนได้น้อย หรือบางคนมีเจ็บปวด หากเราทำให้สะบักคลาย เคลื่อนไหวทุกทิศทางสะดวก หายใจสะดวก เราจะมาสามารถผ่อนคลายร่างกาย รองรับความเครียด ความโกรธ ... ผ่อนคลายลมหายใจ ความรู้สึกว่า Container เราใหญ่ขึ้น ... ค่อย ๆ เพิ่มความช้าในการตอบสนองกับสิ่งที่ผ่านเข้ามา

ยังต้องฝึกต่อไป

^_,^
ไป S้hopping ความรู้จากประสบการณ์เพื่อน ๆ ใหม่แล้ว เข้ากลุ่มที่ทำงานอำเภอเดียวกัน เล่าแบ่งปันว่าได้เรียนรู้และชอบ ประทับใจสิ่งใดบ้าง

ค่อยร้อยเรียงจากประสบการณ์ทุกคน นำเสนอต่อเพื่อนทั้งห้องว่า อำเภอของเรามีการทำงานที่สร้างความรอบรู้ให้ประชาชนพึ่งตนเองได้ด้านสุขภาพช่องปากอย่างไรบ้าง

อำเภอเมืองหนองคาย

นิชานาถ อสม.คำดี คปสอ.เมือง

ทำในผู้ป่วย NCDs (โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง) ๑ กลุ่ม / เปรียบเทียบ

จัดเวทีแลกเปลี่ยน เครือข่าย อสม. ผู้นำ

รณรงค์ชุมชนแปรงฟัน

สร้างชุมชนตัวอย่าง

FB / line จับกลุ่ม มีให้ ความรู้ … แปรงฟันหรือยัง

ความรู้จากทันตบุคลากร น่าเชื่ออถือ

สมุนไพรเพิ่มการทำความสะอาดช่องปาก

เฝ้าระวัง คืนข้อมูลให้ผู้ป่วย ทุก ๖ เดือน

อำเภอสังคม

สร้างองค์ความรู้

ตรวจ คนในครอบครัว ติดเตียง

หญิงตั้งครรภ์ หลังคลอด เด็กก่อนวัยเรียน

แกนนำนักเรียน ให้ความรู้ต่อ สร้างสื่อของตนเอง Family

คนในครอบครัว ลป.ความรู้แต่ละกลุ่ม

วัยทำงาน

ผู้สูงอายุ ลป.ความรู้เด็ก ต่อ ๆ กันได้

อำเภอสระใคร

ต่อยอด NCDs ๓อ๒ส๑ฟ

วัยทำงาน ๑ฟ น้ำใกล้ไกลโรค ... อ่อนหวาน น้ำอ่อนหวาน นมจืด

Fit for FUN แข็งแรงขึ้น

มหกรรมเครือข่ายคนอำเภอสระใครสุขภาพดี

แปรงฟันให้ลูกหลานก่อนนอน

กลุ่ม line กองกำลังเยาวชน มือถือ จัดกิจกรรมในชุมชนมากขึ้น เน้นเด็กมากขึ้น

หมู่บ้านสุขภาพฟันดีวิถีไทย

ขยายทีมนำหมู่บ้าน ... รักฟัน เข้าถึง สุขภาพช่องปากดีขึ้น

สรุปมหกรรม ประกวดรวมกัน

อำเภอเฝ้าไร่

เราเข้าใจ ไปด้วยกัน เข้าใจกัน

ศึกษาชุมชนก่อน ก่อนจะพูดกับเขา สร้างความคุ้นเคย ความเข้าใจ มีความสุข ทำได้ยาวนาน

เก็บข้อมูล สุขภาพตอนนี้เป็นอย่างไร มีข้อมูลของตัวเอง ปรับการดำเนินชีวิตตาม

กิจกรรมครอบครัว ดูแลกันเอง เช้า แปรงฟัน แปรงไปด้วยกัน ค่อยไปทำอย่างอื่น สร้างนิสัย

ชุมชน คิดเอง ไม่ต้องไปโยนความรู้ ให้ ตั้งกฎกติกาเอง ประยุกต์ใช้

ใช้โทรศัพท์กลุ่มครอบครัว แปรงฟันอวดในกลุ่มได้ เหมือนกลุ่มครู-ผู้ปกครอง

เริ่มทำที่วังไฮ

อำเภอโพนพิสัย

การส่งเสริมสุขภาพช่องปากวัยทำงาน อบต.บ้านโพธิ์ สนทนากลุ่ม ผู้นำชุมชน ผญบ. ลป.ปัญหาในชุมชน กำนดกันเอง

คืนข้อมูล ประเมินปัญหา ตรวจฟันให้

จัดบริการทันตกรรม

ทำในชุมชน ผู้นำเสนอ ออกไปช่วยให้ความรู้ เพราะเขาเจอปัญหาเอง ทำครั้งเดียวใน อบต. แล้วกระจายใน ๗ หมู่บ้าน

อำเภอศรีเชียงใหม่

แนวคิด เป็นอะไร ถาม กูเกิ้ล เพื่อนบอกว่าปริ้ทันต์ ข้อมูลมาผิด ๆ กลายมาเป็น .... รวบรวมข้อมูล

ผู้ปกครอง ๕ กลุ่มสาระ แทรกเนื้อหา QR code เป็นหนังสือที่ไม่ต้องถือ ผ่านสื่อ online

นมขวด อาหาร พฤติกรรมดูดนิ้ว การแปรงฟัน

อำเภอท่าบ่อ

ผู้สูงอายุ เน้นเพราะเป็นกลุ่มที่เยอะที่สุด

ตำบลนาข่า ชมรมต้นแบบด้านสุขภาพช่องปาก

สร้างแกนนำ อสม.ด้านสุขภาพ ช่วยทำงาน

นำคนในหมู่บ้านมาดูแลคนในหมู่บ้านด้วยกัน

อบรม เดือนละ ๒ ครั้ง ทันตสุขภาพ อสม.เป็นคนให้

ออกกำลังกาย ยืดเหยียด

เคี้ยวเม็ดสี จาก รพร.ท่าบ่อ

อสม. ผู้สูงอายุ แปรงฟัน อสม.ตรวจฟัน ส่งต่อเข้ารับบริการ

จนท.อาจจะเข้าร่วมเป็นบางครั้ง

คนที่ต้องทำฟันปลอม ประสานส่งต่อ ลำดับต่อไป

ผู้สูงอายุ ๓๓ คน อสม. ๑๓ คน

ทำต่อวิชาการ R2R

อสม.ประกวด ด้านทันตสุขภาพ

ต่อยอด สร้างชมรมต่อในหมู่บ้านอื่น

อำเภอโพธิ์ตาก

อบรมพัฒนาศักยภาพ อสม.

สอน K ทันตสุขภาพ ฝึกแปรงฟัน ตรวจช่องปาก
^_,^