รายวิชาศึกษาทั่วไป : ๐๐๓๖๐๐๖ ภาวะผู้นำ ๒-๒๕๖๐ (๑) BAR ด้วย "กระดาษ ๔ พับ"

รายวิชา ๐๐๓๖๐๐๖ ภาวะผู้นำภาคเรียนนี้มีผู้มาลงทะเบียน ๑๐๐ คน ประเมินจากเสียงสะท้อนของนิสิตผู้เรียนในภาคเรียนที่ผ่านมา พบว่าภาคเรียนที่ผ่านมา กระบวนการจัดการเรียนสอนแบบใช้ปัญหาเป็นฐาน (Problem-based Learning) ได้ผลดี ภาคเรียนนี้จึงปรับปรุงเพียงเล็กน้อย ... นิสิตผู้เรียนสามารถดาวน์โหลด รายละเอียดรายวิชาได้ที่นี่ (มคอ.๓ ๒-๒๕๖๐)

วันแรกของการเรียนเป็นการกำหนดเป้าหมายและเงื่อนไขในการเรียนรู้ร่วมกัน ทำความเข้าใจ มคอ.๓ ด้วยกิจกรรม BAR (อ่านได้ที่นี่) แบบกระดาษ ๔ พับ (พับกระดาษ A4 สองครั้ง)  โดยดัดแปลงคำถามเป็นดังภาพ

ต่อไปนี้คือคำตอบก่อนเรียนของผู้เรียน คำตอบของนิสิตหลายคนซ้ำประเด็นกัน เพื่อให้ชัดเจนและง่ายต่อการกำหนดเป้าร่วมกัน จึงสรุปคำตอบไว้ไม่ให้ซ้ำประเด็นกัน (โดยไม่แสดงความถี่ของนิสิตกว่า ๕๗ คนที่มาเรียนวันแรก)

๑) อะไรที่สำคัญที่สุดสำหรับผู้นำในยุคปัจจุบัน 

• ยืดหยุ่น
• มนุษย์สัมพันธ์ดี
• รับผิดชอบ
• อดทน
• มีความมั่นใจ
• รับฟังผู้อื่น
• อ่อนน้อม ถ่อมตน
• กล้าแสดงออก
• ซื่อสัตย์ 
• มีความคิดสร้างสรรค์ ริเริ่ม 
• พึ่งพาได้
• กล้าตัดสินใจ กล้าคิด กล้าทำ ไม่ลังเล
• ฉลาด
• วิสัยทัศน์กว้างไกล
• เสียสละ เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวมมากกว่าประโยชน์ส่วนตน 
• รู้ปัญหา แก้ไขปัญหาถูกจุด
• มีไหวพริบ
• มีความสามารถ เก่ง
• ทันสมัย พัฒนาตนเอง
• แก้ไขปัญหาเฉพาะได้ดี
• มีความสามารถหลายด้าน
• เป็นคนดี มีคุณธรรม จริยธรรม
• มีเหตุมีผล
• ความกระตือรือร้น ใส่ใจที่จะพัฒนาอย่างจริงจัง

ข้อสังเกตต่อคำตอบของนิสิตที่น่าสนใจคือ ๑) ตรงกับทฤษฎีภาวะผู้นำต่าง ๆ  แสดงว่า เรื่องนี้ไม่จำเป็นต้องสอนมาก ๒) คำตอบไม่เจาะจงลงลึกสำหรับยุคปัจจุบันหรือยุคไหน ผู้นำในใจของนิสิตไม่ขึ้นกับกาล  ประเด็นนี้ต้องหยิบมาเป็นประเด็นสอน ผู้นำยุคใหม่ต้องต้องมีความรู้ความสามารถด้านใดเป็นพิเศษหรือไม่ เพื่อประโยชน์ในการพัฒนาตนเองต่อไป ๓) นิสิตหลายคน (ประมาณ ๕) เน้นว่า ตอบตรงๆ ว่า ผู้นำต้องมีคุณธรรมจริยธรรม มีหนึ่งคนที่บอกว่า ผู้นำต้องเป็นคนดีไม่ใช่คนเก่งเท่านั้น 

๒) เหตุการณ์ใดในชีวิตที่ผ่านมา ที่คิดว่า (รู้สึกว่า) ตนเองได้เป็นผู้นำที่สุด

• เป็นหัวหน้าชั้นของสาขา (ปัจจุบัน)
• ผู้นำทำบายศรี
• ผู้นำกระบวนการทาสีโรงเรียน
• หัวหน้าห้องตอนประถม
• ตอนที่เพื่อนในกลุ่มให้เลือกเมนูอาหาร
• ตอนเลือกอาหารให้กลุ่ม
• ประธานงานฟุตบอลประเพณี
• ตอนอาจารย์เรียกไปร้องเพลง
• ตอนทำแสตนด์เชียร์ มัธยม
• ทำพานไหว้ครู
• เป็นผู้นำในครอบครัว
• ทำโครงงานตอนมัธยมปลาย
• เป็นผู้นำขบวนตอนงานกีฬาสี คุมแสตนด์เชียร์
• ตอนขับรถ
• เป็นหัวหน้าห้อง
• เป็นรองหัวหน้าห้อง
• ตอนเป็นหัวหน้าห้อง

ข้อสังเกตต่อคำตอบของนิสิตที่สนใจคือ  ๑) นิสิตเข้าใจว่า "ผู้นำ" คือ "หัวหน้า" หรือผู้ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นหัวหน้าหรือรองหัวหน้า ๒) นิสิตเข้าใจว่า "ผู้นำ" คือ "ผู้พา" คือพาทำ หรือผู้สั่ง เช่น ตอนนำทำบายศรี นำทำแสตนด์เชียร์ ๓) นิสิตเข้าใจว่า "ผู้นำ" คือ "ผู้ตัดสินใจ" หรือ "ผู้เลือก" เช่น ตอนที่ได้เป็นผู้เลือกเมนูอาหารของกลุ่มเพื่อน

๓) เมื่อเรียนจบ ไปทำงาน ต้องการทำงานกับผู้นำแบบใดมากที่สุด

• ซื่อสัตย์
• เก่ง มีความรู้ ความสามารถ
• ตัดสินใจเร็ว
• รับผิดชอบ
• ไม่เผด็จการ
• กล้าหาญ กล้าตัดสินใจ 
• ใจดี มีเมตตา
• มีคุณธรรม 
• วิสัยทัศน์กว้างไกล
• เข้าใจลูกน้อง
• ให้ประโยชน์ส่วนรวมมากกว่าส่วนตน
• รับฟังผู้อื่น
• คิดเป็น

ข้อสังเกตที่น่าสนใจของคำตอบนิสิตคือ ๑) อยากทำงานกับคนดี คนใจดี มีเมตตา  ๒) นิสิตหลายคน (ประมาณ ๕ คน) เน้นว่าต้องการคนที่รับฟัง และยอมรับความคิดเห็น ๓) คำตอบข้อนี้ตรงกับคำตอบข้อ ๑) แต่การกระจายของประเด็นคำตอบน้อยกว่า แสดงว่า หากจะประสบกับตนเองจริงๆ นิสิตจะเลือกผู้นำที่ดีมีความรับผิดชอบและเสียสละ

๔) ถ้าได้เป็นผู้นำ จะเป็นผู้นำแบบใด ระดับใด
คำตอบของคำถามว่า เป็นผู้นแบบใด ไม่แตกต่างจากข้อ ๓) มากนัก ที่น่าสนใจคือ อยากจะเป็นผู้นำระดับใด ได้คำตอบดังนี้

• หัวหน้าภาควิชา (อาจารย์มหาวิทยาลัย)
• ผู้บริหารโรงพยาบาล
• รัฐมูลตรีกระทรวงสาธารณสุข
• คณบดี
• หัวหน้าแผนก
• ปลัดกระทรวงสาธารณสุข
• ผู้บริหาร
• นายกรัฐมนตรี
• รองผู้อำนวยการโรงพยาบาล
• หัวหน้าวอร์ดในโรงพยาบาล
• ประธานบริษัท
• นายก อบจ.
• ผู้อำนวยการโรงพยาบาล

ข้อสังเกตต่อคำตอบที่น่าสนใจคือ ๑) มีนิสิตหลายคน (อย่างน้อย ๓ คน) จะเป็นนายกรัฐมนตรี  และอีกอย่างน้อย ๓ คน จะเป็นรัฐมนตรีกระทรวงสาธารณสุข และส่วนหนึ่งอยากเป็นปลัดกระทรวง ...  แสดงว่าเป้าหมายไปทางราชการ  ๒) ตำแหน่งที่เขียนตอบมากที่สุดคือ ผู้อำนวยการโรงพยาบาล ๓) มีเพียงคนเดียวที่อยากจะไปทำงานเอกชน ซึ่งเขียนว่าจะเป็น ประธานบริษัท ๔) ไม่มีใครอยากเป็นผู้นำระดับโลก