“เติบโตทางปัญญา” หรือ “ปัญญาดี” มีได้หลายความหมาย ผมเข้าใจว่า คนมักคิดถึงความฉลาดว่องไวทางความคิด ซึ่งแน่นอนว่า เป็นส่วนหนึ่งของปัญญาดี แต่ไม่ใช่ทั้งหมด และไม่ใช่ส่วนสำคัญที่สุด ผมเชื่อว่า ส่วนที่สำคัญที่สุดคือ “รู้แจ้ง” “รู้ลึก” และ “รู้เชื่อมโยง” ส่วนรู้แจ้ง ผมรวมเอาส่วนที่ “รู้อย่างเป็นอัตโนมัติ” คือเป็นนิสัย หรือสันดาน ซึ่งหมายถึงการมีอุปนิสัย หรือลักษณะนิสัย ของคนดี
จะเห็นว่า ปัญญาดี ไม่น่าจะแค่สมองว่องไวและมีความรู้มาก แต่ต้องมีสมองที่ฝึกแล้วอย่างดีให้ควบคุมตนเองได้ ประกอบด้วย คือต้องมีทั้งปัญญาภายนอก และปัญญาภายใน สมองดีหมายถึงสมองดีในฐานะที่เป็นมนุษย์ คือไม่ใช่แค่สมองดีเพื่อตัวเอง ต้องดีเพื่อผู้อื่น และเพื่อส่วนรวมได้ด้วย
ปัญญาที่หลุดพ้นความเห็นแก่ตัว หรือความเห็นแก่ตัวเบาบาง เป็นปัญญาที่ประเสริฐ และนำไปสู่ความสุขในชีวิต
วิจารณ์ พานิช
๒๐ ม.ค. ๖๐
ไม่มีความเห็น