สิทธิบัตรซอฟท์แวร์

สิทธิบัตรซอฟท์แวร์ต่างกับลิขสิทธิ์อย่างไร

ก่อนที่จะกล่าวถึงสิทธิ์บัตรซอฟท์แวร์ ซึ่งมีเงื่อนไขที่จะขอรับความคุ้มครองสิทธิบัตรการประดิษฐ์ กล่าวคือจะต้องเป็นผลิตภัณฑ์หรือขบวนการผลิตที่เกี่ยวกับเทคโนโลยี โดยกำหนดว่า การประดิษฐ์ที่ขอรับสิทธิบัตรได้ มาตรา 5 กำหนดว่า จะต้องมีคุณสมบัติครบทั้ง 3 อย่าง

1. เป็นสิ่งประดิษฐ์ใหม่ คือ ยังไม่เคยมีจำหน่ายหรือขายมาก่อน หรือยังไม่เคยเปิดเผยรายละเอียดของสิ่งประดิษฐ์ในเอกสารสิ่งพิมพ์ใดๆ ในทีวี หรือในวิทยุมาก่อน

2. มีขั้นการประดิษฐ์ที่สูงขึ้น คือ ไม่เป็นสิ่งการประดิษฐ์ที่สามารถทำได้ง่าย โดยผู้มีความรู้ในระดับธรรมดา หรือ อาจพูดได้ว่า มีการแก้ไขปัญหาทางเทคนิคของสิ่งประดิษฐ์ที่มีมาก่อน และ

3. สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการผลิตทางอุตสาหกรรม หัตถกรรม เกษตรกรรม และพาณิชย์กรรมได้

พระราชบัญญัติสิทธิบัตรของไทยมาตรา 9 (3) ระบุไว้ว่า ระบบข้อมูลสำหรับการทำงานของเครื่องคอมพิวเตอร์ เช่น โปรแกรมคอมพิวเตอร์ เป็นต้น เป็นการประดิษฐ์ที่ขอรับสิทธ์บัตร / อนุสิทธ์บัตร ไม่ได้ประกอบกับโปรแกรมคอมพิวเตอร์จะได้รับความคุ้มครองโดยอัตโนมัติด้วยพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์

ดังนั้น หากเป็นโปรแกรมคอมพิวเตอร์และเกี่ยวข้องกับการประดิษฐ์ โดยมีการประยุกต์ใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ให้มีผลทางเทคนิคและเป็นประโยชน์ต่ออุตสาหกรรมหรือกล่าวอีกนัยหนึ่งมีการรวมกันของโปรแกรมคอมพิวเตอร์กับฮารด์แวร์เพื่อให้มีผลทางเทคนิคก็สามารถที่จะขอรับสิทธิบัตรการประดิษฐ์ได้ รวมทั้งได้มีการกำหนดแนวทางปฏิบัติเกี่ยวกับเรื่องดังกล่าวแล้ว กล่าวคือหากเป็นโปรแกรมคอมพิวเตอร์โดยตัวของมันเองหรือในลักษณะที่เป็นการบันทึกลงบนตัวกลาง ไม่อาจขอรับสิทธิบัตรได้ แต่ถ้านำโปรแกรมคอมพิวเตอร์มาใช้ประกอบทางเทคนิค เช่น การนำไปรวมกับเครื่องหรือกระบวนการสำหรับผลิตภัณฑ์ที่ควบคุมการทำงานด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ ก็สามารถขอรับสิทธิบัตรได้ เป็นต้น

อย่างไรก็ตามหากเป็นเพียงการประดิษฐ์ที่เป็นวิธีทางคณิตศาสตร์หรือวิธีทางธุรกิจหรือเป็นโปรแกรมคอมพิวเตอร์ด้วนตัวมันเองหรือขั้นตอนของการคำนวนก็ไม่สามารถขอรับความคุ้มครองสิทธิบัตรการประดิษฐ์ได้

พระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ได้แยกโปรแกรมคอมพิวเตอร์โดยตัวของมันเองจากความเป็นสิทธิบัตร ปัจจุบันยังขาดการชี้ชัดในเรื่องของคำอธิบายว่าอะไรคือซอฟท์แวร์ด้วยตัวมันเอง ดังนั้นการตัดสินใจว่าอะไรคือขอบเขตของสิทธิบัตรสำหรับโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่เกี่ยวข้องกับการประดิษฐ์ยังมีความคลุมเครือและกำลังถูกนำมาสู่การแก้ไขกฎหมายสิทธิบัตรต่อไป

ที่มา วารสาร ทรัพย์สินทางปัญญา ปีที่ 1 ฉบับที่10 ประจำเดือน กรกฏาคม-กันยายน โดยคุณชุลีกร โคตรนนท์