ภาพยนตร์สารคดี บีบีซี ชุด Wonders of Life มี ๕ ตอน ตอนแรก What is Life ศาสตราจารย์สาขาฟิสิกส์ Brian Cox ผู้นำเสนออ้างคำตอบจาก Schroedinger ว่าชีวิตเป็นปรากฏการณ์ของพลังงาน
แต่หนังสารคดีชุดของ ศ. ไบรอัน ค็อกซฺ ให้มากกว่าคำตอบตรงไปตรงมา เขาพาไปเที่ยวด้วย ไปเห็นสิ่งแปลกๆ แล้วอัจฉริยะอย่าง ไบรอัน ค็อกซฺ ก็วกมาอธิบายด้วยทฤษฎีทางวิทยาศาสตร์
นั่นคือกฎ พลังงานไม่สูญหาย เป็นกฎของจักรวาล ผมนึกต่อว่า ถ้าเช่นนั้นชีวิตก็ไม่สูญหายด้วยซี พลังงานเป็นอมตะ ชีวิตก็ย่อมเป็นอมตะด้วย เพราะชีวิตคือพลังงาน
พาไปชมทิวทัศน์ที่ไหน เขาก็อธิบายสภาพที่เห็น ที่เปลี่ยนแปลงมาจากสภาพเดิม ด้วยพลังงานในหลากหลายรูปแบบ เช่นภูเขาไฟระเบิดพ่นลาวา แล้วเขาก็แสดงให้เห็นว่า ในธรรมชาติมีพลังงาน ที่เกิดจากปฏิกิริยาเคมี และชีวิตเริ่มแรกอาจใช้พลังงานจากปฏิกิริยาเคมีในน้ำแบบนั้น
เขาอธิบาย proton gradient ในปล่องภูเขาไฟใต้น้ำ และบอกว่าชีวิตแรกเริ่มอาจเกิดในบริเวณเช่นนั้น โดยใช้พลังงานจาก proton gradient ส่วนประกอบของสิ่งมีชีวิตทุกชนิดที่ทำหน้าที่สร้างพลังงานคือ ไมโตฆอนเดรีย ซึ่งน่าจะเป็นจุลชีพเริ่มต้นสิ่งมีชีวิตในโลกเมื่อ ๔ พันล้านปีก่อน โดยน่าจะเริ่มเกิดขึ้นที่ปล่องภูเขาไฟใต้น้ำ จากกระบวนการ สป๊าร์กชีวิต ที่เกิดจาก proton gradient
ทุกชีวิตดำรงอยู่ตามกฎของฟิสิกส์ เป็นคำอธิบายของศาสตราจารย์ Brian Cox แล้วท่านก็อธิบายพันธุศาสตร์ ว่าด้วยดีเอ็นเอ แต่ก็ไปอธิบายด้วย ไอแพ็ด ในป่าบอร์เนียว ในท่ามกลางฝูงลิงอุรังอุตัง ว่าสิ่งมีชีวิตทุกชนิดเชื่อมกัน หรือเป็นญาติกัน ผ่านดีเอ็นเอ ที่มาจากบรรพบุรุษเดียวกัน
ชีวิตจึงเป็นการสั่งสม (collection) ปฏิกิริยาเคมี ที่สามารถดึงเอาพลังงานมาใช้ อย่างมีระเบียบขั้นตอน (order) ตามกฎแห่งฟิสิกส์ เริ่มจาก “สป๊าร์กชีวิต” ที่บริเวณปล่องภูเขาไฟใต้ทะเล เมื่อสี่พันล้านปีมาแล้ว และมีวิวัฒนาการต่อเนื่องเรื่อยมาผ่านอณูที่มีความคงทนแม่นยำยิ่ง คือ ดีเอ็นเอ
ชีวิตจึงเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ ตามกฎของฟิสิกส์ ... มันเป็นเช่นนั้นเอง
นี่คือการมองชีวิตที่ไม่ใช่แค่ในระดับ individual หรือตัวตน แต่มองเชื่อมโยงทั้งจักรวาล มองแยกย่อยลงไปถึงธาตุและอณู มองเชื่อมโยงไปถึงพลังงาน ซึ่งไม่มีชีวิต แต่เป็นพลังแห่งชีวิต ชีวิตจึงเกิดจากการอิงอาศัยของหลากหลายปัจจัย ประกอบกัน หากแยกส่วน จะไม่มีชีวิต
วิจารณ์ พานิช
๒๕ ธ.ค. ๕๘
ไม่มีความเห็น