723. "มรรคาสู่ความสุข"
สามก๊กเป็นอะไรดูแล้วให้แรงบันดาลใจมากๆ ดูถึงตอนหนึ่งตอนที่ทัพเล่าปี่แตกพ่ายกับโจโฉ สามพี่น้องแตกประจายไปคนละทิศคนละทาง เล่าปี่ไปอยู่กับอ้วนสุด กวนอูถูกกองทัพโจโฉล้อม และพยายามจะสู้ตาย ส่วนโจโฉรู้ว่าถ้าพยายามลุยกวนอู กวนอูสู้ตายแน่ จึงส่งเพื่อนกวนอูไปเจรจา ที่สุดกวนอูได้ยื่นข้อเสนอสามข้อ ผมจำไม่ได้หมด เช่นโจโฉต้องดูแลภรรยาของเล่าปี่เป็นอย่างดี โจโฉยอม แต่พอมาถึงเงื่อนไขข้อหนึ่งที่กวนอูบอกว่า ถ้ากวนอูได้ข่าวเล่าปี่ว่าอยู่ที่ไหน ไม่ว่าอยู่ไกลเท่าใด เขาจะไปหาเล่าปี่ทันที โจโฉก็บอกว่าได้มาก็ไม่มีประโยชน์ แต่เมื่อมีที่ปรึกษาท่านหนึ่งบอกว่า กวนอูจงรักภักดีกับเล่าปี่ขนาดนี้ ก็เพราะว่าเล่าปี่ดูแลกวนอูเป็นอย่างดี ถ้าโจโฉพยายามดูแลกวนอูให้ดียิ่งกว่าเล่าปี่ ก็จะสามารถเปลี่ยนใจกวนอูได้แน่นอน โจโฉคิดได้ดังนั้นก็เลย Ok
ระหว่างที่กวนอูมาอยู่กับโจโฉ โจโฉก็พยายามเอาใจ ยกตำแหน่งสูงๆ ให้ เวลาได้ของดีมา เช่นอาหารชั้นเยี่ยม เหล้าชั้นเลิศ ที่ระดับกษัตริย์เท่านั้นได้กิน ก็จะมาส่งให้กวนอูได้ มอบหญิงงามให้กวนอู 10 นาง แต่กวนอูก็เลือกที่จะส่งทั้งหมดไปรับใช้ภรรยาของเล่าปี่แทน ที่สุดของที่สุดคือได้มอบม้าที่ดีที่สุดในโลกยุคนั้นให้คือม้าเซ็กเธาว์ มาที่มีชื่อเสียงที่สุดในโลกให้
แต่เมื่อได้ยินว่าเล่าปี่ยังมีชีวิตอยู่ กวนอูกลับเลือกที่จะทิ้งทุกอย่างยศศักดิ์ เงินทอง บ้านดีๆ หญิงงามนับสิบ ขี่ม้าเซ็กเธาว์ (เอาแค่อย่างเดียว ที่จะช่วยไปหาเล่าปี่ได้เร็วที่สุดเท่านั้น) ...โจโฉถึงกับร้องให้ และยกย่องนับถือกวนอูว่าปรากฏการณ์นี้เป็นประวัติศาสตร์ที่เดียว
เรื่องนี้ดูเหมือนกวนอูไม่สนใจความสุขประเภททรัพย์สินเงินทอง ยศฐาบรรดาศักดิ์ ในขณะที่โจโฉใช้ชีวิตตรงข้ามทั้งยศ อำนาจ เงินทอง ผู้หญิง อาหารดีๆ
เรื่องนี้ทำให้นึกถึงพื้นฐานสำคัญของความสุขทางจิตวิทยา ที่ผมเรียนมาในสายจิตวิทยาบวก (Positive Psychology) ที่เรียกว่า Edaimonic Wellbeing ความสุขที่เกิดจากใช้ชีวิตอย่างมีคุณธรรม ทำสิ่งที่มีความหมายต่อจิตใจ (เรื่องนี้คิดโดยอริสโตเติ้ลนักปรัชญาชาวกรีกเมื่อสองพันปีที่แล้ว แต่ในสายจิตวิทยาบวก ถือเป็นแนวคิดที่สำคัญเอามาใช้ได้ และปัจจุบันมีการต่อยอดทฤษฎีไปอีกมากมาย) ดูเหมือนโจโฉจะไม่เข้าใจตรงนี้ครับ กวนอูไม่สนใจความสุขแบบเจ้าสำราญหรือ Hedonic Happiness คือความสุขที่เกิดจากความพยายามที่จะใช้ชีวิตด้วยการเพิ่มพูนความพึงพอใจในรูปรสกลิ่นเสียงสัมผัสให้มากที่สุด และพยายามลดความเจ็บปวด หรือความทุกข์ลงให้เหลือน้อยที่สุด ดูเหมือนกวนอูไม่สนใจความสุขแบบหลังนี้เลย ส่วนโจโฉเองกลับจัดเต็มมากๆ ทั้งอาหารดี พาหนะชั้นเลิศ วังสวย คุณธรรมอะไรไม่สนใจทั้งสิ้น ทั้งสองใขว่คว้าความสุขกันคนละทิศครับ เงินทองจึงไม่มีผลกับกวนอูครับ นอกจากคุณธรรมเท่านั้น ได้ใช้ชีวิตอย่างนี้เขาก็มีความสุข อิ่มเอิบ
คำถามคือ แล้วไง
มาดูคำตอบครับผมมีเพื่อนอาจารย์ชื่อดร.กิตติ มโนคุ้นผมคนหนึ่งทำ Workshop เรื่องความสุข อาจารย์กิตติให้นักศึกษาให้ลองเขียนว่าอะไรที่ทำให้พวกเขามีความสุขมา 20 อย่าง แล้วอาจารย์ก็ถามว่าความสุขแบบไหนต้องใช้เงิน ความสุขที่ต้องขึ้นกับคนอื่น หรือความสุขอะไรที่ไม่ต้องใช้เงิน ไม่ต้องขึ้นกับคนอื่น ...
ส่วนใหญ่จะมีความสุขได้ต้องใช้เงิน หรือจะมีความสุขได้ก็ต้องขึ้นกับคนอื่น ส่วนไม่ใช้เงินไม่ใช้คนอื่นได้แก่ตื่นขึ้นมาดูดวงอาทิตย์ ได้ดูใบไม้ใบหญ้า นี่มีแค่รายสองราย
อาจารย์เลยนำเสนอแนวคิดง่ายๆ ถ้าคนเราต้องขึ้นกับเงินชีวิตก็ต้องขึ้นกับเงินไปทั้งชีวิต ถ้าความสุขของคุณขึ้นกับคนอื่นชีวิตก็ต้องขึ้นกับคนอื่นไปทั้งชีวิต ถ้าไม่ต้องใช้เงินไม่ขึ้นกับคนอื่น ชีวิตของคุณก็ขึ้นกับคุณเองไปทั้งชีวิต น่าตกใจที่คนจำนวนมากที่เพื่อนผมสำรวจมาดูเหมือนจะใช้ชีวิตแบบขึ้นกับเงิน และขึ้นกับคนอื่น (Hedonic Happiness) ส่วน Edaimonic Wellbeing คือความสุขที่มาจากคุณธรรม ความดี การใช้ชีวิตอย่างมีความหมาย กลับแทบไม่มีคนเอ่ยออกมาว่าเป็นหนึ่งใน 20 ความสุขของเขา
มามององค์กรยุคใหม่ๆ ถ้าคุณเผลอตั้งเงื่อนไขแบบ Hedonic Happiness ด้วยเชื่อว่าทรัพย์สมบัติ ยศตำแหน่ง เงินโบนัส คือส่ิงที่มนุษย์ต้องการ ใช่ครับมันเหมือนโจโฉเลย องค์กรของโจโฉจะต้องทุ่มเททรัพยากรจำนวนมหาศาล ของเลิศที่สุดเพื่อดูแลคนเก่ง คุณจะเป็นหนูปั่นจักร โจโฉเองในบั้นปลายชีวิตประสาทกิน ราชวงค์ที่ตั้งขึ้นมาก็ถูกลูกน้องยึดไปหมด
คำถามคือเราจะใช้ชีวิตแบบไหน Eudaimonic หรือ Hedonic คุณคงต้องเลือกเอาแล้ว..
แต่คุณอาจบอกพี่ๆ ผมก็อยากทำนะครับ แต่ How ล่ะ How
- ในระดับบุคคล อะไรที่ไม่ใช้เงินในสายจิตวิทยาบวก มีทางเลือกมากอยู่ครับ ที่หลักๆ ได้แก่ Savouring ลองใช้ประสาทสัมผัสอย่างตั้งใจมากๆ เข่นตื่นขึ้นมามองดวงอาทิตย์ขึ้น มองใบไม้อย่าง ฟังเสียงนกที่ร้องไกลออกไป ลองทำเรื่อง Gratittute เช่นตื่นขึ้นมาลองขอบคุณทุกอย่างที่คุณมีครับ ขอบคุณพ่อแม่ เพื่อน คนที่อยู่รอบตัวเราเท่านี้ก็มีความสุข รับรองครับคุณไม่ต้องใช้เทคโนโลยีอะไร คุณจะมีความสุข รู้สึกดีกับชีวิต นอกจากนี้คุณอาจพยายามค้นหาจุดแข็งของตนเอง ดูว่าอะไรที่คุณชอบ คุณทำได้ดี รู้สึกว่าดี ให้คิดหาทางเอาส่ิงดีๆนั้นไปช่วยคนอื่นให้มากที่สุดที่เป็นไปได้ ตรงนี้เราเรียกว่าคุณหา Purpose หรือจุดประสงค์ในชีวิตพบ คุณจะมีความสุขมากกว่าคนที่เอาแต่ตั้งเป้าหมายชีวิต อยากรวย อยากรวยอย่างเดียวครับ คุณจะทำงานไปรู้สึกตัวเองมีคุณค่าไปด้วย
- ในระดับองค์กรทำอะไรก็นึกถึงสามคำครับ People คนได้ประโยชน์ไหม Profit เราได้กำไรไหม สุดท้าย Planet ส่งผลดีแก่โลกใบนี้ไหม ตอนนี้มีธุรกิจดีๆจำนวนมากครับ Alibaba ของจีนเป็นตัวอย่างที่น่าสนใจ คือแทนที่จะใช้อำนาจเงินทองสร้างความยิ่งใหญ่กินรวบให้หมด Alibaba ของจีนก็ประมาณ e-bay บ้านเรา ช่วยชาวนาจำนวนมหาศาลให้เข้าถึงผู้บริโภคโดยตรง ไม่ต้องผ่านคนกลาง สุดยอดไหมครับ ลองดูแนวคิดของ Jack Ma เจ้าของ Alibaba พูดไว้ดังนี้ “ถ้าคุณอยากโต คุณต้องหาโอกาสในวันนี้ แต่ถ้าคุณต้องการเป็นบริษัทที่ยิ่งใหญ่ ให้มองหาปัญหาสังคม แล้วแก้มัน” ...แน่นอนครับ Alibaba กลายเป็นบริษัทที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลก เป็นบริษัทจากจีนที่ไประดมทุนที่อเมริกาได้มากที่สุดในประวัติศาสตร์ สุดยอดไหมครับ
3. ในทางศาสนาพุทธ ผมเชื่อว่ามงคลชีวิต 38 ประการเป็นอะไรที่น่าจะอธิบายครอบคลุมชีวิตมนุษย์ได้ทั้งหมด อธิบายว่าเราจะใช้ชีวิตอย่างไรได้อย่างดี การใช้ชีวิตตามหลักมงคล 38 นี่ผมว่าจะส่งผลให้ชีวิตคนเรามีแต่มงคล มีความสุข แล้วก้าวไกลกว่าแน่นอน ไม่เพียงแต่คุณเอง องค์กร สังคม ประเทศชาติก็เจิรญตามไปด้วย ผมยกตัวอย่างแค่คำว่า “บูชาบุคคลที่ควรบูชา” เอาง่ายๆครับมีพระฝรั่งท่านหนึ่งพูดไว้ว่าสังคมใดก็ตามที่นับถือคนรวยโดยไม่ดูเบื้องหลังว่าเขาสร้างความร่ำรวยมาด้วยวิธีใด สังคมนั้นไปไม่รอดแน่ แค่นี้ก็เรื่องใหญ่แล้ว นี่เห็นได้ชัดมากว่ามงคล 38 นี้ไม่ต้องใช้เงินแต่ก็ทำให้คุณมีความสุข สังคมมีความสุขได้แน่นอนครับ
สรุปนะครับเราสามารถสร้างสุขให้ตอนเองโดยไม่ต้องอิงกับวัตถุ สิ่งของ เงิน และคนอื่นๆได้ เช่นชื่นชมสิ่งรอบตัว รู้จักขอบคุณ ค้นหาจุดแข็ง มองหาปัญหาสังคมแล้วไปแก้ สุดท้ายดำเนินชีวิตด้วยหลักมงคล 38 ชีวิตเราจะมีความสุข แถมสร้างประโยชน์ให้โลกได้ด้วย น่าคิดนะครับ
เส้นทางไหน คุณต้องเลือกแล้วครับ
คุณล่ะคิดอย่างไร
ความเห็น (2)
สาธูค่ะ ความสุขจากคุณธรรมความดี อยู่ภายใน เป็นภูมิคุ้มกันอย่างดีค่ะ
สุขสันต์วันปีใหม่ค่ะ
นำปฏิทินมาแจก ขอให้เจริญทั้งทางโลกและทางธรรมนะคะ
สวัสดีปีใหม่ ท่านอาจารย์ ดร.ภิญโญ ครับ...^_^
