‘พระเมรุ’

‘พระเมรุ’

นายอานนท์ ภาคมาลี (คนหาปลา ราชการบำนาญ)

พระเมรุ สุสานหลวงวัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร สถานพระราชทานเพลิงพระศพ ‘สมเด็จพระสังฆราช’ “เมรุหลวง หน้าพลับพลาอิสริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร” เป็นสถานที่ประกอบพระราชพิธีพระราชทานเพลิงศพ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก สมเด็จพระสังฆราชองค์ที่ 19 ซึ่งเดิมที่นั้นพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพพระราชวงศ์ สมเด็จพระสังฆราช สร้างเมรุที่ท้องสนามหลวง

คำว่า “คำว่าสุสานหลวง” คนมักเข้าใจว่า มีอยู่ที่วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม แห่งเดียว แต่ความจริงแล้ว พระเมรุหลวง หน้าพลับพลาอิสริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร ก็เรียกสุสานหลวงเช่นกัน

“พระเมรุหลวง หลังพลับพลาอิสริยาภรณ์” สิ่งก่อสร้างที่เป็นที่รู้จักกันดี ของวัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร สร้างในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เพื่ออุทิศราชกุศลถวายสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชชนนี โดยโปรดให้พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนเจริญผลพูลสวัสดิ์ เป็นแม่กองก่อสร้างพระศิริ (สมบัติ) (กร) และพระวิจิตรรจนา เป็นนายงาน เริ่มก่อสร้าง พ.ศ. 2419

เมื่อสร้างกุฏิเสนาสนะเสร็จ ได้พระราชทานนามว่า วัดเทฑศิรินทราวาสราชวรวิหาร ตามพระนามสมเด็จพระราชชนนี เพื่อเฉลิมพระเกียรติ พ.ศ.2436 รัชกาลที่ 5 ทรงสถาปนาสุสานหลวง หรือ ฌาปนกิจสถานหลวงขึ้น ณ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร ด้วยมีพระราชดำริ จะให้เป็นสถานที่ปลงศพได้ ทุกชั้นบรรดาศักดิ์

เดิมที่นั่น เมรุปูน สถานที่ปลงศพ เผาศพ ก่อสร้างด้วยอิฐ เริ่มที่วัดสุวรรณาราม ปากครองบางกอกน้อย สร้างโดยพระบัญชาของสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท ในรัชกาลที่ 1 มีศักดิ์เทียบเท่ากับพระเมรุท้องสนามหลวง ต่างกันแต่เพียงว่า พระเมรุท้องสนามหลวงเป็นอาคารชั่งคราว แต่พระเมรุปูนเป็นถาวรวัตถุ โรงทึม คือสถานที่เผาศพสามัญชนทั่วไปตามวัดในสมัยก่อน

สุสานหลวงวัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร สร้างตามพระราชดำริ ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเล้าเจ้าอยู่หัว ด้วยมีพระราชประสงค์ เป็นฌาปนกิจสถานสำหรับพระราชวงศ์ ซึ่งไม่ได้สร้างพระเมรุที่ท้องสนามหลวง และสำหรับชนทุกชั้น นับเป็นเรื่องพิเศษ เนื่องจากโดยปกติแล้วจะไม่มีฌาปนกิจสถานในพระอารามหลวง

ภายในสุสานหลวงมี “พลับพลาอิสริยาภรณ์” ซึ่งในรัชกาลที่ 5 โปรดเล้า ให้สร้างเป็นที่ตั้งพระศพพระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าอิศริยาภรณ์ เมื่อ พ.ศ.2437 ในการจัดพิธี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ สุสานหลวง เป็นองค์แรก ศาลานี้ใช้เป็นพลับพลาที่ประทับ เมื่อเสด็จพระราชเพลิง สืบมาจนถึงปัจจุบัน

ในการนี้สุสานหลวง วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร จะใช้เป็นสถานที่ประกอบพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระสังฆราช ขณะเดียวกันเพื่อเป็นการถวายพระเกียรติ ให้วัดหลักทั่วประเทศได้จัดพิธีวางดอกไม้จันทน์ เพื่อประกอบพระราชพิธีพระราชทานเพลิงศพสมเด็จพระสังฆราช เช่นกัน