ความสุขของผู้สูงอายุ...คุณวาสนา

Case study Successful Aging in older Adults

• ประวัติทั่วไป

ผู้สูงอายุชื่อนางวาสนา เหลือรักษ์หรือที่ลูกๆหลานๆเรียกกันติดปากว่า "ป้าหนา" อายุ 67ปี เกิดวันที่ 17 พ.ค.2491 บ้านอยู่แถว สุขุมวิท49 มีอาชีพเป็นแม่บ้านและมีโรคประจำตัว คือ ความดันโลหิตสูง ปัจจุบันกำลังรักษาอาการข้อเข่าเสื่อม และรับประทานยาความดันตามคำแนะนำของแพทย์

ประวัติส่วนตัวของผู้สูงอายุเป็นแม่หม้าย มีบทบาทเป็นคุณยายและมีหน้าที่เลี้ยงหลานให้ลูกสาว 2 คน โดยจะอาศัยอยู่กับลูกสาวคนโตในบ้านย่านสุขุมวิทในวันจันทร์ถึงศุกร์ และวันเสาร์-อาทิตย์ลูกสาวคนเล็กจะมารับไปอยู่บ้านย่านหนองจอก เพื่อให้ช่วยเลี้ยงหลาน นอกจากนี้ยังเป็นผู้เตรียมและทำอาหารให้หลานๆ ผู้สูงอายุชอบเที่ยว และมักจะไปพบปะกับเพื่อนๆในวัยเดียวกันอยู่เสมอ เฉลี่ยอาทิตย์ละ 3 วัน

ข้อควรระวังของผู้สูงอายุท่านนี้ คือ เรื่องการเดิน ผู้สูงอายุไม่สามารถเดินในระยะทางไกลๆได้ด้วยตนเอง เพราะจะมีอาการปวดบริเวณเข่าต้องมีอุปกรณ์ช่วยหรือมีผู้พยุงพาเดิน

• การประเมินและผลการประเมิน

Muscle/Motor strength (upper body) ผู้สูงอายุมีความแข็งแรงของกล้ามเนื้ออยู่ในระดับปกติ(Normal) ทั้งข้างซ้ายและขวา นอกจากได้ทำการวัดช่วงการเคลื่อนไหว(ROM) ทั้งPROM และ AROM ผลที่ได้คือ Full PROM และ Full AROM ทั้งด้านซ้ายและขวา

ผู้สูงอายุมี Bilateral coordination , Trunk control ,Balance for ADL ,Functional transfer ,Endurance และ Ambulation for ADL อยู่ในระดับ good การทำHand function และ Hand prehension สามารถทำได้จนถึง Hand dexterity ผู้สูงอายุไม่มีประวัติการล้ม และไม่ได้ใช้รถเข็น แต่ใช้อุปกรณ์ที่ช่วยในการเดิน คือ ไม้เท้า(cane)

Visual/hearing /awareness ผลการประเมินคือ Good : Visual, Hearing, Communication ,Mental status and Mood

Perceptual status ผู้สูงอายุมีปัญหาสายตายาว มีการรับรู้ทางสายตาที่ปกติ ทั้งการรับรู้สี รูปทรง ความลึก มิติสัมพันธ์ การรับรู้ส่วนต่างๆของร่างกาย ร่วมถึงการคลำหาสิ่งของ

Sensation มีการรับรู้การสัมผัสที่เป็นปกติ ทั้งความเจ็บปวด อุณหภูมิ การแยกแยะสิ่งของ การสัมผัสและการแยกแยะจุด 2 จุด

ADL(Self-care and Instrumental)

• -Independence : Self-care ,Bathing/showering ,Dressing(upper&lower) ,Toileting ,Grooming ,Self-feeding ,Drinking ,Instrumental ,Meal preparation and Meal planning(ทำได้ทั้ง 3 มื้อ) ,Laundry ,Money management ,Cleaning ,Use of telephone(สนทนาผ่านโปรแกรมแชทได้คล่องแคล่ว) ,Medical health management

• -Assistance :

25% Making bed ช่วยยกเตียงในการปูที่นอน ,Laundry ช่วยยกตะกร้าผ้าเพื่อนำไปตาก ,Shopping ช่วยประคองเมื่อต้องเดินเป็นเวลานาน

75% Transportation มักจะไม่เดินทางด้วยตนเอง จะมีเพื่อนหรือญาติมารับเสมอ แต่เมื่อจำเป็นต้องเดินทางด้วยตนเองก็สามารถไปได้ด้วยตนเอง

---

ทฤษฎีการเปลี่ยนแปลง

---

ทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงทางร่างกาย (Biological Theory)

เมื่ออายุมากขึ้นระบบต่างๆของร่างกายก็เสื่อมถอยเป็นธรรมดา ผู้สูงอายุท่านนี้ก็เช่นกัน สิ่งที่เห็นได้ชัดคือ อาการปวดเข่าอันเนื่องมาจากการเสียดสีที่เกิดจากการสลายของน้ำในข้อกระดูก นอกจากนี้ยังมีปัญหาด้านสายตา ก็คือสายตายาว

ทฤษฎีกิจกรรม (Activity Theory)

การมีกิจกรรมทำเรื่อยๆจะส่งเสริมให้สามารถปรับตัวสู่วัยสูงอายุได้ดีขึ้น ผู้สูงอายุท่านนี้มีกิจกรรมทำต่อเนื่องมาโดยตลอด ทั้งการพบปะกับเพื่อนในวัยเดียวกันและการมีปฎิสัมพันธ์กับญาติอยู่เสมอ

ทฤษฎีบุคลิกภาพ/จิตสังคม (Psychosocial development)

ตามทฤษฎีได้บอกไว้ว่าในวัยสูงอายุ จะมีพัฒนาการ 2 แบบ คือ สิ้นหวังท้อแท้ และพึงพอใจในชีวิต (Despair & Integrity) ผู้สูงอายุท่านนี้มีความพึงพอใจในชีวิตและประสบความสำเร็จจากการที่ผู้สูงอายุมีความสุขที่ได้เลี้ยงหลานตั้งแต่การทำอาหาร 3 มื้อให้ทานจนถึงส่งหลานเข้านอน

• สรุปปัญหาและปัจจัยเสี่ยงของผู้สูงอายุ

ปัญหา

• เดินได้ในระยะทางสั้นๆ มีอาการปวดเข่าเมื่อในระยะไกล

ปัจจัยเสี่ยง

• -การล้มจากการเดินในระยะทางไกลๆหรือทางที่ต่างระดับ
• -ความล้าที่เกิดจากการที่ต้องเลี้ยงหลาน ทำอาหารและดูแลบ้าน

การรักษาและคำแนะนำ

• FoR : Physical rehabilitation

เทคนิค : การสงวนพลังงาน(Energy conservation) ,การใช้อุปกรณ์ช่วย(Assistive devices)

• -แนะนำให้ผู้สูงอายุใช้ไม้เท้าที่เหมาะสมแก่ความสามารถของผู้สูงอายุ เช่น ไม้เท้า 3 ขา ,ไม้เท้ามีเก้าอี้ เพื่อช่วยป้องกันความเสี่ยงในการล้ม
• -แนะนำเทคนิคสงวนพลังงานแก่ผู้สูงอายุ เช่น ให้พักเป็นช่วงๆระหว่างการทำกิจกรรมไม่ทำติดต่อกันเป็นเวลานาน ให้นั่งซักผ้าหรือใช้เครื่องซักแทนการยืนซักผ้า

ผู้ประเมิน นางสาวโปรดปราน เลาะวิธี นักศึกษากิจกรรมบำบัดชั้นปีที่ 3

วันที่ประเมิน 11 เม.ย 58