HR-LLB-TU-2556-TPC-ครอบครัวข้ามชาติ

ครอบครัวข้ามชาติ

การที่บุคคลสองคนซึ่งมีสัญชาติแตกต่างกันตกลงที่จะแต่งงานกันหรือการที่สมาชิกในครอบครัวได้ข้ามชาติจากประเทศของตนมายังอีกประเทศหนึ่งและได้สร้างครอบครัว มีลูกขึ้นในประเทศนั้น ย่อมทำให้เกิดเป็นครอบครัวข้ามชาติ ซึ่งในปกติแล้วเรื่องของคนข้ามชาติก็มีปัญหาพอสมควรในสังคมประเทศนั้นๆ เมื่อได้มีประเด็นปัญหาเกี่ยวกับคู่สมรสหรือเกี่ยวกับลูกของคู่สมรสนั้นเพิ่มมาอีกก็ทำให้ประเด็นปัญหานี้กลายเป็นเรื่องที่สำคัญขึ้นมากกว่าเดิม โดยเฉพาะเรื่องสิทธิของเด็กที่เกิดมา

ครอบครัวข้ามชาติเป็นสิ่งที่เราสามารถพบเห็นได้ในปัจจุบันโดยทั่วไป เนื่องจากโลกที่เปลี่ยนแปลงไปทุกวันทำให้การข้ามพรมแดนประเทศเป็นเรื่องง่ายกว่าแต่ก่อน ซึ่งต่อมาได้มีการวิจัยพบว่าการข้ามชาติซึ่งเกิดขึ้นบริเวณพื้นที่ระหว่างชายแดน 2 ประเทศมักจะมีความซับซ้อนมากกว่าบริเวณอื่นๆ

จากกรณีศึกษาครอบครัวเจดีย์ทอง โดยมีนายอาทิตย์ เจดีย์ทองซึ่งมีสัญชาติไทยและนางสาวแพทริเซียซึ่งมีสัญชาติมาเลเซียได้พบรักกันระหว่างทำงานในไต้หวัน ต่อมานายอาทิตย์ได้เดินทางกลับมาประเทศไทย และนางสาวแพทริเซียก็ได้มาเยี่ยมนายอาทิตย์และครอบครัวในเมืองไทย โดยในหนังสือเดินทาง ด่านตรวจคนเข้าเมืองได้ระบุระยะเวลาที่จะอยู่ในประเทศไทยของนางสาวแพทริเซียไว้ว่าสามารถอยู่ได้จนถึงวันที่ 5 มิถุนายน 2556 หลังจากนั้นนางสาวแพทริเซียได้ตัดสินใจอยู่กินฉันสามีภรรยากับนายอาทิตย์ที่บ้านห้วยส้าน อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก ต่อมานางสาวแพทริเซียได้ไปร้องขอรับการสำรวจจากอำเภอสองยาง จังหวัดตาก ได้รับสถานะเป็นบุคคลที่ไม่มีสถานะบุคคลตามกฎหมายทะเบียนราษฎร และต่อมาก็ได้รับการบันทึกลงทะเบียนประวัติ ท.ร.38ก ในชื่อ อัญชลี เจดีย์ทอง จากนั้นเมื่อนางสาวแพทริเซียไปขอสิทธิทำงานทำให้นางสาวแพทริเซียได้รับสถานะเป็นบุคคลไร้รัฐ ซึ่งในความจริงแล้วนางสาวแพทริเซียก็มีสัญชาติมาเลเซียอยู่ เวลาผ่านไปจนกระทั่งนางสาวแพทริเซียมีบุตรด้วยกันกับนายอาทิตย์ 3 คน โดยบุตรของทั้งคู่นั้นได้รับสัญชาติไทย มีเลขประจำตัวประชาชนครบทั้ง 13 หลักตามปกติ เหมือนคนไทย ก็เป็นประเด็นปัญหาขึ้นมาอีกว่าเด็กๆทั้งสามคนควรได้รับสัญชาติมาเลเซียตามหลักสัญชาติสากล ซึ่งระบุการพิจารณาสัญชาติของบุคคลไว้ดังนี้

^[1] 1. หลักสายโลหิต คือ บุตรจะได้มาซึ่งสัญชาติใดๆนั้นให้ถือตามสายโลหิตของผู้ให้กำเนิดคือบิดามารดา ในกรณีที่เป็นคนไทย ถ้ามารดาเป็นคนไทย บิดาจะเป็นคนไทยหรือคนสัญชาติอื่น บุตรจะได้สัญชาติไทยตามมารดา แต่ถ้าบิดาเป็นคนไทย มารดาเป็นคนต่างด้าว บุตรจะได้สัญชาติไทยก็ต่อเมื่อบิดาและมารดาจดทะเบียนสมรสถูกต้องตามกฏหมายหรือบิดา จดทะเบียนรับรองบุตร กับหน่วยงานที่รับผิดชอบด้านงานทะเบียนของไทย

การได้สัญชาติโดยวิธีนี้ ไม่จำเป็นว่าบุตรต้องถือกำเนิดในประเทศไทย จะเกิดต่างแดนก็ได้แต่ต้องมีการแจ้งเกิดกับสถานทูตไทยในประเทศนั้นๆ

2. หลักดินแดน คือ การที่บุคคลได้มาซึ่งสัญชาติโดยการเกิดในประเทศนั้นๆ ไม่ว่าจะเป็นคนสัญชาติใดหากเกิดในประเทศนั้นๆ และกฏหมายสัญชาติของประเทศนั้นรับรองการเกิดเด็กที่เกิดในประเทศนั้นก็จะได้สัญชาติของประเทศนั้นโดยการแจ้งเกิดตามขั้นตอนงานทะเบียนตามที่กฏหมายกำหนด โดยที่ทั้งบิดาและมารดาไม่ได้ถือสัญชาติของประเทศนั้นแต่อย่างใด

จะเห็นได้ว่าตามหลักสายโลหิตผู้ให้กำเนิด เด็กๆทั้งสามคนสมควรได้รับสัญชาติมาเลเซียตามผู้เป็นแม่ แต่การจะได้มาซึ่งสัญชาติมาเลเซียนั้น นางสาวแพทริเซียจำเป็นต้องติดต่อกับสถานทูตมาเลเซียหรือฝ่ายที่เกี่ยวข้องเพื่อดำเนินการ แต่ข้อเท็จจริงปรากฏว่านางสาวแพทริเซียไม่ได้ติดต่อสถานทูตมาเลเซียในประเทศไทยหรือเดินทางกลับประเทศมาเลเซียอีกเลยตั้งแต่มาอยู่ที่นี่ บุตรของนางสาวแพทริเซียและนายอาทิตย์จึงอาจเสียสิทธิที่ตนพึงมีพึงได้เพิ่มเติมหากมีสองสัญชาติ

จากกรณีศึกษานี้เห็นได้ว่าภาครัฐควรมีการเพิ่มการตรวจสอบและช่วยเหลือดูแลผู้ไม่มีเอกสารยืนยันสิทธิโดยอย่างน้อยให้ได้รับสิทธิที่พึงมีพึงได้ อีกทั้งความเพิ่มความรู้ความเข้าใจให้ประชาชนมากขึ้นในเรื่องนี้ด้วย เพราะจากกรณีที่เกิดขึ้น ก็เป็นการละเลยของตัวนางสาวแพทริเซียและนายอาทิตย์ผู้เป็นสามีเพราะความไม่รู้ด้วยเช่นกัน

อ้างอิง

-กรณีศึกษาครอบครัวเจดีย์ทอง : หญิงสัญชาติมาเลเซียที่อาศัยอยู่เกินเวลาที่ กม.คนเข้าเมืองกำหนด มีสิทธิทำงานในไทยหรือไม่ ? http://www.gotoknow.org/posts/566779

-ครอบครัวข้ามชาติตรงพื้นที่ระหว่างชายแดนไทย-ลาว โดย รศ.ดร.สุชาดา ทวีสิทธิ์ http://www.gotoknow.org/posts/269020

-^[1] การได้มาซึ่งสัญชาติ http://www.lawanwadee.com/freezone/citizenship1.html