มนุษย์ข้ามชาติ

มนุษย์ที่ข้ามชาติ

ในการศึกษาหัวข้อมนุษย์ที่ข้ามชาตินั้น ข้าพเจ้าได้ทำการศึกษา กรณีของน้องดนัย ยื่อบ๊อ ที่เกิดในครอบครัวที่มีบิดาเป็นคนต่างด้าวซึ่งอพยพมาจากประเทศเมียนม่า และมารดาที่เป็นคนไทย แต่ด้วยเหตุผลทางทะเบียนอะไรก็ตามแต่ ทำให้มารดาของน้องดนัย ได้รับสัญชาติล่าช้า ภายหลังน้องดนัยเกิดกว่า สิบปี ดังนั้นในขณะที่น้องดนัยเกิด บิดาและมารดามิได้มีสัญชาติไทย ทำให้น้องดนัยมิได้รับสัญชาติไทย หรือสัญชาติใดๆ เลย และตกเป็นบุคคลไร้รัฐในที่สุด

บุคคลไร้รัฐในกรณีนี้คือ เป็นบุคคลที่มิได้รับการรับรองสถานะความเป็นบุคคลทางทะเบียนจากรัฐใดๆเลย เป็นต้นเหตุสำคัญที่ทำให้น้องดนัยถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนต่างๆอย่างไม่ยุติธรรม กล่าวคือ การที่น้องดนัยไม่มีสัญชาติทำให้น้องดนัยไม่สามารถเข้าถึงสิทธิที่ตนควรมี อย่างน้อยที่สุดคือน้องดนัยควรได้รับสัญชาติไทย เพราะเกิดในประเทศไทย แต่น้องดนัยมิได้รับสัญชาติ จึงทำให้ข้าพเจ้าเกิดความสงสัยว่าความผิดพลาดนี้เกิดขึ้นได้อย่างไร ข้าพเจ้าจึงได้ทำการหาข้อมูลในเรื่องวิธีการได้รับสัญชาติไทย ตามกฎหมายของประเทศไทย ได้ความว่า

พระราชบัญญัติสัญชาติ พ.ศ.2508

มาตรา7บุคคลดังต่อไปนี้ย่อมได้สัญชาติไทยโดยการเกิด

(1) ผู้เกิดโดยบิดาหรือมารดาเป็นผู้มีสัญชาติไทย ไม่ว่าจะเกิดในหรือนอกราชอาณาจักรไทย

(2) ผู้เกิดในราชอาณาจักรไทย ยกเว้นบุคคลตามมาตรา ๗ ทวิ วรรคหนึ่ง

คำว่าบิดาตาม (1) ให้หมายความรวมถึงผู้ซึ่งได้รับการพิสูจน์ว่าเป็นบิดาของผู้เกิดตามวิธีการที่กำหนดในกฎกระทรวง แม้ผู้นั้นจะมิได้จดทะเบียนสมรสกับมารดาของผู้เกิด และมิได้จดทะเบียนรับรองผู้เกิดเป็นบุตรก็ตาม

มาตรา7 ทวิผู้เกิดในราชอาณาจักรไทย โดยบิดาและมารดาเป็นคนต่างด้าว ย่อมไม่ได้รับสัญชาติไทย ถ้าในขณะที่เกิดบิดาตามกฎหมายหรือบิดาซึ่งมิได้มีการสมรสกับมารดาหรือมารดาของผู้นั้นเป็น

(1) ผู้ที่ได้รับการผ่อนผันให้พักอาศัยอยู่ในราชอาณาจักรไทยเป็นกรณีพิเศษเฉพาะราย

(2) ผู้ที่ได้รับอนุญาตให้เข้าอยู่ในราชอาณาจักรไทยเพียงชั่วคราว หรือ

(3) ผู้ที่เข้ามาอยู่ในราชอาณาจักรไทยโดยไม่ได้รับอนุญาตตามกฎหมายว่าด้วยคนเข้าเมือง[1]

ซึ่งปัญหาของมนุษย์ที่ข้ามชาติที่สำคัญนั้นสามารถพิจารณาได้ดังนี้

ประการแรก : ปัญหาความไร้สัญชาติ หรือ Nationalityless กล่าวคือเป็นสภาพที่บุคคลไม่มีสัญชาติของประเทศใดในโลกเลยแม้แต่ประเทศเดียว ซึ่งหากจะว่ากันตามหลักกฎหมายเเล้วคนไร้สัญชาติมีสถานะเป็นคนต่างด้าวในทุกประเทศของโลก

ประการที่ 2 : ปัญหาความไร้รัฐ หรือ Stateless กล่าวคือเป็นสภาพที่ปัญหาความไร้สัญชาติมีความรุนแรงมากขึ้น โดยบุคคลที่ประสบปัญหาไม่ได้รับการยอมรับให้มี "สิทธิในการอาศัย" อยู่ในรัฐใดก็ตามในโลก ซึ่งในทางผลทางกฎหมายบุคคลเหล่านี้จึงมีสถานะเป็น "คนต่างด้าวผิดกฎหมาย" ไม่สามารถอยู่ที่ใดได้เลยในโลกเพราะถือว่าผิดกฎหมายทุกที่จึงตกเป็น "บุคคลไร้รัฐ"[2]

กรณีศึกษา "กรณีของน้องดนัย ยื้อบ๊อ"

น้องดนัย ยื่อบ๊อ เกิดวันที่ 16 พฤษภาคม 2542 ที่โรงพยาบาลฝาง จังหวัดเชียงใหม่ มารดาชื่อนางหมี่ยื่ม ยื่อบ๊อ เป็นชาวอาข่าดั้งเดิม ได้รับสัญชาติไทยในวันที่ 13 พฤษภาคม 2552 มีบิดาชื่อนายอาบู เป็นชาวอาข่าที่อพยพมาจากประเทศเมียนมาร์ เป็นคนต่างด้าวเข้าเมืองผิดกฎหมาย เนื่องจากไม่มีหนังสือเดินทาง ไม่มีการตรวจลงตราแต่อย่างใด

กล่าวโดยสรุปเเล้ว การได้สัญชาติไทยโดยการเกิด คือ เกิดโดยมีบิดาหรือมารดาเป็นผู้มีสัญชาติไทย ส่วนการได้สัญชาติไทยตามหลักดินแดน คือ บุคคลใดก็ตามที่เกิดในราชอาณาจักรไทย บุคคลผู้นั้นย่อมได้สัญชาติไทย

ดังนั้นจากกรณีนี้น้องดนัยย่อมมีสิทธิที่จะได้รับสัญชาติไทย เนื่องจากน้องดนัยเกิดที่อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ ตามพระราชบัญญัติสัญชาติมาตรา 7(2) ไม่ได้เป็นกรณีตามมาตรา 7(1) เนื่องจากขณะที่น้องดนัยเกิด นางหมี่ยื่อยังมิได้รับสัญชาติไทยแต่อย่างใดแม้ภายหลังจะได้รับสัญชาติไทยก็ตาม

แต่จากข้อเท็จจริงพบว่ารัฐได้ปฏิเสธการขึ้นทะเบียนสัญชาติให้แกน้องดนัย ส่งผลให้น้องดนัยกลายเป็นบุคคลที่ไม่มีสัญชาติ กลายเป็นเด็กข้ามชาติ ซึ่งเมื่อพิจารณาจากปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน ข้อ15(1) มีหลักว่า ทุกคนมีสิทธิในสัญชาติหนึ่งและอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็กข้อที่ 7 เด็กมีสิทธิที่จะได้รับการจดทะเบียนทันทีหลังการเกิด และมีสิทธิที่จะได้รับสัญชาติจะเห็นได้ชัดเจนว่ารัฐได้ละเมิดต่อสิทธิมนุษยชนของน้องดนัยอย่างสิ้นเชิง โดยการละเมิดดังกล่าวนี้ยังส่งผลไปสู่การเข้าถึงสิทธิขั้นพื้นฐานต่างๆ เช่น สิทธิในการศึกษา สิทธิในการรับบริการสาธารณสุข เป็นต้น

---

[1] http://www.thailandlawyercenter.com/index.php?lay=show&ac=article&Id=538975889&Ntype=19

[2] http://www.archanwell.org/autopage/show_page.php?t=1&s_id=278&d_id=277

[3] http://www.mfa.go.th/humanrights/images/stories/crct.pdf