สิทธิในการที่จะมีสุขภาพที่ดี

สุขภาพที่ดีเป็นสิ่งที่มนุษย์ทุกคนแสวงหา ดังนั้น สิทธิในการที่จะมีสุขภาพที่ดีจึงเป็นสิทธิขั้นพื้นฐาน กล่าวคือเป็นสิทธิมนุษยชนด้าน สาธารณสุข

สิทธิมนุษยชนด้านสาธารณสุข[1]หมายถึง การที่บุคคลมีสิทธิในการรับบริการทาง สาธารณสุขที่ได้มาตรฐาน และมีประสิทธิภาพอย่างเท่าเทียมกัน โดยที่ผู้ยากไร้มีสิทธิได้ รับการรักษาพยาบาลจากสถานบริการสาธารณสุขของรัฐโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย ซึ่งในปัจจุบัน รัฐธรรมนูญ ได้บัญญัติรับรองและคุ้มครองสิทธิไว้แล้วตามมาตรา 52 ดังนั้น รัฐจึงต้อง จัดบริการด้านการสาธารณสุขที่ได้มาตรฐานแก่ประชาชน เพื่อให้ประชาชนทุกคนมี สุขภาพกายและสุขภาพจิตที่ดีในระดับสูงที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ ดังนั้น สิทธิที่จะได้รับ บริการด้านการสุขภาพ ก็คือ สิทธิของปัจเจกบุคคลที่มีโอกาสเท่าเทียมกันในการที่จะได้ รับบริการเพื่อสุขภาพ โดยไม่คำนึงว่าบุคคลนั้นมีความสามารถจะรับภาระค่าบริการ เหล่านั้นได้หรือไม่ก็ตาม

ถึงแม้ในปัจจุบัน ได้มีการรับรองสิทธิมนุษยชน ด้านสาธารณสุขเอาไว้ในรัฐธรรมนูญ แต่ก็ยังพบบุคคลบางกลุ่ม ที่เข้าไม่ถึงสิทธิมนุษยชน ประเภทนี้เพราะไม่มีการขึ้นทะเบียนที่ถูกต้อง เป็นคนไร้รัฐหรือไร้สัญชาติ หากจะกล่าวให้สามารถเข้าใจได้ง่ายก็คือ บุคคลเหล่านี้เป็นผู้ถูกละเมิดสิทธิมนุษยชน เพราะเหตุจากสถานะบุคคลนั่นเอง

กรณีที่ผู้เขียน จะนำมาพิจารณาคือกรณของ น้องอาป่า หรือ นายอาป่า น้องอาป่าเกิดเมื่อวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2539 เกิดที่หมู่บ้านจะแล หมู่ 11 ตำบลแม่ยาว อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย โดยมีบิดามารดาเป็นอาข่าไร้รัฐ ไร้สัญชาติที่อพยพมาจากประเทศเมียนม่าร์ แต่ต่อมาในปี พ.ศ.2542 ครอบครัวของน้องได้รับการสำรวจและจัดทำ “ทะเบียนประวัติชุมชนบนพื้นที่สูงตามแผนแม่บทฯ ฉบับที่ 2” ทำให้ได้รับการรับรองสิทธิอาศัยชั่วคราวตามกฎหมายไทยว่าด้วยคนเข้าเมือง ได้รับการบันทึกลงใน ทร.13 ให้มีสถานะ “คนที่มีสิทธิอาศัยชั่วคราว” ตามมติคณะรัฐมนตรี พ.ศ.2543 จึงเห็นได้ว่าน้องอาป่าและครอบครัวไม่มีปัญหาเรื่องการไร้รัฐ เพราะมีรัฐไทยให้อยู่อาศัยภายในประเทศไทยเป็นการชั่วคราวแล้ว แต่อย่างไรก็ตามน้องอาป่ายังคงประสบปัญหาเรื่องสัญชาติอยู่

ซึ่งบัตรประชาชนของน้องอาป่า หรือ นายอาป่า มีเลขขึ้นต้นเป็นเลขประเภทที่ 7[2] กล่าวคือ คนที่มาอาศัยอยู่ในไทยเกิดในไทยแต่ไม่ได้มีสัญชาติไทย จึงเป็นผู้มีสิทธิร้องขอสัญชาติไทยต่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยได้ แต่ในปัจจุบันน้องอาป่าก็ยังไม่อาจยื่นเรื่องขอสิทธิในสัญชาติไทย เพราะการร้องขอทำหนังสือรับรองการเกิดต่ออำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย ยังไม่ประสบความสำเร็จแต่อย่างใด

ซึ่งต่อมาเมื่อน้องอาป่าประสบอุบัติเหตุรถชนต้องเข้ารักษาตัวที่โรงพยาบาลเชียงรายประชานุเคราะห์ เนื่องจากน้องได้รับบาดเจ็บต้องผ่ากะโหลกและขาหักทั้ง 2 ข้างต้องใช้เหล็กดามไว้ ซึ่งยังไม่สามารถเดินได้ตามปกติเเละยังไม่แน่ชัดว่าจะสามารถใช้ขาทำงานตามปกติได้อีกหรือไม่ จึงทำให้เกิดปัญหาตามมา คือ แม้น้องจะเป็นผู้ทรงสิทธิในระบบหลักประกันสุขภาพเพื่อบุคคลที่มีปัญหาสถานะบุคคลตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 23 มีนาคม พ.ศ.2553 เพราะน้องเป็นบุตรของราษฎรไทยที่เป็นชนกลุ่มน้อยที่อพยพเข้ามาก่อน พ.ศ. 2542 ก็ตาม แต่ในทางข้อเท็จจริงเเล้วหากน้องได้รับสัญชาติไทยน้องจะมีสิทธิในการรักษาพยาบาลได้มากกว่าที่เป็นอยู่นี้ โดยจะได้รับประโยชน์ตาม พ.ร.บ.หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2545[3]โดยตรง

มาตรา 3บัญญัติว่า "บริการสาธารณสุข หมายความว่า บริการด้านการแพทย์และสาธารณสุขซึ่งให้โดยตรงแก่บุคคลเพื่อการสร้างเสริมสุขภาพ การป้องกันโรค การตรวจวินิจฉัยโรค การรักษาพยาบาล และการฟื้นฟูสมรรถภาพ ที่จำเป็นต่อสุขภาพและการดำรงชีวิต ทั้งนี้ ให้รวมถึงการบริการการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกตามกฎหมายว่าด้วยการประกอบโรคศิลปะ"

มาตรา 5 วรรค 1บัญญัติว่า "บุคคลทุกคนมีสิทธิได้รับบริการสาธารณสุขที่มีมาตรฐานและมีประสิทธิภาพตามที่กำหนดโดยพระราชบัญญัตินี้"

จากบทบัญญัติดังกล่าวเห็นว่า น้องอาป่า เป็นบุคคลที่เสียสิทธิในการมีสุขภาพที่ดี ทั้งที่ตนเองก็ได้เกิดในประเทศไทย และควรมีสิทธิที่จะได้รับบริการด้านสาธารณสุขเช่นเดียวกับบุคคลอื่นในประเทศไทย จึงเห็นได้อย่างชัดเจนว่า น้องอาป่า ถูกละเมิดสิทธิมนุษยชน

---

[1] แผนปฏิบัติการสิทธิมนุษยชนเฉพาะด้าน. แหล่งที่มา :http://www.baanjomyut.com/library_2/extension-4/human_rights/07.html

[2] บัตรประชาชน http://www.thongkasem.com/knowledge.php?kid=23

[3] พ.ร.บ.หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2545 http://www.l3nr.org/posts/535559