ไม้กวาดดอกหญ้าผลิตภัณฑ์บ้านทุ่งวัวแดงสร้างรายได้เสริมจากการทำนา

         

         เมื่อถึงครายากไร้ ผลผลิตที่ได้จากการทำนาตกต่ำด้วยสถานการณ์ใดก็ตาม เกษตรกรบ้านทุ่งวัวแดง หมู่ที่ 1 ตำบลวังตะเคียน อำเภอหนองมะโมง จังหวัดชัยนาท คงอยู่ได้ในสภาพของพื้นที่ทำนานอกเขตชลประทาน บ่อยครั้งที่พบกับสภาวะแห้งแล้ง น้ำท่วม หรือราคาข้าวตกต่ำ เนื่องจากมีรายได้จากการทำไว้กวาดดอกหญ้า ซึ่งมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ไม่เพียงคุณภาพที่ยอดเยี่ยมเน้นความสวยงามและทนทานแล้ว คงไว้ด้วยด้ามไม้โมกมันที่มีความเบาเหนียวคัดขนาดที่เหมาะมือ  ส่งผลให้เกษตรกรหมู่บ้านดังกล่าวมีเงินสำหรับจุนเจือครอบครัว ทั้งค่าอาหาร ขนมให้ลูก และค่าครองชีพบางส่วนนี้มาจากไม้กวาดดอกหญ้า ถึงแม้ไม่ร่ำรวยอย่างโอ่อ่าแต่ก็ผ่านวิกฤตมาได้ด้วยสองมือที่ถักร้อยไม้กวาดด้วยใจรักในอาชีพเสริมที่เป็นมรดกของบรรพบุรุษให้มาเพื่อความเป็นอยู่อย่างพอเพียง

 

           นางสาวสุธน  กรองใจ ประธานกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านทุ่งวัวแดง วัย 48  ปี บ้านเลขที่ 3 หมู่ที่ 1 ต.วังตะเคียน อ.หนองมะโมง จ.ชัยนาท  กล่าวว่า สภาพพื้นที่ตำบลวังตะเคียน มีพื้นที่ทำการเกษตรอยู่นอกเขตชลประทาน ผลผลิตที่ได้รับต่ำ จึงต้องหารายได้เสริมจากการทำนา  สมาชิกร่วมกันปรึกษาหารือก่อนลงมติทำไม้กวาดเป็นกิจกรรมหลักของกลุ่ม  เนื่องจากมีองค์ความรู้แล้วในชุมชน ที่มาขององค์ความรู้ได้จากคุณลุงเฉลิม  มายุเรศ  คนในหมู่บ้านได้ไปพบไม้กวาดที่ตกอยู่ข้างทาง จึงนำมารื้อและทดลองถักตามและนำไปใช้พร้อมปรับปรุงคุณภาพจนได้ไม้กวาดคุณภาพดี  แต่เดิมได้ใช้ไม้หวายสำหรับถักร้อยแต่ปัจจุบันหายาก  จึงต้องใช้ปอพลาสติกแทน  ซึ่งได้คุณภาพเหมือนกันเพียงแต่เป็นวัสดุที่ต้องสั่งซื้อจากตลาด  ด้านการบริหารจัดการกลุ่มและการตลาด  กลุ่มได้จัดตั้งเพื่อร่วมกันสร้างรายได้เสริมจากการเกษตรโดยตั้งกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านทุ่งวัวแดงปี 2536 ระดมหุ้นๆละ100 บาท เนื่องจากไม่มีการเรียกเก็บระดมทุนอีกส่งผลให้ขาดการออม เกิดปัญหาขาดสภาพคล่องของกลุ่ม เพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าวอีกทั้งเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน จึงขอจดทะเบียนเป็นวิสาหกิจชุมชนกลุ่มไม้กวาดดอกหญ้าบ้านทุ่งวัวแดง  กับสำนักงานเกษตรอำเภอหนองมะโมง ในปี 2549 ปัจจุบันมีสมาชิก 131 คน ได้เรียกเก็บสะสมในรูปของเงินหุ้นๆ ละ100 บาท/ปี ส่งผลให้แต่ละคนมีเงินทุนเพิ่มขึ้นทุกๆ ปี   เพื่อใช้สำหรับเงินทุนหมุนเวียนซื้อปัจจัยการผลิตเช่นดอกหญ้าไม้กวาด ในปี 2556 มีเงินทุนหมุนเวียนจำนวน 768,588.59 บาท จำนวนเงินทุนส่วนมากสำหรับได้จัดซื้อดอกหญ้าจำนวน 6,763.5 กิโลกรัม คิดเป็นเงิน 432,864 บาท (ราคาจะผันแปรตามสถานการณ์) เพื่อรอรับการนำไปถักร้อยเป็นไม้กวาดจากสมาชิกที่แยกย้ายกันนำไปถักไม้กวาดตามบ้านเรือน  ซึ่งจะมีสมาชิกในครอบครัวให้การช่วยเหลือในส่วนที่ไม่ต้องใช้ความสามารถมากนัก เช่น การคัดแยกก้านแขนงออกจากก้านช่อดอก เพื่อให้ได้ไม้กวาดที่มีความคงทนเพราะถ้าใช้ก้านใหญ่ถึงแม้ว่าไม้กวาดจะแผ่กว้างแต่ก้านไม้กวาดจะหักง่าย ดังนั้นเด็กเล็กๆ ในครอบครัวจะช่วยกันหักออกมาเรียงให้สม่ำเสมอตามที่ต้องการ ก่อนที่แม่บ้านจะนำมาถักร้อยซึ่งบางช่วงเวลาสมาชิกจะนำมานั่งล้อมวงทำไม้กวาด เพื่อจะได้เป็นเพื่อนพูดคุยสนุกสนานเป็นกลุ่มย่อยบริเวณบ้านใกล้เคียง เพราะหลายคนต้องมีภาระเลี้ยงดูลูกหลานหรือผู้สูงอายุเป็นการหารายได้และสร้างความอบอุ่นให้แก่ครอบครัว  การทำไม้กวาดจะต้องประณีตกับการจัดหาวัสดุที่มีคุณภาพคือ

 

       

 

 

           1. ไม้โมกมันที่มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ1 นิ้วเป็นไม้ที่มีอายุประมาณ 3 เดือน สาเหตุที่ใช้ไม้โมกมันเพราะมีน้ำหนักที่เบาแต่เหนียวอีกทั้งสวยงามนำมาลนไฟให้ร้อนแล้วจึงดัดปลายให้โค้งได้รูปทรงไม้กวาดใช้เชือกผูกยึดไว้ให้แน่นทิ้งไว้ให้เย็นก่อนนำมาเหลาให้ได้รูปทรงสัดส่วนที่สวยงาม มัดให้โค้งงอแล้วนำไปตากแดดให้แห้งก่อนที่จะนำมาถักร้อยเป็นไม้กวาดที่ลืมไม่ได้คือไม้โมกมัน ถ้าซื้อหรือตัดมาเป็นจำนวนมากแล้วเหลาไม่ทันต้องใช้กระสอบป่านชุบน้ำคลุมไว้ป้องกันไม้แห้ง เนื่องจากจะเหนียวยากแก่การเหลาให้ได้รูปทรงที่ต้องการภารกิจนี้ส่วนใหญ่จะเป็นหน้าที่ของพ่อบ้านที่จะไปตัดไม้โมกมันที่ขึ้นหรือปลูกไว้บริเวณหัวไร่ปลายนา หลังจากตัดแล้วต้นตอของโมกมันจะงอกกิ่งออกมาอีกหลายต้นจะเจริญเติบโตเร็วในช่วงฤดูฝนประมาณ 3 เดือน จะสามารถตัดมาทำด้ามไม้กวาดได้อีก ไม่เป็นปัญหากับการตัดไม้ทำลายป่า

           2. การเตรียมดอกไม้กวาดจำเป็นที่จะต้องหาซื้อดอกไม้กวาดที่มีขนาดและความยาวที่พอเหมาะไม่แก่หรืออ่อนจนเกินไป นำแต่ละดอกมาเก็บก้านแขนงออกจากก้านดอกคัดให้มีขนาดพอเหมาะจะจัดกลุ่มที่มีขนาดเท่ากันพร้อมกับทิ้งในส่วนที่มีขนาดและคุณภาพที่ไม่ได้คุณภาพออกไป จะทำให้สะดวกและเกิดความรวดเร็วในการจัดทำขั้นตอนต่อไป

           3. นำด้ามไม้กวาดที่แห้งสนิทดีแล้วนำมาถักร้อยไม้กวาดเริ่มตั้งแต่ส่วนโคนหยิบดอกหญ้าที่เตรียมไว้จับเป็นพูพอเหมาะ แต่ให้เล็กกว่าส่วนอื่นที่จะทำต่อไปให้มีขนาดใหญ่ขึ้นเรียงร้อยจนถึงกลางจึงจัดขนาดให้เล็กลงในช่วงปลายจะได้ไม้กวาดที่มีคุณภาพและสวยงาม แต่ที่สำคัญทุกขั้นตอนต้องรัดมัดให้แน่นหนาด้วยปอเอ็นแม้จะช้าไปนิดก็เพื่อผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพไม่ให้ทำลายตลาดและน้ำใจของผู้อุดหนุนจะได้มีตลาดและลูกค้าที่มั่นคง บอกกล่าวขยายให้มีผู้รู้จักมากยิ่งขึ้น

            การดำเนินงานจะยั่งยืนตลอดไปการผลิตไม้กวาดถ้ามีตลาดสมาชิกจะผลิตได้ประมาณ 1,000 ด้ามแต่การผลิตนั้นจะขึ้นอยู่กับการสั่งซื้อจึงผลิตได้ไม่มากนักสมาชิกจะทยอยทำไม้กวาดในกรณีที่มีวัสดุพร้อมที่จะทำแล้วนั้นผู้ที่ทำคล่องแล้วจะสามารถทำได้ 10 ด้าม/วัน แล้วส่งให้คณะกรรมการตรวจสอบคุณภาพก่อนส่งกลุ่มเพื่อนำส่งลูกค้าต่อไป

              นายธีระศักดิ์  ขุมเงิน เกษตรจังหวัดชัยนาท กล่าวฝากถึงผู้อ่านว่าสำนักงานเกษตรจังหวัดชัยนาทได้ตอบสนองนโยบายของกรมส่งเสริมการเกษตร ในการพัฒนาอาชีพเพื่อหารายได้เสริมให้แก่แม่บ้านเกษตรกร โดยการสนับสนุนในการตั้งกลุ่มฯ แนะนำสร้างเสริมกิจกรรมต่างๆ เช่น การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร การทอผ้า และการทำไม้กวาด  กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรทุ่งวัวแดงเป็นอีกกลุ่มหนึ่งที่ได้รับการส่งเสริมและมีความเจริญก้าวหน้าพัฒนาจดทะเบียนเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชน  จึงขอความร่วมมือประชาชนทุกคนในบ้านเราเลือกใช้ของไทย ซึ่งมีของดีหลากหลาย ผลิตด้วยภูมิปัญญาไทยมีให้เลือกใช้กระจัดกระจายหลากหลายในชุมชน จะลดการใช้ของจากต่างประเทศ ลดอัตราเงินที่ไหลออกนอกประเทศ ช่วยฟื้นฟูเศรษฐกิจของไทยให้ดีขึ้นดังคำกล่าวที่ว่า "ไทยทำ ไทยใช้ ไทยเจริญ”