เมื่อฉันเจอผู้ป่วยตัวจริง เสียงจริง(2)

 

Model of Human Occupation

Volition: ผู้รับบริการมีเจตจำนงค์ที่ดีต่อตนเอง สามารถตระหนักถึงปัญหาของตนเองได้ ทราบว่าเมื่อเกิดปัญหาเขาต้องไปหาใคร ทราบถึงความสนใจของตนเอง เช่น ชอบดูทีวี ชอบอ่านหนังสือธรรมะและทราบว่าตนเองต้องการ”ความสุข”ในชีวิต เช่น มีความสุขกับครอบครัว มีความสุขกับเพื่อนและเพื่อนร่วมงาน  แต่การรับรู้ความมีคุณค่าของตนเอง(value)ค่อนข้างต่ำ ทำให้เขาขาดความมั่นใจในตนเอง

Habituation: ผู้รับบริการทราบถึงบทบาทของตัวเอง รู้ว่างานของตัวเองต้องทำอย่างไร เมื่อมีสิ่งที่ไม่ชอบหรือไม่อยากทำเขาก็ทำเพื่อรักษาบทบาทหน้าที่ของตนเองเอาไว้  และทราบถึงลักษณะนิสัยที่ดีของตนเอง เช่น เป็นคนยิ้มง่าย

Performance: ผู้บริการมีทักษะความสามารถในการใช้ชีวิตประจำวันที่ดี รู้ว่าตัวเองทำอะไรได้หรือไม่ได้บ้าง ไม่มีความบกพร่องทางร่างกาย แต่มีปัญหาในเรื่องของความคิดและอารมณ์ การขาดความมั่นใจในตนเอง ทำให้การแสดงออกทางสังคมออกมาไม่ดีเท่าไหร่นัก ผู้บำบัดจึงต้องฝึกทักษะทางสังคมและคำแนะนำที่เหมาะสมให้กับผู้รับบริการ

 

กระบวนการทางกิจกรรมบำบัด

1. การดำเนินสัมพันธภาพ โดยอาจมีการสังเกตร่วมด้วย เริ่มแรกที่ผู้รับบริการเดินเข้ามาในห้อง เราจะมีการสังเกตสีหน้า ท่าทางรวมทั้งการพูดและการแสดงออกออกของผู้รับบริการและต้องเข้าหาอย่างเป็นมิตร
2. สัมภาษณ์ สอบถามประวัติการรักษา ระยะเวลาการดำเนินโรค อาการปัจจุบัน สำรวจความชอบ ความสนใจ
3. ประเมิน มีการประเมินความสุขของผู้รับบริการ โดยการให้คะแนนความสุขทั้งก่อนและหลังทำกิจกรรม โดยให้หลับตาก่อนให้คะแนน โดยมีคะแนนตั้งแต่0-10คะแนน
4. วางแผนการรักษา มีการสอบถามถึงสิ่งที่ต้องการพัฒนาตัวเอง โดยเรียงลำดับความสำคัญ โดยสิ่งที่เขาให้ความสำคัญมากที่สุดก็คือ ความสุข แล้วพิจารณากิจกรรมที่มีคุณค่าต่อผู้รับบริการ(purposeful activity)โดยผ่านการวิเคราะห์กิจกรรมมาก่อน
5. กระบวนการรักษา โดยใช้กิจกรรมดังนี้

-การแสดงบทบาทสมมุติเพื่อให้ทราบถึงข้อบกพร่องของตนเองทั้งในด้านคำพูดและบุคลิกภาพ(self-awareness) หลังจากนั้นให้คำแนะนำ และทดลองแสดงบทบาทอีกครั้งเพื่อให้ทราบถึงการกระทำที่สมควรและถูกต้อง

-กิจกรรมปั้นดินน้ำมัน เพื่อให้ผู้รับบริการนึกถึงเรื่องราวที่เป็นปัจจุบันได้อยู่กับปัจจุบัน และสะท้อนความคิดณปัจจุบันออกมาเป็นผลงาน(here&now activities)

-กิจกรรมทำความรู้จักโดยให้ถามคำถามคนข้างๆโดยมาจากการที่คิดว่าเขาชอบเหมือนเรา เช่น เราชอบฟังเพลงแล้วถามคนข้างๆว่าชอบฟังเพลงใช่มั๊ย เป็นกิจกรรมที่ทำให้เขารู้จักที่จะสำรวจตนเอง สำรวจหาสิ่งที่ชอบและไม่ชอบ(self-exploration)

-กิจกรรมกระดาษรักกัน โดยเน้นการพูดคุยกัน การมีปฏิสัมพันธ์กับคนในกลุ่มที่เพิ่งรู้จักกัน และการวางแผนร่วมกัน หลังจากนั้นมีการพูดคุยถึงข้อดีของคนภายในกลุ่มแต่ละคน เพื่อให้รู้สึกถึงข้อดีและคุณค่าในตัวเอง(self-awareness&self-value)

6. การประเมินซ้ำ โดยให้ทบทวนถึงกิจกรรมที่ทำมาทั้งหมด ได้คำแนะนำอย่างไรบ้าง สิ่งไหนที่ควรทำและไม่ควรทำ วันนี้ชมคนข้างๆว่าอย่างไร และคนข้างๆชมเราว่าอย่างไรและประเมินความสุขอีกครั้งหลังทำกิจกรรมเสร็จสิ้นแล้ว

    7.Home program ให้ผู้รับบริการวางแผนการทำกิจกรรมร่วมกับคนในครอบครัว ซึ่งก่อนหน้านี้เคยให้เขียนบันทึกประจำวันตั้งแต่ตื่นนอน และเขียนบันทึกประจำวันย้อนหลัง เพื่อให้ทราบถึงสภาวะปัจจุบัน(here&now activities)

 

ถ้าเรารักษา เราจะรักษาเขาอย่างไร

    เนื่องจากสิ่งที่ผู้รับบริการให้ความสำคัญคือ"ความสุข" และอยากใช้ชีวิตกับคนในครอบครัวและเพื่อนร่วมงานอย่างมีความสุข จึงจัดกิจกรรมกลุ่มขึ้น โดยอาจจะเป็นกิจกรรมที่เป็นชิ้นเดียวกันโดยทำเป็นกลุ่มหรือทำเดี่ยวก็ได้ เพื่อสร้างปฏิสัมพันธ์ให้เกิดภายในกลุ่ม ได้ทราบถึงความสามารถของตนเอง ได้รู้จักวางแผนอนาคตและให้อิสระแก่ผู้รับบริการในการเลือกกิจกรรมเอง

-ประเมินความสุข โดยให้คะแนน0ถึง10ทั้งก่อนและหลังทำกิจกรรม

-กิจกรรมการเล่าเรื่องราวประสบการณ์(Discussion group)ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบันว่าสังคมเราเปลี่ยนแปลงไปอย่างไรบ้าง

-กิจกรรมการปั้นดินเหนียวโดยทำเป็นกิจกรรมกลุ่ม(Activity group) โดยมีหัวข้อ สร้างบ้านร่วมกัน โดยเป็นกิจกรรมฝึกทักษะทางสังคม มีการทำกิจกรรมเป็นขั้นตอนทีละขั้นตอน หรือทำกิจกรรมเป็นขั้นๆโดยผ่านตัวแบบ

-กิจกรรมทำผ้าบาติก โดยวาดภาพลงบนผ้าในหัวข้อ สิ่งที่ฉันจะทำวันพรุ่งนี้ จะทำอะไรบ้าง แล้ววาดภาพออกมา เพื่อให้ผู้บริการเกิดการวางแผนในการจัดการกับตนเอง

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[ขจิต ฝอยทอง]

ละเอียดดีมากเลย

ขอบคุณมากๆครับ