ชีวิตที่พอเพียง : ๒๐๔๑. รักษาโรคอ้วนด้วยอุจจาระ

วารสาร Science ฉบับวันที่ ๖ ก.ย. ๕๖ ลงบทความเรื่อง Fighting Obesity with Bacteriaบอกว่ามีหลักฐานจากการวิจัย ในคนและในหนู ว่าโรคอ้วนอาจมีสาเหตุมาจากเชื้อแบคทีเรียในลำไส้ และในอนาคตน่าจะมีวิธีรักษาโรคอ้วนในคนโดยการเปลี่ยนส่วนผสมของเชื้อแบคทีเรียในลำไส้ ร่วมกับการเปลี่ยนนิสัยการกินอาหาร

ในวารสารฉบับเดียวกัน มีรายงานผลการวิจัย Ridura VK, et al. Gut Microbiota from Twins Discordant for Obesity Modulate Metabolism in Miceเขาพบว่า เชื้อแบคทีเรียตัวสำคัญอยู่ในกลุ่ม Bacteroidales โดยมีส่วนผสมของ Bacteroidales หลายชนิด วิธีทดลองในการวิจัยนี้ทำอย่างละเอียดมาก เพื่อทดลองว่าจุลินทรีย์ในอุจจาระคนอ้วนและคนผอม เมื่อถ่ายเข้าไปในลำไส้หนูที่ในลำไส้ปลอดเชื้อ จะไปกำหนดความอ้วน-ผอมในหนูหรือไม่ ได้คำตอบว่าใช่ จุลินทรีย์ในลำไส้คนอ้วนทำให้หนูที่ได้รับอ้วน และจุลินทรีย์ในลำไส้คนผอมทำให้หนูที่ได้รับผอม โดยที่อ้วนผอมวัดที่ปริมาณไขมันในตัว ซึ่งเป็นวิธีที่แม่นยำสูง คนอ้วนผอมในการทดลองนี้เป็นคู่แฝดไข่ใบเดียวกันที่คนหนึ่งอ้วน อีกคนหนึ่งผอม

แต่จุลินทรีย์ในลำไส้ไม่ใช่ปัจจัยเดียว ยังมีปัจจัยด้านอาหาร ที่มีผลต่อความอ้วน-ผอมในหนู อาหารที่มีไขมันอิ่มตัวน้อย และมีผลไม้มาก ช่วยให้หนูผอม

และเมื่อเอาหนูอ้วนกับหนูผอมมาเลี้ยงในกรงเดียวกัน ด้วยอาหารไขมันอิ่มตัวน้อยผลไม้มาก (อาหารไฟเบอร์มาก ไขมันน้อย) หนูอ้วนกลับผอมลง และตรวจพบ Bacteroidales ของหนูผอม ในลำไส้ของหนูอ้วน แต่ตรวจไม่พบ Bacteroidales ของหนูอ้วนในลำไส้ของหนูผอม ทำให้แสงแห่งความหวัง ที่จะค้นพบวิธีรักษาโรคอ้วนในคนด้วยอุจจาระ หรือปลอดภัยกว่า ด้วยส่วนผสมของ Bacteroidales ที่เหมาะสม

แต่ถ้าเอาหนูอ้วนกับหนูผอมมาไว้ในกรงเดียวกัน เลี้ยงด้วยอาหารไขมันอิ่มตัวมาก ผลไม้น้อย (อาหารไฟเบอร์น้อยไขมันมาก) หนูอ้วนไม่ผอมลง สะท้อนความสำคัญของอาหาร

บทความแรกอธิบายว่า จุลินทรีย์ในลำไส้ ทำหน้าที่ย่อยสลายไฟเบอร์ในอาหาร เป็นกรดไขมันสายสั้น (short-chain fatty acids, SCFAs) เช่น อะซีเตท, โปรปิโอเนท, และ บิวทีเรท) แล้วดูดซึมผ่านลำไส้เข้าร่างกาย เป็นแหล่งพลังงานร้อยละ ๕ - ๑๐ ของความต้องการพลังงานประจำวัน โดยมีผลการวิจัยบอกว่าหนูผอมผลิต SCFAs มากกว่า และทำหน้าที่ยับยั้งการสะสมไขมันในเนื้อเยื่อไขมัน และเพิ่มการใช้พลังงานของร่างกาย

ผลการวิจัยหลายผลงาน ได้ผลตรงกันว่า ในหนู Bacteroidales มีบทบาททำให้ผอม หรือป้องกันความอ้วน แต่การวิจัยในคนยังได้ผลไม่ตรงกัน คือมีข้อค้นพบว่า คนอ้วนมีจำนวน Bacteroidales ในลำไส้มากกว่าคนผอม และคนอัฟริกันที่มีร่างกายผอมเพรียว มีจำนวน Bacteroidales ในลำไส้ต่ำ จึงมีโจทย์ที่จะต้องทำวิจัยต่อ ว่า ส่วนผสมของ Bacteroidales แบบไหน ที่ช่วยลดความอ้วน

แต่การรักษาโรคอ้วนด้วยอุจจาระ หรือด้วยส่วนผสมของ Bacteroidales ในคน ต้องรอผลการวิจัยอีกสักระยะหนึ่ง อย่าใจร้อน การรักษาโดยการเปลี่ยนถ่ายอุจจาระยังมีความเสี่ยงต่ออันตรายจากโรคติดเชื้ออยู่

วิจารณ์ พานิช