รัฐศาสตร์ ธรรมศาสตร์ พาไปจับช้างป่า


ช้าง ช้าง ช้าง ช้าง ช้าง



 ร.ต.วิทยา อุบลพงษ์ 500/ร

(เรื่องอ่านคลายเครียด ผู้อ่านโปรดใช้วิจารณญานในการอ่าน)

       แต่ก่อนนี้คนไทยยังไม่นิยมทำลายป่าเหมือนปัจจุบัน ป่าไม้จึงมีอยู่มากมาย ในป่ามีสัตว์ป่าชุกชุม สัตว์ที่น่าสนใจและเป็นประโยชน์ต่อคนสมัยนั้น ก็คือช้างป่าซึ่งราษฎรมีสิทธิขออนุญาตโพน หรือตั้งเพนียดจับช้างป่ามาใช้สอย ทางราชการจึงออกกฎหมายให้ผู้ว่าราชการจังหวัดหรือเจ้าเมืองในสมัยนั้น สำรวจช้างป่าว่ามีอยู่ในป่ากี่ตัว ตัวผู้กี่ตัว ตัวเมียกี่ตัว ช้างแก่กี่ตัว ผู้ว่าราชการจังหวัดก็จะสั่งให้นายอำเภอสำรวจ นายอำเภอก็สั่งให้กำนันสำรวจ  กำนันก็สั่งให้ผู้ใหญ่บ้านสำรวจ ผู้ใหญ่บ้านก็สั่งให้พรานป่าลูกบ้านสำรวจ พรานป่าลูกบ้านจึงตกที่นั่งลำบาก ออกป่าเดินท่อมๆ สำรวจดูช้างจนถูกช้างป่ากระทืบถึงแก่กรรมเสียก็หลายคน

        ช้างป่าอยู่ที่ไหน ชาวบ้าน พรานป่า จะรู้ได้ เพราะเห็นรอยเท้าช้าง หรือมูลช้างปรากฏอยู่เต็มแสดงว่ามีช้างป่าอยู่บริเวณนั้น ช้างป่ามักอยู่เป็นโขลง โขลงเล็กอาจมี ๔-๑๐ ตัว โขลงใหญ่อาจมีถึง ๓๐ ตัว โขลงช้างมักอยู่ประจำแหล่งน้ำ แหล่งอาหาร ไม่ชอบย้ายไปไหน ฉะนั้นปัญหาที่เกรงว่าช้างโขลงที่สำรวจขึ้นบัญชีไว้ตำบลนั้นแล้ว จะไปเพ่นพ่านอยู่ในบัญชีของตำบลอื่น ทำให้การสำรวจซ้ำกันจึงไม่ค่อยมี

       ช้างป่าโขลงนั้นมีกี่ตัว ที่สังเกตได้คือ รอยเท้าช้าง บางคนอาจสงสัยว่ามีรอยเท้าปรากฏให้เห็นชัดทุกตัวหรือ เพราะพื้นดินเป็นป่า เป็นหิน ขอเรียนว่า รอยเท้าจะปรากฏให้เห็นชัดเจนมากเพราะช้างป่าจะเดินไปตามทางของมัน
ซึ่งย่ำกันเสียป่าราบไปหมด เหลือแต่ดินละเอียดแบบทางเดินของคนไม่มีผิดทางช้างเดินชาวบ้านเขาเรียกว่า ด่านช้าง จะปรากฏรอยให้เห็นชัดอยู่เมื่อมันเดินผ่าน คนสำรวจก็จะสามารถนับรอยเท้าช้างได้ ระวังมัวนั่งนับเพลิน จะไปเจอกับเจ้าของรอยเข้าเท่านั้น เมื่อได้จำนวนรอยแล้วก็เอา ๔ หาร ก็จะสามารถคำนวณออกมาได้ว่ามีช้างกี่ตัว เว้นเสียแต่ไปพบช้างมีรอยเท้าแค่สามรอยก็สันนิษฐานได้เลยว่าช้างตัวนั้นขาหัก ชาวบ้านเรียกว่า ไอ้เป๋

       ช้างโขลงนั้นมีตัวใหญ่กี่ตัว ตัวเล็กกี่ตัวสังเกตได้จากรอยเท้า ถ้ารอยเท้าใหญ่ก็แสดงว่าช้างตัวใหญ่ ถ้ารอยเท้าเล็กก็เป็นช้างตัวเล็ก(ลูกช้าง) เว้นเสียแต่ไอ้ตัวเล็กเสือกเกิดเป็นโรคเท้าช้าง

       ช้างโขลงนั้น มีช้างแก่ ช้างหนุ่มกี่ตัว สังเกตได้จากมูลช้างหรืออุจจาระของมัน ถ้ามูลละเอียดแสดงว่าเป็นมูลช้างหนุ่ม อวัยวะภายในยังมีกำลังบดอาหารให้ละเอียดอยู่ ถ้ามูลหยาบเสดงว่า เป็นช้างแก่มีอายุแล้ว ถ้ามูลหยาบมากแสดงว่าแก่งัก ถ้าเปรียบกับหมาก็จัดอยู่ในประเภทยืนพิงเสาเห่า ยิ่งถ้าสังเกตว่าช้างตัวใดมีปัสสาวะสีเหลืองเข้ม บอกได้ทันทีว่าไอ้ตัวนี้ขี้โรค ใกล้ถึงแก่กรรมแล้ว

      ช้างโขลงนั้นมีตัวผู้ ตัวเมียกี่ตัว เป็นเรื่องขี้ผงที่จะสำรวจได้อย่างง่ายดาย โดยชาวบ้านเขาจะสังเกต
ปัสสาวะกับมูลของมัน ถ้าปัสสาวะเป็นทางคดเคี้ยว แกว่งไปมาตลอดทาง แสดงว่าช้างตัวผู้ ถ้าปัสสาวะเป็นทางใหญ่ไม่คดเคี้ยวแสดงว่าเป็นช้างตัวเมีย ช้างตัวเมียมักปัสสาวะถูกมูลของมันด้วย ส่วนช้างตัวผู้ไม่มีทางจะปัสสาวะรดมูลของตัว เพราะเครื่องมือในการปัสสาวะกับเครื่องมือในการถ่ายมูล อยู่คนละตำแหน่ง ห่างไกลกัน พรานป่าบางคนโม้สะบัด บอกว่าสามารถบอกได้ว่า ช้างตัวเมียมีลูกแล้วหรือยังเป็นโสด โดยเขาสังเกตจากปัสสาวะของช้างตัวเมีย ถ้าปัสสาวะเป็นทางใหญ่แสดงว่าช้างตัวนั้นมีลูกแล้ว ถ้าปัสสาวะเป็นทางขนาดเล็กแสดงว่ายังเป็นสาวบริสุทธิ์และไร้เดียงสา ถ้าปัสสาวะเป็นทางใหญ่มาก แสดงว่าอีแก่นั้นผ่านการมีลูกมาอย่างโชกโชน จนกระบังลมเลื่อน ชาวบ้านเรียกว่า แม่แปรก(ปะแหรก)

       ช้างโขลงนั้นมีตัวเมียมากหรือตัวเมียน้อย หากจะสังเกตว่าช้างโขลงนั้นมีตัวเมียมากหรือน้อยก็สังเกตได้โดยง่าย ถ้าจ่าโขลงหุ่นโกโรโกโส ตาลึกโหล ยืนพิงต้นไม้ตาปรืออยู่ละก็ เชื่อได้ทันทีว่าช้างโขลงนั้นมีตัวเมียมาก จ่าโขลงจึงยืนคอตกหมดเรี่ยวหมดแรง จะพาลถึงแก่กรรมเพราะหัวใจวายเอาดื้อๆ

      ความเป็นอยู่ของโขลงช้าง ช้างป่าฝูงหนึ่งจะมีจ่าโขลง หรือหัวหน้าตัวหนึ่ง ซึ่งตำแหน่งนี้กว่าจะได้เป็นก็ต้องลำเค็ญเหลือหลาย คือต้องงัดข้อกับช้างพลายตัวอื่นๆ ชนะมาแล้วเวลาหากินจ่าโขลงจะยืนสง่าอยู่กลางโขลงล้อมรอบด้วยช้างตัวเมีย โดยเฉพาะช้างสาวๆ ส่วนวงนอกของโขลงจะเป็นพวกช้างตัวผู้ยืนระวังโขลงอีกทีหนึ่ง ถ้าเกิดอันตรายขึ้น ก็จะกระชับล้อมวงเข้าหากัน ช้างรอบนอกจะปะทะกับข้าศึกก่อน ถ้าพลาดจากรอบนอกจึงปะทะกับช้างตัวเมียฝ่ายในแล้วจึงจะถึงจ่าโขลงผู้เป็นแม่ทัพอันดับสุดท้าย ถ้าแม่ทัพเห็นจะไม่ไหวก็จะร้องแปร๋นๆ เป็นสัญญาณบอกว่าตัวใครตัวมันโว้ย แล้วก็เผ่นป่าราบ ตายดาบหน้า

       ประสบการณ์ของผู้เขียน ผู้เขียนเคยริอ่านออกไปล่าสัตว์แถวๆ ป่าชายแดนเขมรซึ่งมีช้างป่าชุกชุม
ไม่ใช่ออกไปล่าช้างหรอกครับไปล่าเก้ง พวกกวางเท่านั้น ขบวนของผมก็มีพรานป่าคนหนึ่ง พรานคนนี้ชื่อ
“ช้าง” รองคนนำหน้าก็มีราษฎรอีก ๒ คน ต่อมาก็ผมปลัดใหญ่อยู่กลาง เพราะว่าปลอดภัยกว่าเพื่อน หลังจากผมก็มีกำนัน กับผู้ใหญ่บ้านคุมท้ายขบวน เดินทิ้งระยะห่างกันคนละ ๒-๓ วา ขณะที่เดินอยู่ในป่าใกล้พลบค่ำ ตาก็สอดส่องหาเก้ง หากวาง กันไปทั้งซ้ายขวาก็เหลือบไปเห็นกล้วยไม้ออกดอกสวยอยู่บนคาคบไม้ นึกอยากได้จะแวะเก็บคนเดียวก็กลัวจะหลง พลันผมก็ต้องการจะให้พรรคพวกข้างหน้ารอ

       จึงตะโกนไปว่า “ช้างโว้ย” 

       พอสิ้นเสียงผมตะโกนเท่านั้นแหละ คุณเอ๋ย ต่างคนต่างวิ่งกันไปคนละทิศละทาง ไอ้ผมไม่รู้อิโหน่อิเหน่ เห็นเขาวิ่งก็วิ่งกับเขาบ้าง แหมกว่าจะขึ้นไปประดิษฐานบนต้นไม้ใหญ่ได้แทบตาย จนนานพอเงียบเสียง คนที่กล้าหน่อยก็ลงไปกู่หากัน

       กำนันเป็นคนเข้ามาถามว่า “ไหนล่ะคุณปลัดช้างน่ะ”

      ผมก็บอกว่า “ช้างเช้งอะไรกันลุง ผมตะโกนเรียก “ไอ้ช้าง” ให้หยุด จะเก็บกล้วยไม้ต่างหาก”

       พอได้ฟังเท่านั้น ต่างคนก็หมดเรี่ยวหมดแรง ตัดพ้อผมว่า

       "แหมเล่นเอาลิ้นห้อย ก็แถวนี้ช้างป่าเพิ่งเหยียบตำรวจตระเวนชายแดนตายไปหยกๆ"

       แถวชายแดนเขมรมีช้างมาก ชาวเขมรในประเทศเขมรที่เลี้ยงช้าง พวกนี้เก่งในการฝึกช้างกันหลายหมู่บ้าน พวกนี้เคยเล่าให้ผมฟังว่า พวกเขามีพิธีฉลองที่สำคัญอยู่พิธีหนึ่งคือ พิธีกินช้าง วันนั้นคนทั้งหมู่บ้านจะมาชุมนุมกันที่ลานกว้างแล้วลงมือนึ่งช้าง ไม่ใช้วิธีอื่นกลัวช้างจะช้ำ การนึ่งช้างเขามีวิธีครับ เขาใช้ซึ้งนึ่งขนมธรรมดาๆ นี่เอง เมื่อตั้งเส้าสามเส้าขึ้นแล้วก็ตั้งกระทะวางซึ้งแล้วเจาะฝาซึ้งเป็นรูโตขนาดเอาปลายงวงช้างยัดใส่เข้าไปได้ ๑ งวง ส่วนตัวช้างเอาไว้ข้างนอกซึ้ง พอน้ำเดือดไอน้ำก็จะผ่านงวงเข้าไปในตัวช้าง ถ้านึ่งหลายตัวพร้อมกัน ก็เอางวงตัวที่สองใส่ตูดตัวแรก งวงตัวที่สามใส่ตูดไอ้ตัวที่สอง เป็นอย่างนี้จนหมดโขลง ถ้าตัวสุดท้ายล้มเมื่อไร แสดงว่าสุกแล้วทุกตัว


                                                  -------------------------------------



หมายเลขบันทึก: 544056เขียนเมื่อ 30 กรกฎาคม 2013 07:38 น. ()แก้ไขเมื่อ 30 กรกฎาคม 2013 10:20 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลงจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (0)

ไม่มีความเห็น

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท