อังกฤษปลูกถ่ายตับแบบ'ไม่หล่อเย็น'สำเร็จ

.

.

ภาพที่ 1: ทีมผ่าตัดจากมหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด อังกฤษ (UK), ทีมพัฒนาเครื่องหล่อน้ำเลี้ยงตับ (OrganOx team) > [ reuters ]

.

.

ภาพที่ 2: อุปกรณ์ช่วยในการปลูกถ่ายตับของบริษัท OrganOx มีระบบส่ง "น้ำเลี้ยง" เสริมออกซิเจน-สารอาหาร-เกลือแร่ ให้ไหลผ่านหลอดเลือดตับทันทีที่ตัดออกจากผู้บริจาค [ OrganOx ]

.

เดิมใช้วิธีตัดออก แล้วใช้น้ำแข็งทำเป็น "ตับแช่เย็น", ช่วงปลูกถ่ายจะมีการอุ่นตับให้อุณหภูมิใกล้เคียงร่างกายใหม่ ทำให้เกิดความเสียหายต่อตับเป็นบางส่วน

.

วิธีใหม่ใช้วิธี "ไม่หล่อเย็น", เลี้ยงตับไว้ที่อุณหภูมิใกล้เคียงกับร่างกาย และส่ง "น้ำเลี้ยง" เข้าๆ ออกๆ แทน ทำให้ได้ตับที่มีคุณภาพดีขึ้น

• [ วิดีโอสรุปการปลูกถ่ายอวัยวะจาก The Guardian ]
  

ภาพที่ 3: แสดงอวัยวะทางเดินอาหาร จากปาก-ลิ้นลงไป > หลอดอาหาร (esophagus - สีส้ม), กระเพาะอาหาร (stomach - สีส้ม), ลำไส้เล็ก (small intestine - แต้มสีส้ม), ลำไส้ใหญ่ (colon - สีเขียว), ไส้ตรง (rectum - สีฟ้าปนน้ำเงิน), ทวารหนัก (anus - สีน้ำเงิน) [ wikipedia ]

.

ตับอยู่ในช่องท้องส่วนบนทางขวา (liver - แต้มสีแดง), ท่อน้ำดีจากตับ (bile duct - แต้มสีน้ำเงิน), ถุงน้ำดี (ball bladder - แต้มสีเขียว), ตับอ่อน (pancreas - สีเขียวอ่อน ซ่อนอยู่หลังกระเพาะอาหาร)

.

.

ภาพที่ 4: แสดงอวัยวะทางเดินอาหาร จากกระเพาะอาหาร (stomach) > ลำไส้เล็ก (small intestine) > ลำไส้ใหญ่ (colon) > ไส้ตรง (rectum) > ทวารหนัก (anus) ตามลำดับ [ wikipedia ]

.

ไส้ติ่ง (appendix) อยู่ในช่องท้องด้านล่างทางขวา

.

คนบางคนมีอวัยวะกลับข้างซ้าย-ขวา (situs inversus) ทำให้พบไส้ติ่งอยู่ทางซ้ายได้ประมาณ 0.001-0.01% = 1/แสน-1/หมื่น = 10,000-100,000 คน พบไส้ติ่งอยู่ทางซ้ายได้ 1 คน [ PubMed ]

.

ภาวะนี้พบร่วมกับหัวใจอยู่กลับข้าง คือ หัวใจอยู่ค่อนไปทางขวาได้

.

สถิติคนเป็นไส้ติ่งอักเสบ + อยู่ผิดข้าง (ไปทางซ้าย) = 0.016-0.024% = 1.6-2.4/หมื่น = คนไข้ไส้ติ่งอักเสบ 10,000 คนพบไส้ติ่งอยู่ทางซ้าย 2 คน =  2/หมื่น

.

.

ภาพที่ 5: แสดงทางเดินอาหารจากปาก > หลอดอาหาร > กระเพาะอาหาร (stomach) > ลำไส้เล็ก (small intestine) > ลำไส้ใหญ่ (large intestine) > ทวารหนัก (anus) [ NIDDK.NIH ]

.

ตับ (liver; บาลี = ยะกะนัง) อยู่ในช่องท้องด้านบนทางขวา, ตับอ่อนเป็นอวัยวะที่มีรูปร่างคล้ายใบไม้ อยู่ค่อนไปทางด้านหลังกระเพาะอาหาร

.

สำนักข่าวรอยเตอร์ตีพิมพ์เรื่อง Device keeps liver "alive" outside body in medical first
= "(เครื่องมือช่วย) เก็บตับให้มีชีวิต (นอกตัวคน) สำเร็จ", ผู้เขียนขอนำมาเล่าสู่กันฟังครับ

.

เดิมการผ่าตัดปลูกถ่ายตับเป็นแบบ "แช่ตับเกือบแข็ง" ในถังน้ำยา หล่อเย็นด้วยน้ำแข็งก่อน  (kept 'on ice') แล้วค่อยๆ อุ่นตับให้ร้อนขึ้น ตอนปลูกถ่ายให้ผู้รับ

.

ทำแบบ "เดิมๆ" มาหลายสิบปี และพบว่าตับที่นำออกจากผู้บริจาคมีโอกาสปลูกถ่ายสำเร็จตามเวลา

.

ยิ่งนาน โอกาสปลูกถ่ายสำเร็จยิ่งน้อยลง คือ

• ก่อน 14 ชั่วโมง > โอกาสสำเร็จสูง
  
• 14-20 ชั่วโมง > โอกาสสำเร็จน้อยลง

.

ทีมวิศวกร-หมอ-พยาบาลอังกฤษ (UK) พัฒนาการปลูกถ่ายตับแบบใหม่ ทำสำเร็จไปแล้ว 2 ราย

.

ใช้เครื่อง "ส่งน้ำเลี้ยง" ที่มีการเติมออกซิเจน สารอาหาร เกลือแร่ และรักษาอุณหภูมิ (ความร้อนความเย็น) ให้ใกล้เคียงกับตอนอยู่ในร่างกาย ทำให้หลอดเลือดได้รับ "น้ำเลี้ยง" คล้ายกับอยู่ในร่างกายแทน

.

คนไข้ที่ต้องการตับใหม่ ส่วนใหญ่เป็นผลจากการติดไวรัสตับอักเสบ โดยเฉพาะชนิด B-C, แอลกอฮอล์ (เหล้า ฯลฯ), พิษจากยาเกินขนาด หรือสารอาหารเป็นพิษ เช่น อาหารที่มีเชื้อรา ฯลฯ

.

ก่อนหน้านี้ผู้เชี่ยวชาญอังกฤษ (UK) คาดการณ์ว่า ต่อไปอังกฤษจะมีคนไข้ตับแข็งจากโรคไขมันเกาะตับมากขึ้น

.

.

โรคไขมันเกาะตับเป็นผลจากการออกแรง-ออกกำลังน้อย, โรคนั่งนาน (เกิน 1-1.5 ชั่วโมง/ครั้ง), น้ำหนักเกิน-อ้วน-อ้วนลงพุง, ไขมันไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง เช่น เบาหวาน หลังกินอาหารมื้อใหญ่-งานเลี้ยง ฯลฯ

.

การลดความอ้วนเร็วๆ เกิน 0.5 กิโลกรัม/สัปดาห์ และไม่ออกแรง-ออกกำลัง เพิ่มเสี่ยงไขมันเกาะตับ

.

กลไกที่เป็นไปได้ คือ ช่วงลดความอ้วน... จะมีการสลายไขมันเข้าสู่กระแสเลือดมากขึ้น ทำให้ตับต้องทำงานหนักจนทนต่อไปไม่ไหว

.

การออกแรง-ออกกำลัง และไม่นั่งนาน (เกิน 1-1.5 ชั่วโมง/ครั้ง) จะทำให้กล้ามเนื้ออยู่ในภาวะ "หิวโหย" และกอบโกยน้ำตาล-ไขมันเข้าไปมากขึ้น ช่วยป้องกันน้ำตาล-ไขมันไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง

.

.

ยุโรป-สหรัฐฯ มีการปลูกถ่ายตับประมาณ 13,000 ราย/ปี และมีคนไข้ที่รอรับการปลูกถ่ายตับ (ตับแข็ง ตับวาย) ประมาณ 30,000 คน

.

โอกาสเสียชีวิตในระหว่างการรอปลูกถ่ายตับมีประมาณ 1/4 = 4 คน ทนรอต่อไม่ไหว ตายไป 1 คน

.

ยุโรป-สหรัฐฯ สูญเสียตับที่นำออกจากร่างแล้วนำไปปลูกถ่ายไม่ได้ มากกว่า 2,000 ก้อน/ปี

.

สาเหตุสำคัญได้แก่

• ตับขาดออกซิเจนมาก หรือนานเกิน
  
• ตับทนหนาวไม่ไหว แช่แข็งนานๆ แล้วสิ้นสภาพ ไม่กลับมาทำงานใหม่
  

.

มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด อังกฤษ (UK) ทำการพัฒนาเครื่องสูบ "น้ำเลี้ยง" ทำให้มีน้ำเลี้ยงไหลเวียนผ่านหลอดเลือดตับตั้งแต่แรกนำออกจากร่าง (automated liver perfusion device)

.

ตับที่ได้รับ "น้ำเลี้ยง" มีการทำงานดี เช่น มีการสร้างน้ำดี ฯลฯ และมีชีวิตนานขึ้นเป็น 24 ชั่วโมง หรือนานกว่านั้นได้

.

มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด พัฒนาเครื่องหล่อน้ำเลี้ยงตับ (OrganOx) ทำต่อเนื่องมาตั้งแต่ปี 1994/2537 หรือประมาณ 19-20 ปีก่อน

.

และคาดว่า จะผลิตเครื่องออกจำหน่ายได้ในครึ่งแรกของปี 2014/2557

.

.

วิธีป้องกันตับแข็ง-ตับเสื่อม-ตับวายได้แก่ [ umm.edu ]; [ webmd ]; [ niddk.nih ]; [ mayoclinic ]

.

(1). ไม่ดื่มหนัก (แอลกอฮอล์)

.

และอย่าดื่มเหล้า เบียร์ ไวน์ พร้อมกับกินยาแก้ปวดพาราเซตามอล เพราะจะเพิ่มเสี่ยงพิษต่อตับเพิ่มขึ้น

.

(2). หลีกเลี่ยงอาหารไขมันสูง โดยเฉพาะอาหารที่ผ่านการทอด

.

(3). ควบคุมน้ำหนัก > หลีกเลี่ยงน้ำหนักเกิน-อ้วน

.

(4). ระวังติดไวรัสตับอักเสบ B, C

.

ไวรัสตับอักเสบ B ในเอเชียส่วนใหญ่ติดต่อจากแม่ตอนคลอด การฝากครรภ์ตั้งแต่แรกต่อเนื่องจะทำให้ท่านได้รับการตรวจคัดกรอง และเด็กได้รับวัคซีนป้องกันตั้งแต่แรกเกิด

.

ไวรัสตับอักเสบ B, C ติดต่อผ่านการสำส่อนทางเพศ สัมผัสเลือด-สารคัดหลั่งคนอื่น หรือใช้ของใช้ร่วมกัน เช่น มีดโกน แปรงสีฟัน ฯลฯ

.

(5). ท่านที่เป็นโรคเลือดจางธาลัสซีเมีย หรือเลือดจางพันธุกรรม จะมีการดูดซึมธาตุเหล็กจากอาหารเพิ่มกว่าคนทั่วไปมาก เพิ่มเสี่ยงธาตุเหล็กสูงเกิน (มีพิษต่อตับ กล้ามเนื้อหัวใจ)

.

การดื่มน้ำชาจีนพร้อมอาหารช่วยลดการดูดซึมธาตุเหล็ก และควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง เช่น เลือดสัตว์ ตับ เครื่องใน ฯลฯ

.

(6). อย่ากินปลาดิบ-สัตว์น้ำจืด-หอยดิบ

.

อาหารดิบจากสัตว์น้ำจืด รวมทั้งหอย (อยู่ปากอ่าว) เพิ่มเสี่ยงพยาธิใบไม้ในตับ ซึ่งเป็นสารก่อมะเร็งท่อน้ำดี, โรคท่อน้ำดีอักเสบเรื้อรัง-ท่อน้ำดีตีบตัน, ตับแข็ง

.

(7). ไม่สำส่อนทางเพศ + ไม่เสพเซ็กส์แบบเสี่ยง (unsafe sex)

.

การไม่สำส่อนทางเพศ + ใช้ถุงยางอนามัย มีส่วนช่วยลดเสี่ยงโรคติดต่อ โดยเฉพาะไวรัสตับอักเสบ

.

.

ถึงตรงนี้... ขอให้ท่านผู้อ่านมีสุขภาพดีไปนานๆ ครับ

.

 > [ Twitter ]

• Thank Reuters > http://www.reuters.com/article/2013/03/15/us-liver-device-transplant-idUSBRE92E0SI20130315
• Thank OrganOx > http://www.organox.com/products/
• นพ.วัลลภ พรเรืองวงศ์ รพ.ห้างฉัตร ลำปาง. 17 มีนาคม 56. ยินดีให้ท่านนำบทความไปใช้ได้ โดยอ้างที่มา และไม่จำเป็นต้องขออนุญาต... ขอบคุณครับ > CC: BY-NC-ND.
• ข้อมูล ทั้งหมดเป็นไปเพื่อการส่งเสริมสุขภาพ ไม่ใช่วินิจฉัยหรือรักษาโรค; ท่านที่มีโรคประจำตัวหรือความเสี่ยงต่อโรคสูง จำเป็นต้องปรึกษาหมอที่ดูแลท่านก่อนนำข้อมูลไปใช้