อักขระที่เป็นมิตรกับสายตามนุษย์ในระบบยืนยันเอกลักษณ์การ login
เข้าเว็บ เดี๋ยวนี้มักต้องมีการต้องใส่อักขระยืนยันว่าเราเป็นคน ไม่ใช่ซอฟท์แวร์
ปัญหาจะเกิดกับคนสายตาไม่ดี ซึ่งต้องป้อนซ้ำเพราะอ่านผิดบ่อย หรือต้องเคาะผ่าน ให้เครื่องรายงานว่ากรอกผิด เพื่อรอรหัสชุดใหม่ที่ตัวเองอ่านเห็นชัดกว่า
คำถามคือ จะมีวิธีแก้ไหม ให้เลือกแสดงอักขระที่เป็นมิตรต่อสายตา ที่ทำให้คนสามารถผ่านได้ตั้งแต่รอบแรก ตัวที่สร้างความสับสนมาก ๆ ไม่ควรแสดงตั้งแต่ต้น
วิธีแก้แรกคือการเดา เช่นเดาว่า 1 (หนึ่ง) กับ l (แอลเล็ก) คล้ายกัน จึงตัดออกทั้งคู่
แต่พอถึงกรณีที่กำกวมหน่อย การเดาอาจถูกหรือผิดก็ได้ เช่น ตัวซี (c) กับตัวโอเล็ก (o) มันพูดยากเหมือนกันนะว่าเหมือนหรือต่าง จะตัดออกไปดีไหม หรือจะคงไว้ ดูเหมือนจะไม่มีคำตอบ จะรองานวิจัยรึ ก็อาจไม่ทันกิน เพราะขึ้นกับ font ที่เราใช้ด้วย ว่าอ่านยากมั้ย ตัวเล็กไปมั้ย
อย่ากระนั้นเลย ผู้พัฒนาระบบสามารถทำวิจัยเองอย่างง่าย ๆ ได้เลย
ผมมีข้อเสนอลำดับขั้นตอนกรรมวิธีที่เป็นระบบปรับตัวเองได้โดยใช้แนวคิดแบบผุดบังเกิด (bootstrap) ซึ่งเชื่อว่า สามารถปรับไปใช้กับ font อะไรก็ได้ ภาษาอะไรก็ได้ ที่เข้ากับระบบนั้น ๆ โดยเฉพาะ โดยผมจะสมมติตัวเลขเป็นตัวอย่าง จะได้นึกภาพตามได้ เพราะรายการนี้เขียนโปรแกรมไม่ยาก
เงื่อนไข:
1. ระบบต้องบันทึก รหัสสุ่ม ดังกล่าว และรูปแบบการ login
2. ต้องกรองเอาการ login ของแต่ละัคนที่มาจาก iP เดียวกันออกมาแจกแจงก่อน เพื่อคัดว่า กรณีใด ที่ login แล้วครั้งเดียวผ่าน และกรณีใด ที่ต้อง login หลายครั้ง จึงจะผ่าน โดยตัดการ login ที่เกิน 5 ครั้งต่อวันออก เพราะต้องสงสัยว่าเป็นพวก software ไม่ใช่คน และบันทึกไว้ด้วยว่า login ครั้งไหน ถือว่าสำเร็จ และครั้งไหนถือว่าล้มเหลว
วิธีคำนวณ
1. สร้าง array แจกแจงคู่ลำดับตัวอักขระที่ใช้ทั้งหมด คู่กับ array น้ำหนักถ่วง
อักขระ น้ำหนักถ่วง (เริ่มต้น)
a 0
b 0
c 0
... ...
2. นำชุดรหัสแต่ละครั้ง มาดูทีละตัว เช่น gk5Fw ก็แตกเป็น {g,k,5,F,w} นำอักขระแต่ละตัวไปถ่วงน้ำหนักในช่อง array น้ำหนักถ่วง โดยให้เพิ่มขึ้นอีก 1 ถ้าเป็นการ login ที่สำเร็จ และลดลงอีก 1 ถ้า login ล้มเหลว
อักขระ น้ำหนักถ่วง (หลังใช้งานไปสักพัก)
a 588 (=1+1+1-1+1-1+1+1...)
b 325 (=1-1-1+1+1+1+...)
c 400 (=1+1+1-1+1-1...)
... ...
3. ในระยะยาว เมื่อเรียง array ของอักขระ เรียงตามน้ำหนักถ่วง จากมากไปน้อย ก็จะได้ลำดับของอักขระที่เรียงจากตัวที่ดูง่าย ไปหาตัวที่ดูยากขึ้นเรื่อย ๆ ตามลำดับ
ลำดับยอดนิยม อักขระ น้ำหนักถ่วง (หลังใช้งานไปสักพัก)
1 m 850
2 p 766
3 s 652
... ...
74 ีu 3
75 v -2
...
4. น้ำหนักถ่วงติดลบ แสดงว่ามีปัญหาร้ายแรง ไม่ควรใช้ให้เสียเวลาอีกต่อไป จึงควรกุดหางแถวให้ยุติลงเมื่อน้ำหนักถ่วงกลายเป็นลบ ทำให้คัดกรองตัวอักขระที่ไม่เป็นมิตรออกไปได้
ตัวอย่างข้างบน ก็ตัดมาใช้งานจริงเพียง 74 รายการ
5. ในอนาคต เมื่อจะเรียกใช้ตัวสร้างอักขระสุ่ม ก็ให้ความสำคัญกับตัวอักขระที่น้ำหนักถ่วงมาก ให้ออกมาง่ายกว่าตัวอักขระที่น้ำหนักถ่วงน้อย เช่น สมมติว่าเรียงใหม่ตามลำดับ 1..M ใด ๆ เวลาใช้ เมื่อก่อนอาจใช้สูตร i = N * random() ซึ่งจะสุ่มแบบเสมอภาค คราวนี้หันไปใช้สูตร i = M * (random() ยกกำลังสอง) ซึ่งจะทำให้ตัวชี้สุ่ม จะสุ่มแบบลำเอียงต้น ๆ แถวบ่อยขึ้น โดยท้ายแถวก็ยังอาจชี้บ้าง แต่จะไม่บ่อย
ตัวชี้ตำแหน่งอักขระที่ 1 = 74 * random()^2
ตัวชี้ตำแหน่งอักขระที่ 2 = 74 * random()^2 ตัวชี้ตำแหน่งอักขระที่ 3 = 74 * random()^2ตัวชี้ตำแหน่งอักขระที่ 4 = 74 * random()^2
หยิบอักขระ 4 ตัวจากตำแหน่งดังกล่าวมาผสมคำ
ข้อดีของวิธีนี้ก็คือ ถ้าเราเปลี่ยน design เช่น เปลี่ยนประเภท font ระบบนี้ก็จะยังใช้ได้
เช่น ป้อน ช ช้าง กับ ซ โซ่ ถ้า font เล็กมาก รับรองดูแยกไม่ออก แต่ถ้า font ใหญ่มาก ก็ไม่น่าจะมีปัญหา
ถ้าทำแบบนี้ ผมเชื่อว่า จะได้ระบบยืนยันเอกลักษณ์ที่เป็นมิตรกับคนที่สายตาไม่ดี ที่คนผ่านไปได้โดยการป้อนรหัสเพียงครั้งเดียว และเป็นระบบที่ปรับตัวได้ในระยะยาว
