เกษตรแบบ Multi Symbiosis..ทางรอดของโลก
เกษตรเกื้อกูลกัน...ทางเลือก ทางรอด ของเราและโลก
ไม้ ปลา เป็ด ไข่ กบ แมลง (เกมส์เพื่อความอยู่รอดของมนุษย์)
สมัยเด็กๆ เคยเล่นเกมส์ เสือ ไก่ มอด กันไหม มันฝึกให้เราคิดแบบสามก๊ก คือ เสือกินไก่ ไก่กินมอด มอดไชหางเสือ (เหมือนค้อนตะไกรกระดาษแบบชีวภาพนั่นเอง) นี่คือระบบสมดุลธรรมชาติแบบกินกันเป็นทอดๆ เป็นห่วงโซ่กลม
เป็นแรงดลใจให้ผมคิดวิถีเกษตรแบบใหม่ที่จะมีการเกื้อกูลและหรือหักล้างแบบกินกันไปเป็นวงกลม (เพื่อเอามาให้เรากินอีกต่อ...เห็นแก่ตัวจริงนะเรา)
ผมจึงขอเรียกว่า...เกษตรเกื้อกูลกัน (multi-symbiosis food nurturing) (ผมเลี่ยงใช้คำว่า agriculture เพราะมันมีการประมง ปศุสัตว์ร่วมด้วย)
เช่น ทำนา เลี้ยงสาหร่ายไปพลาง เลี้ยงปลาให้กินสาหร่ายเพื่ออึมาเป็นปุ๋ยให้ข้าว พร้อมเลี้ยงกบใหญ่เขียดจิ๋วให้กินแมลง เพลี้ยต่างๆ อึกบกลายเป็นอาหารให้ปลาอีกต่อแล้วอึปลากลายเป็นปุ๋ยให้ข้าวอีกต่อ ส่วนริมนาปลูกพืช ปลูกเห็ดใต้ร่มพืช ก็ได้ทั้งร่มทั้งความชื้นโดยไม่ต้องรดน้ำเห็ด แบบนี้มันครบวงจร
สำหรับการทำสวน ก็ทำได้โดยหลักเดียวกัน เช่นสวนผลไม้ เรายกร่องสูง ปลูกผลไม้ ระหว่างร่องทำเป็นร่องน้ำ ดังนั้นไม่ต้องรดน้ำเพราะน้ำซึมเข้าไปรากต้นไม้ได้อยู่แล้ว
ในร่องน้ำให้เลี้ยงสาหร่ายโตเร็ว ปลากินสาหร่าย ถ่ายออกมาเป็นปุ๋ยให้น้ำ ซึมเข้าไปดิน ให้พืชผลไม้กิน
จากนั้นอาจเลี้ยงเป็ดให้กินปลาอีกต่อก็ได้ ปลาจะได้ไม่หนาแน่นเกินไปจนน้ำเน่าเสีย เป็ดออกไข่มาเราก็กินหรือขายได้อีก
อึเห็ดปลาก็กินได้บางส่วน (ไม่ได้กินโดยตรง แต่มันสร้างแพลงตอนมาให้ปลากิน) อีกบางส่วนสาหร่ายกิน แล้วปลากินสาหร่ายอีกต่อ
ส่วนกิ่งผลไม้ก็เอาถุงเห็ดไปห้อยเป็นสายๆ สายละ สิบถุง ก็ได้เห็ดโดยไม่ต้องรดน้ำ เพราะไอน้ำจากคูน้ำระเหยออกมาให้อยู่แล้ว
ยัง...ยังไม่พอ ยังปลูกอะไรใต้ร่มผลไม้ได้อีกมาก เช่น มันอีมู่ มันเลือด และมันป่าอื่นๆ ที่ชอบแดดรำไรของป่าดงดิบ รวมไปถึงสมุนไพรอื่นๆ เฉพาะการปลูกมัน ก็ได้ผลผลิตต่อไร่มากกว่าปลูกข้าวหลายเท่าแล้ว กินมันแทนข้าวได้เลย
แล้วเรากินปลา กินไข่เป็ด กินเห็ด กินผลไม้ ...ถามว่าเรากินอะไร
ผมว่า...เราก็กินขี้เป็ด ขี้ปลา ขี้สาหร่ายนั่นแหละ
ชีวิตนี้ต่างดำรงด้วยการ กินขี้กัน เป็นทอดๆ เช่นนี้แล
...คนถางทาง (๑๒ พย. ๒๕๕๕)
ความเห็น (5)
สวัสดีครับ คนถางทาง
เป็นเกษตรแบบพึ่งพาอาศัยกันแบบครบวงจร เลยนะครับ
เป็นบทความที่ดีมากเลยครับ อ่านแล้วสามารถนำไปลงมือทำได้เลย
ผมขอปลูกกล้วย และแก้วมังกรเพิ่มด้วยนะครับ อิอิ...
ขอบคุณสิ่งดีๆ ที่นำมาฝากนะครับ
- Save บันทึกเรื่องเพาะเห็ดทั้ง 4 เรื่องของท่านไว้เช้านี้ เพื่อนำไปศึกษาทดลองในอนาคตค่ะ
- และเรื่องนี้ด้วย น่าที่เกษตรกรเต็มรูปแบบจะนำไปประยุกต์ใช้นะคะ
- ถ้าคุณเทพจะนำไปดำเนินการก็จะเยี่ยมเลยนะคะ
- ขอบคุณมากนะคะ สำหรับการคิดนอกกรอบ (Lateral Thinking) ที่มีคุณค่ายิ่งต่อเกษตรกรไทย
ยินดีครับ ผมเเองขณะันี้ได้แต่คิด ส่วนทำ คงต้องรอสักหน่อย อาจชาติหน้าตอนดึกๆ อิอิ (แต่จริงแล้วอาจทำมาหลายชาติแล้วก็เป็นได้นะ ไม่งั้นมันจะคิดออกไได้ไง หุหุ)
I call this "adaptive dependency" (as among Buddhists' "dependent co-arising", or evolutionists/Darwinians' "co-evolution").
For 10+ years I have been learning about dependencies on one 100-acre area. Dependencies are far and beyond what I first thought when I started to live off/by (and for) the land (and what live on it). External climate is obvious. Micro-organisms are not. Migration (many birds, lizards, insects, and fungi are migratory) may bring in interesting (random?) changes.
I had since given up on "controlling"/"regulating" (my dream) dependencies (your "multi-symbiosis") and am now learning to watch to see what each day unfolds on the land.
Example: yesterday, a fresh water turtle came up from the dam, dug a little hole in the veggie patch about 10m from the water, laid 4 eggs (1/4 the size of chicken eggs, white soft shell, more elongated), she covered the hole, dragged herself back to the dam. I looked up the Net and read -- the eggs should hatch out in 1-3 months! (No one really knows. Chicken 20-22 days, duck 28-32 days, goose 40 days, depending on...?)
I think we know less about biology than we do know about physics ;-)
น่าสนุกครับท่าน sr วันหลังจะไปเยี่ยมครับ อย่าลืมสำนักปฏิบัติธรรมล่ะครับ ถ้าผมบวชตอนแก่จะนิมนต์ไปจำที่นั่นก็ยินดี อิอิ
เมื่อคืนทำสมาธิดีมาก เห็นรูปนามเกิดดับ แบบ co dependent วับๆ แวมๆ ครับ