ภาษาสันสกฤตอย่างง่าย บทที่ 16
- สนธิ ตฺ
- ศัพท์เพิ่มเติม
กฎสนธิของพยัญชนะนั้น มีหลักสำคัญคือ “เมื่อพยัญชนะเสียงไม่ก้องอยู่ข้างหน้า เสียงก้องตามมา เปลี่ยนตัวหน้าตามตัวหลัง” นั่นคือ ถ้าตัวหน้าเสียงไม่ก้อง ตัวหลังเสียงก้อง ตัวหน้าก็ต้องเสียงก้องด้วย โดยเปลี่ยนเป็นพยัญชนะในวรรคเดียวกัน ในที่นี้ขอเริ่มที่ ตฺ ก่อน (ตฺ ที่ไม่มีสระตาม)
1) ตฺ เปลี่ยนเป็น ทฺ เมื่อมีเสียงก้องตามมา (ไม่ว่าสระ หรือพยัญชนะ) ยกเว้นพยัญชนะวรรค จ พยัญชนะนาสิก และ ล (ซึ่งจะได้กล่าวต่อไป) เช่น
เมฆาตฺ อตฺร. (meghāt atra) > เมฆาทฺ อตฺร (meghād atra) อักษรไทยเขียนชิดกันเป็น เมฆาทตฺร मेघादत्र
อธิบาย. ตฺ เป็นพยัญชนะเสียงไม่ก้อง ตามมาด้วย อะ (สระ เป็นเสียงก้อง)
ปาปาตฺ รกฺษติ > ปาปาทฺรกฺษติ पापाद्रक्षति
ปาปาตฺ ภฺรามฺยติ > ปาปาทฺภฺรามฺยติ पापाद्भ्राम्यति
ปาปาตฺ โคปายติ > ปาปาทฺโคปายติ पापाद्भ्राम्यति
2) ตฺ กลมกลืนกับพยัญชนะเพดาน (วรรคจะ) และพยัญชนะศีรษะ (วรรคฏะ) และอักษร ล. นั่นคือ
ตฺ เปลี่ยนเป็น จฺ, เมื่อ จฺ/ฉฺ ตามมา เช่น เมฆาตฺ จ > เมฆาจฺจ
ตฺ เปลี่ยนเป็น ชฺ เมื่อ ชฺ ตามมา เช่น เมฆาตฺ ชลมฺ > เมฆาชฺชลมฺ
ตฺ เปลี่ยนเป็น ฏฺ เมื่อ ฏฺ ตามมา เช่น ตตฺ ฏีกา > ตฏฺฏีกา
ตฺ เปลี่ยนเป็น ลฺ เมื่อ ล ตามมา เช่น ปาปาตฺ โลกาตฺ > ปาปาลฺโลกาตฺ
3) ตฺ เปลี่ยนเป็น จ เมื่อ ศฺ ตามมา, และ ศฺ ก็เปลี่ยนเป็น ฉฺ เช่น
นฺฤปาตฺ ศฺตฺรุะ > นฺฤปาจฺ ศตฺรุะ > นฺฤปาจฺฉตฺรุะ
4) ตฺ เปลี่ยนเป็น นฺ เมื่อพยัญชนะนาสิกตามมา เช่น
คฺฤหาตฺ นยติ > คฺฤหานฺนยติ
แต่ ตฺ อาจเปลี่ยนเป็น ทฺ ก็ได้ (พบได้น้อยมาก) เช่น
คฺฤหาตฺ นยติ > คฺฤหาทฺนยติ
ศัพท์
ชนก ปุ. พ่อ
ทณฺฑ ปุ. ไม้เท้า, การลงโทษ
ปุณฺย นปุ. บุญ
ผล นปุ. ผล, รางวัล
รามายณ นปุ. เรื่องรามายณะ
รูปก นปุ. ชิ้นทองคำ
โลก ปุ. โลก, ประชาชน
สาธุ ปุ. นักบุญ, ผู้ประพฤติดี
สุวรฺณ นปุ. ทองคำ
สูต ปุ. สารถี
สฺเตน ปุ. โจร
แบบฝึก
1. แปลสันสกฤตเป็นไทย
स्तेनः सुवर्णं नृपस्य गृहाच्चोरयति . 1.
गुरुर्डण्डेन शिष्यांस्ताडयति. 2.
सूतोsश्वान्पीडयति . 3.
ऋषिर्जलेन पाणी क्षालयति . 4.
ग्रामाज्जनान्नगरं नयन्ति . 5.
नरौ रूपकाणि गणयतः . 6.
नृपाच्छत्रूणां दण्डोभवति . 7.
रामस्य पुत्रौ जनेभ्यो रामायणं कथयतः . 8.
सुवर्णं पाणिभ्यां तोलयामः . 9.
जनकः पुत्रान्कोपाद्दण्यति . 10.
गृहाल्लोका आग्च्छन्ति . 11.
पुण्येन साधुर्दुःखानि पारयति . 12.
देवानिव नृपतीं लोकः पूज्यति . 13.
2. แปลอังกฤษเป็นสันสกฤต
14. Thieves1 steal4 the people’s2 money3.
15. The two boys1 wash3 their mouths2.
16. The father1 tells5 his sons2 (dat) the reward4 of sin3.
17. The scholars1 honor3 and5 reverence4 their teacher2.
18. Ye both bring3 fruits1 in your hands2 and5 count4 them.
19. Merit1 protects3 from misfortune2 (abl.).
20. The charioteers1 strike4 the horses2 with sticks3.
21. In anger1 (abl.) the king2 pierces5 the theif3 with a spear4.
ความเห็น (24)
ตามมาให้กำลังใจ ท่านอาจารย์ นะคะ อาจารย์ เก่งมากนะคะ "รู้อะไรให้เชียวชาญเทิด จะเกิดผล ... เกิดจริงๆ นะคะ
อาจารย์ค่ะ ต เป็นพยัญชนะเสียงก้องเหรอค่ะ
ขอบคุณมากครับ ดร.พี่เปิ้ล
ต เสียงไม่ก้องครับ
อ่าว งั้นหนู งง อันนี้คะ
อธิบาย. ตฺ เป็นพยัญชนะเสียงก้อง ตามมาด้วย อะ ..
คือแต่เดิมแล้ว ต เสียงไม่ก้อง แต่พอมาเจอเงื่อนไขในบทนี้ มีพยัญชนะเสียงก้องตามหลัง ต มา ดังนั้น ต เลยต้องกลายเป็นพยัญชนะเสียงก้องไปโดยปริยายเหรอค่ะ
ขออภัย เขียนผิดครับ อิๆ แก้แล้ว
ขอบคุณที่ช่วยดูครับ
ผล = ผล,รางวัล คล้ายกับ ''ผลานิสงส์'' อย่างนี้เหรอค่ะอาจารย์
ทำนองนั้นแหละครับ ที่เคยเจอ มีความหมายหนึ่งว่า ผลบุญ
- Ye both bring3 fruits1 in your hands2 and5 count4 them.
ye = you ใช่ไหมค่ะ
ye = you พหูพจน์ ครับ ใช้ภาษาเก่าไปหน่อย
ye both ก็คือ you two
स्तेनः सुर्वर्णं नृपस्य गृहाच्चोरयति . 1. สุรฺวรฺณํ ถูกแล้วเหรอค่ะอาจารย์
แก้แล้ว ขอบคุณครับ ระหว่างนี้อาจมีผิดพลาด เพราะใช้อุปกรณ์ไม่ค่อยสะดวก ยังไงช่วยทักทาด้วยครับ
सूतो श्वान्पीडयति . 3. ข้อนี้เหมือนจะตก อวคฺรหะ ไปหรือเปล่าค่ะ ที่ถูกน่าจะเป็น
सूतोsश्वान्पीडयति - สูโต ' ศฺวานฺปีฑยติ
แก้แล้วครับ ขอบคุณครับ
สุรฺวรฺณ̊ ข้อเก้าอีกคะอาจารย์
แบบฝึก
- แปลสันสกฤตเป็นไทย ( หนูลองแยกสนธิมาให้ดูด้วยนะค่ะ)
1.) สฺเตนสฺ สุวรฺณานฺ นฺฤปสฺย คฺฤหาตฺ โจรยติ = โจรขโมยทองคำทั้งหลายของพระราชาไปจากบ้านหลังหนึ่ง
2.) คุรุสฺ ฑณฺเฑน ศิษฺยานฺ (สฺ) ตาฑยติ = ครูตีลูกศิษย์เหล่านั้นด้วยไม้เท้า
3.) สูตสฺ อศฺวานฺ ปีฑยติ = สารถีตีม้าทั้งสองตัวนั้น
4.) ฤษิสฺ ชเลน ปาณี กฺษาลยติ = ฤาษีล้างมือทั้งสองนั้นด้วยน้ำ
5.) คฺรามาตฺ ชนานฺ นครมฺ นยนฺติ = เมืองหนึ่งนำผู้คนไปจากหมู่บ้านหนึ่ง
( ข้อนี้งงตรง ชนานฺ นครมฺ มันน่าจะเป็น ชนำสฺนครํ ตรงส่วนนี้น่าจะต้องแทรก สฺ หรือเปล่าค่ะ )
6.) นเรา รูปกานิ คณยตสฺ = คนทั้งสองนับชิ้นทองคำทั้งหลายนั้น
7.) นฺฤปาตฺ ศตฺรูนามฺ ฑณฺฑสฺ ภวติ = ข้อนี้แปลไม่ได้คะ งงๆ
8.) รามสฺย ปุเตฺรา ชเนภฺยสฺ รามายณามฺ กถยตสฺ บุตรทั้งสองของพระรามเล่าเรื่องรามายณะแด่ชนทั้งหลาย
9.) สุวรฺณามฺ ปาณิภฺยามฺ โตลยามสฺ = เราทั้งหลายชั่งทองทั้งสองด้วยมือทั้งสอง
10.) ชนกสฺ ปุตฺรานฺ โกปาตฺ ฑณฺยติ = พ่อทำโทษบึตรทั้งสองจากความโกรธ
11.) คฺฤหาตฺ โลกาสฺ อาคจฺฉนฺติ ข้อนี้แปลไม่ได้ = ลองผันกริยาดูแล้วไม่ตรงกับประธานคะ
12.) ปุณฺเยน สาธุสฺ ทุะขานิ ปารยาติ = นักบวชกำจัดความทุกข์ทั้งหลายด้วยบุญ
13.) เทวานฺ อิว นฺฤปตีนฺ โลกสฺ ปูชยติ = ประชาขนบูชาพระราชาทั้งหลายเหล่านั้นเสมือนหนึ่งเทวดาทั้งหลาย
उत्तमम् ! แปลว่าเก่งมากเหรอค่ะ ?
อาจารย์ค่ะพอดีหนูไปเห็นประโยคหนึ่งเขียนด้วยคนไทยเป็นอักษรเทวนาครีก็ไม่แน่ใจว่าจะเป็นฮินดีหรือสันสกฤต ลองอ่านดูแล้วมันแปลกๆ มีความหมายหรือเปล่า หรือมั่วก็ไม่ทราบได้ อยากให้อาจารย์ช่วยดูหน่อยคะ ओम् ओम् आप के लिए एक पूर्ण सुरक्षा के इधार भगवान से पूछा.
ขอบคุณคะ
Genitive + bhū = มี รึเปล่าครับ ?
• नृपाच्छत्रूणं दण्डोभवति • พระราชา-ของศัตรูทั้งหลาย-โทษทัณฑ์-เป็น • = เหล่าศัตรู-มี-โทษ-จากพระราชา • “เหล่าศัตรูถูกพระราชาลงฑัณฑ์”
???? วิเคราะห์เอา เดาไม่แน่ใจ โปรดจงช่วยแถลงไข
1.) สฺเตนสฺ สุวรฺณานฺ นฺฤปสฺย คฺฤหาตฺ โจรยติ = โจรขโมยทองคำทั้งหลายของพระราชาไปจากบ้านหลังหนึ่ง
(มักจะแปลให้การกที่6 เป็นของตัวข้างหลัง ในที่นี้จึงเป็น บ้านของพระราชา)
5.) คฺรามาตฺ ชนานฺ นครมฺ นยนฺติ = เมืองหนึ่งนำผู้คนไปจากหมู่บ้านหนึ่ง
( ข้อนี้งงตรง ชนานฺ นครมฺ มันน่าจะเป็น ชนำสฺนครํ ตรงส่วนนี้น่าจะต้องแทรก สฺ หรือเปล่าค่ะ )
ประธานคือ เขา, เขานำคนจากหมู่บ้านสู่นคร. การกที่ 2 เป็นกรรมของกริยาไป มา ได้
7.) นฺฤปาตฺ ศตฺรูนามฺ ฑณฺฑสฺ ภวติ = ข้อนี้แปลไม่ได้คะ งงๆ
โทษเป็นของศัตรูทั้งหลาย จากพระราชา
11.) คฺฤหาตฺ โลกาสฺ อาคจฺฉนฺติ ข้อนี้แปลไม่ได้ = ลองผันกริยาดูแล้วไม่ตรงกับประธานคะ
ประชาชนทั้งหลายมาจากเรือน
उत्तमम् ! แปลว่ายอดเยี่ยมครับ
คุณ 
Sanskrit Lover
อย่างที่้เฉลยไปข้างบนครับ (เทวนาครีเขียนตกไปนิดนึงครับ)
ฑณฺฑสฺ ภวติ ศตฺรูนามฺ นฺฤปาตฺ
โทษเป็นของศัตรูทั้งหลายจากพระราชา
หมายความว่า พระราชาสั่งให้ลงทัณฑ์ศัตรูทั้งหลายนั่นเอง
आप के लिए एक पूर्ण सुरक्षा के इधार भगवान से पूछा.
เป็นภาษาฮินดีครับ บอกว่าท่านขอพรจากพระเจ้า
misfortune ใช้คำว่าอะไรดีค่ะ อาจารย์ไม่เคยให้ไว้คะ
misfortune ใช้ ทุะข ครับ
- แปลอังกฤษเป็นสันสกฤต
14.) สฺเตนา โลกานำ ธนำศฺโจรยนฺติ
15.) พาเลา กฺษาลยโต มุเข
16.) ชนกะ ปุเตฺรภฺยะ ปาปสฺย ผลํ กถยติ
17.) ข้อนี้ไม่เข้าใจโจทย์ มันมีกริยาสองตัวเหรอค่ะ ?
18.) ผลานิ หสฺตโย อานยโถ คณยถะ จ
19.) ปุณฺยํ ทุะขาทฺรกฺษติ
20.) สูตาสศฺวานฺฑณฺไฑะ ปีฑยนฺติ
21.) โกฺรธาทฺราชะ สฺเตนํ กุนฺเตน วิธฺยติ
17 ปูชฺ กับ นมฺ ครับ
18.) ผลานิ หสฺตโย อานยโถ คณยถะ จ > ผลานิ หสฺตโยรานยโถ คณยถศฺจ
20.) สูตาสศฺวานฺฑณฺไฑะ ปีฑยนฺติ > สูตา อศฺวำสฺทณฺไฑะ ปีฑยนฺติ
21. ถูกแล้ว แต่โจทย์คงต้องการให้ใช้ โกป + นฺฤปติ จะได้สนธิเป็น โกปานฺนฺฤปติะ...
ถูกหมดครับ เหลือแต่สนธิเล็กๆ น้อยๆ..