หม้อดิน หลายๆบ้านยังนำมาใช้ทำอาหาร ที่ใช้เตาถ่าน ฟืน หรือเตาแก้ส เตาไฟฟ้า ตามความสะดวกและเหมาะสมแต่ละบ้าน หรือเราเห็นในร้านอาหารที่นำมาใส่แกงเลียง อาหารที่เป็นน้ำ หรือใส่ห่อหมก ขนมหม้อแกง ฯลฯ
การหุงข้าวเช็ดน้ำเมื่อก่อนเราจะๆได้ชิมน้ำข้าวหอมๆจากที่แม่ลองเก็บไว้ให้เรา ฝาหม้อต้องมีหูเพื่อใช้ไม่ขัดหม้อเพื่อตะแคงหม้อนำน้ำข้าวออกมาให้หมด แล้วนำไปดงไฟอ่อนๆให้ระอุสักพัก ข้าวก็ใช้ได้ เมื่อไม่กี่วันลูกชายบอกแม่สอนการหุงข้าวแบบมีน้ำข้าวให้ดูหน่อย แต่ที่บ้านไม่มีหม้อที่มีหูด้านบนฝาหม้อเลย ไม้ขัดหม้อก็ไม่มี แต่มีหม้อดิน และมีดอกอัญชัน ใบเตยแห้ง ก็จัดการหุงข้าวอัญชันใบเตยด้วยหม้อดิน นำมาฝาก ชวนทำ น้ำข้าวมีประโยชน์เมื่อเราเพิ่มสมุนไพรลงไปด้วยก็ได้คุณค่ามากขึ้นหรือใช้ข้าวกล้อง ข้าวงอกหุง ก็ยิ่งได้สารอาหารมากขึ้น
ดอกอัญชันดอกลา มีดอกกลีบซ้อน ใช้ได้ทั้งสีขาวและสีม่วงอ่อน ม่วงเข้ม สีฟ้าอ่อน สีคราม น้ำเงินเข้ม
นำดอกอัญชัน การใส่มากน้อยอยู่ที่เราจะให้ข้าวสีเข้มสีอ่อน ถ้ามีใบเตยก็หั่นนำขย้ำด้วยกันได้ จนสีของดอกออกมามากๆ
ใช้ข้าวกล้องหรือข้าวขาว ได้ทุกเม็ดสีข้าว
ซาวข้าวล้างให้สะอาดเทน้ำออกให้หมด น้ำนำไปรดต้นไม้ได้ ฯ
นำตะแกรงหรือกระชอนหรือผ้าขาวบาง กรองน้ำดอกอัญชัน
ใส่น้ำให้มากเพื่อได้น้ำข้าวออกมาดื่มด้วย
เมื่อคนน้ำดอกอัญชันจะบนกับสีของผิวข้าวที่ออกมา
เมื่อน้ำเดือดก็เบาไฟสักนิดคนข้าวเป็นระยะๆเพื่อไม่ข้าวติดก้นหม้อแล้วไหม้ ตักข้าวขึ้นมาดู เมล็ดข้าวสุกหรือยัง หากไม่มั่นใจให้นำเมล็ดข้าวชิมเลย เมื่อเห็นว่าสุกแล้ว ก็นำฝามาปิด ใช้ผ้ายาวๆสักนิดหนาหน่อย กดที่ฝาด้านหูหม้อ 2 ข้างแล้วตะแคงหม้อบนหม้อที่เห็นว่าปากหม้อที่เราหุงข้าวนั้นรับน้ำข้าวได้ กดตะแคงจนน้ำข้าวไหลออกหมด แล้วนำไปวางบนเตาไฟอ่อนๆเพื่อให้ข้าวระอุสักแป็บหนึ่ง ไม่ต้องนานเพราะหม้อดินยังเก็บความร้อนระอุได้
ได้ข้าวสีดอกอัญชันสวยงาม
น้ำข้าว ดื่มได้ทันทีอุ่น จะเติมน้ำตาลหรือเกลือ แล้วแต่ชอบ
ใส่แก้วดื่มหอมอร่อยค่ะ
สรรพคุณประโยชน์ ข้าว
ข้าวสาร รสมันหอมหวาน บำรุงร่างกาย แก้ตาฟาง แก้เหน็บชา แช่น้ำตำเป็นแป้ง พอกแก้คุณผีคุณคน แก้บวม แก้ปวด ตำผสมสุราทาแก้ลมพิษผื่นคัน
น้ำซาวข้าว น้ำที่ได้จากการเอาข้าวสารเจ้ามาล้างก่อนที่จะนำไปหุง รสเย็น ใช้เป็นกระสายยา ถอนพิษผิดสำแดง แก้พิาร้อนใน พิษอักเสบ ฟกบวม แก้ผื่นคัน
น้ำข้าว รสมันหอมหวาน เป็นอาหารบำรุงร่างกาย แก้ตาฝ้าฟาง และใช้ทำน้ำกระสายยา
(ขอบคุณสรรพคุณ ข้าวจากหนังสือ เภสัขกรรมไทย ฯโดย วุฒิ วุฒิธรรมเวช)
หม้อดินยังมีขาย ให้เราหาซื้อได้ ถ้าไม่มีหม้อดิน ใช้หม้อธรรมดาหรือหม้อหุงข้าวไฟฟ้าทำเราก็ได้น้ำข้าวดื่มเช่นกัน และมีดอกไม้ที่กินได้ รสไม่ขม นำมาหุงข้าวได้เราจะได้ทั้งสารอาหารเพื่มขึ้นเพื่อสุขภาพอีกมาก
ด้วยความปรารถนาดี กานดา แสนมณี