บันทึก4: Need, Want, Greed
บ่ายวันเสาร์ที่พยากรณ์อากาศบอกว่ามรสุมกำลังพัดเข้าสู่อ่าวไทย “ม และ น” สองสาวขับรถจากกรุงเทพมาเที่ยวชลบุรี ขณะที่เรากำลังละเลียดมื้อเที่ยงในร้านอาหารติดทะเล “น” สาวทอมบอยพนักงานบริษัทเครือข่ายโทรศัพท์มือถือ ก็เปิดประเด็นขึ้นว่า
“ฉันไปเที่ยววัดแถวอัมพวามา ลงเรือไป 50 บาท ไหว้พระ 5 วัด ไกด์ก็บอกให้ตีระฆังทุกวัดเลย เขาบอกว่า ตีระฆังแล้วจะได้มีชื่อเสียงโด่งดัง แล้วนี่คนเราจะอยากมีชื่อเสียงโด่งดังกันไปทำไม”
“ม” ด๊อกเตอร์สาวนักวิจัยหมาดๆจากอเมริกา ก็เสริมขึ้นว่า “เออนั่นสิ แม่ฉันนะ เวลาไปวัดก็จะต้องให้พระดูดวงให้ว่า ฉันจะได้ดิบได้ดี เป็นคณบดี เลยหรือเปล่า ซึ่งมันไม่ใช่ความต้องการของเราเลย หรืออย่างบางที นั่งอยู่ในห้องทำงาน ก็ชอบมีอาจารย์ผู้ใหญ่เดินเข้ามาหาแล้วบอกว่า อยากให้เป็นคณะกรรมการนั่นโน่นนี่ ซึ่งจะเป็นประโยชน์เวลาทำเรื่องขอตำแหน่งวิชาการ จะได้มีpower คือเหมือนเอา career path มาล่อ ”
“เฮ้ย..ฉันเคยอ่านเรื่องสั้นเรื่องหนึ่งในการ์ตูนขายหัวเราะเล่มเก่าๆ เป็นเรื่องของ คนคนหนึ่งที่เดินเข้าไปในร้านประหลาด ที่คนขายถามว่า อยากมีชื่อเสียงโด่งดังจนต้องบันทึกไว้ในประวัติศาสตร์ไหม แล้วไอ้คนนั้นก็ตอบว่าอยากสิ เจ้าของร้านก็เลยบอกว่างั้นก็จ่ายมา มีเงินเท่าไหร่ก็จ่ายมา ตัวเอกของเรื่องก็ควักเงินให้หมดกระเป๋า จำไม่ได้นะว่ากี่บาท แต่ก็ไม่เยอะหรอก แค่ไม่กี่ร้อย ผลก็คือ ตัวเอกของเรื่องก็ได้เข้าไปอยู่ในหน้าประวัติศาสตร์จริงๆ แต่เป็นคนที่ถูกจับเผาไฟในยุคปฏิวัติ ซึ่งอ่านแล้วก็ขำดี เพราะได้เป็นคนมีชื่อเสียงในประวัติศาสตร์จริงๆ แต่คุณมีเงินจ่ายแค่นั้น ก็แลกกับการเป็นส่วนหนึ่งในหน้าประวัติศาสตร์แค่นั้น” น เล่าเรื่อง
ประเด็นที่เราคุยกันอย่างออกรสในบ่ายวันนั้นก็คือ คนเราจะอยากมีชื่อเสียงโด่งดังกันไปทำไม การได้รับการยอมรับนับหน้าถือตาในสังคม เป็นสิ่งจำเป็นในชีวิตมากมายถึงขนาดที่จะต้องตระเวนไปตีระฆัง 5 วัด 7 วัด กันเลยหรือ ถ้าอ้างทฤษฎีลำดับขั้นความต้องการของมาสโลว์( Maslow’s Hierarchy of Needs) ประเด็นที่เราพูดถึงก็คือชั้นที่ 4 ในปิระมิด 5ชั้น ซึ่งความต้องการของมนุษย์ขั้นที่ 1 ก็คือความต้องการทางกายที่จำเป็นต่อการมีชีวิตเช่น อาหาร อากาศ ขั้นที่ 2 คือ ความรู้สึกมั่นคงปลอดภัยในชีวิต ขั้นที่ 3 ว่าด้วยความรัก มิตรภาพ และครอบครัว ความต้องการในขั้นที่ 4คือความภาคภูมิใจในตัวเองและการได้รับการยอมรับนับถือต่อผู้อื่น และขั้นที่ 5 ชั้นบนสุดพูดถึงความเข้าใจในตัวเอง ซึ่งอับราฮัม มาสโลว์(Abraham Maslow)นักจิตวิทยาชาวอเมริกัน ได้นำเสนอทฤษฎีนี้มาตั้งแต่ค.ศ.1943 และอธิบายว่า การที่คนเราจะรู้สึกต้องการสิ่งที่อยู่ในขั้นที่ 5 แปลว่าเขาจะต้องมีขั้นที่ 1 2 3 และ 4 สมบูรณ์แล้ว
ขอบเขตของการยอมรับนับถือนั่นแหละที่เป็นสาเหตุให้เกิดความเห็นที่แตกต่าง สิ่งที่เหมือนกันระหว่าง ผม ด๊อกเตอร์ ม. และ น. ก็คือ การยอมรับตัวเองในแบบที่ตัวเองเป็น โดยที่ไม่ต้องมีชื่อเสียงโด่งดัง แต่ในขณะที่คนรุ่นพ่อแม่เรามีรากเหง้าทางความคิดที่ว่า ต้องได้รับการยอมรับนับถือในวงกว้าง ต้องมีชื่อเสียงเป็นที่เชิดหน้าชูตาในสังคม ต้องได้เป็นเจ้าคนนายคน
น. ยกตัวอย่างง่ายๆเสริมเรื่องการแต่งตัว “บางทีเราอาจจะแต่งตัวธรรมดาๆในแบบของเรา ไม่ต้องเลิศหรูแบบที่สังคมชื่นชมว่าโก้เก๋ แต่เพราะเราแต่งตัวในรูปแบบธรรมดาของเราทุกวัน จนในที่สุดทุกคนก็ยอมรับได้ว่านี่คือรูปแบบการแต่งกายของเรา”
“เหตุผลสำคัญข้อหนึ่งซึ่งคนไม่พูดถึงเวลาทำตำแหน่งทางวิชาการก็คือ ทำแล้วได้เงินเพิ่ม ไม่มีใครพูดถึง เพราะรู้สึกว่ามันเป็นความผิดบาปที่จะพูดถึงเรื่องเงิน” ดร.ม. ให้ความเห็นเพิ่มเติม
งั้นแปลว่า คนในสังคมพยายามมองข้ามความต้องการในลำดับต้นๆอย่างเช่น การมีเงินสำหรับเลี้ยงชีพ แล้วข้ามไปอ้างถึงเรื่องการมีหน้าตาทางสังคมเพื่อรับรองรูปแบบปฏิบัติอะไรสักอย่างหนึ่งอย่างนั้นนะหรือ หรือว่ามันเป็นธรรมชาติของสัตว์สังคมที่จะต้องเด่นต้องดังเหนือกว่าสมาชิกคนอื่นๆ หรือว่าคนในสังคมเลือกที่จะหลอกตัวเอง อาจจะใช่หรืออาจจะไม่ใช่ แต่ถ้าคิดตามบันไดของมาสโลว์ มันแปลว่าคนที่มองข้ามเรื่องเงินรายได้ที่จะเพิ่มขึ้น แล้วไปพูดถึงเรื่องหน้าตาทางสังคม นั้นมีปัจจัยพื้นฐานเพียงพอแล้ว
อย่างไรก็ตาม บ่อยๆที่เรามักจะสับสนว่าอะไรจำเป็นต่อการดำรงชีวิต(Need) การยอมรับนับถือตัวเองในแบบที่ตัวเองเป็น หรือการมีชื่อเสียงในวงสังคม ถ้าหากเราพึงพอใจในระดับการยอมรับตัวเองแล้วการมีชื่อเสียงก็จะกลายไปเป็นความต้องการที่มากขึ้น (Want)เกินความจำเป็น และจะทำให้เราอึดอัด และบ่อยครั้งที่เรามองคนอื่นที่ปรารถนาความมีชื่อเสียงกลายเป็นคนตะกละชื่อเสียง(Greed)
ม. ให้ความเห็นว่า อาจจะเป็นเพราะเราลืมแก่นแท้ของสิ่งต่างๆที่ทำในชีวิต พร้อมยกตัวอย่างเรื่องตีระฆังในวัดว่า “ฉันเคยไปทำบุญที่วัดแห่งหนึ่งที่เชียงรายนะ เป็นวัดบนเนินเขา ข้างๆระฆังมีป้ายติดไว้บอกว่า มาทำบุญแล้วให้ตีระฆังให้ดัง คนในหมู่บ้านด้านล่างจะได้ยินเสียงระฆังแล้วรู้ว่าวันนี้มีคนมาทำบุญที่วัด แล้วชาวบ้านจะได้ร่วมอนุโมทนาบุญกับเราด้วย”
ความเห็น (3)
คำว่าอยากได้ อยากมี อยากเด่น อยากดัง อาจจะเป็นสิ่งจำกัดความก็ได้มั้งคะ ซึ่งมันก็คล้องกับคำว่า ความต้องการของมนุษย์มันไม่มีจุดสิ้นสุด
ชีวิตคนเราโดยมากตั้งแต่เด็กพอรู้เรื่องก็ไปโรงเรียน เด็กน้อยหลายคนก็เริ่มอยากจะมีกระเป๋า รองเท้า ดินสอเหมือนเพื่อน พอโตมาหน่อยเป็นเด็กประถมก็เริ่มอยากจะแตกต่าง (อย่างดูดี) เช่นเค้าใช้ดินสอธรรมดา เราใช้ดินสอกด :D พอโตขึ้นอีกนิดเริ่มเป็นวัยรุ่น หลายคนก็เริ่มอยากเด่นกันไปคนละแบบ บางคนอยากเรียนหนังสือเก่งได้ A ทุกวิชา คุณครูรักและเอาใจ เด็กบางคนก็เริ่มต่อต้านสังคม ต่อต้านพ่อแม่ และพอโตเป็นวัยรุ่นเต็มตัวก็เริ่มหาการยอมรับจากสังคม การตีกันของเด็กช่างกลก็คงเป็นเพราะอยากจะได้รับความนับถือจากพรรคพวกเพื่อนฝูงนั่นแหละ ถ้าดูจากจำนวนเด็กๆที่ไปประกวด The Star AF ต่อปี มันจะดูเหมือนมากขึ้นทุกปีเสียด้วยซ้ำ
อุ้มกำลังคิดว่า การที่คนๆนึงอยากจะมีชื่อเสียง อาจจะเป็นเพราะ เค้าต้องการ การยอมรับทางสังคมหรือเปล่า? แล้วจริงๆหากเราได้ทำตามสิ่งที่เราต้องการแล้ววันนึงเราเกิดได้รับการยอมรับทางสังคมขึ้นมา มันดีกว่าการที่เราพยายามจะโดนยอมรับในสังคม โดยเราที่ต้องแกล้งเป็นคนอื่นหรือต้องออกแรงพยายามอย่างมาก
อ้างถึงสิ่งที่หมอคิดได้เขียนไว้ ลำดับขั้นความต้องการของมาสโลว์( Maslow’s Hierarchy of Needs) ความต้องการในขั้นที่ 4คือความภาคภูมิใจในตัวเองและการได้รับการยอมรับนับถือต่อผู้อื่น ซึ่งมันก็ไม่ใช่เรื่องที่ผิดที่ใครบางคนอยากจะมีชื่อเสียงหรือได้รับการยอมรับทางสังคมเพราะมันอาจจะเป็นสิ่งที่ทำให้เค้าคนนั้นมีความสุข (หรือเปล่า) และบางครั้งก็เห็นหลายคนที่พยายามใช้เงินซื้อสิ่งของแห่งความสำเร็จ (แบบที่เค้าชอบโฆษณากัน เช่น รถ นาฬิกา รองเท้า กระเป๋า) เพื่อลึกๆแล้วต้องการให้ใครสักคน "ช่วยหันมาสนใจฉันที" ส่วนขั้นที่ 5 ชั้นบนสุดพูดถึงความเข้าใจในตัวเอง ซึ่งขั้นที่ 5 สำหรับอุ้มคือการ "บรรลุในโลกมนุษย์"แล้ว ออกแนวสูงสุดคืนสู่สามัญ สังเกตุได้จาก คนมีชื่อเสียงหลายคนที่อยู่ดีๆเค้าก็หายไปเพราะเค้าต้องการจะกลับไปใช้ชีวิตที่สงบสุขอีกครั้ง ซึ่งจริงๆขั้นนี้ไม่จำเป็นต้องเกิดขึ้นกับคนที่มีอายุเสมอไป ขอแค่เกิดขึ้นกับคนที่รู้ว่าต้องการอะไร ชอบอะไร แล้วพยายามไปให้ถึงจุดนั้นก็สามารถบรรลุได้แล้ว
สังเกตุได้ว่า คนที่กำลังทำอะไรที่เป็นสิ่งที่เราต้องการจริงๆ มักจะไม่ได้ต้องการให้สังคมมายอมรับเค้า เค้าไม่ได้ต้องการจะมีชื่อเสียง แต่ถ้าหากเค้าประสบความสำเร็จ วันนึงชื่อเสียงจะตามมาหาเค้าเอง คนกลุ่มนี้ไม่จำเป็นต้องไขว่ขว้า ไม่ต้องออกแรง แต่วันนึงสังคมก็จะส่องสป๊อตไลท์มาหาเค้าเอง และนั่นแหละอุ้มว่ามันน่าจะเป็นความภูมิใจที่แท้จริงค่ะ ตอนอุ้มเด็กๆอุ้มก็อยากให้คนมายอมรับในตัวอุ้มนะ แต่ตอนนี้ไม่ต้องแล้ว อุ้มขอทำและอยู่กับสิ่งที่อุ้มทำแล้วมีความสุุขดีกว่า ไม่ต้องรวย ไม่ต้องมานับถืออะไรเราหรอก ขอแค่ตื่นขึ้นมาแล้วรู้สึกดีที่ได้ก้าวออกไปทำงานและไม่โดนลูกค้าด่าก็บุญแล้วค่ะ 5555
หมอคิดเองเป็นคนที่เก่งและมีโอกาสได้ทำสิ่งที่รัก ไม่ว่าจะเป็นการได้เป็นแพทย์ การได้แต่งเพลง และก็ได้รับการยอมรับจากผู้คนมากมายจากความสามารถของตัวเองล้วนๆ แค่นี้ก็คือว่าดีที่สุดแล้วหล่ะ :D
ตัวอุ้มเอง ถ้าย้อนไปเมื่อ 9 ปีที่แล้ว อุ้มก็ต้องต่อสู้กับเรื่องพวกนี้เยอะเหมือนกันค่ะ เพราะแม่เค้าไม่เข้าใจในสิ่งที่อุ้มพยายามทำ แม่มักจะพูดเสมอๆว่า "ถ้าชั้นรู้ว่าเธออยากเป็นแม่ค้า ชั้นไม่ต้องส่งเธอไปเรียนแพงๆก็ได้ ชั้นหวังอยากให้ลูกทำงานมีหน้ามีตา" ?!!!!!! และสุดท้ายก็จะจบด้วยประโยคที่ว่า "เธอเป็นคนที่ทำให้ชั้นเป็นมะเร็ง" ที่พูดแบบนั้นเพราะคงทำอะไรไม่ได้ดั่งใจนั่นแหละนะ
อยากจะเขียนยาวกว่านี้ แต่กลัวความยาวมันจะเท่ากับอีกหนึ่งบล๊อก ^_'
ปริมชอบคำพูดนี้มากค่ะ "You Can Never Get Enough of What You Don't Need" เพราะนั่นคือธรรมชาติของจิตใจคนที่ไหลไปทางนั้นอย่างง่ายดาย
การใช้ชีวิตที่ทวนกระแสนี้ ถือเป็นความกล้าอย่างยิ่งค่ะ
สุขสันต์วันทำงานอีกวันค่ะ
ขอบคุณครับคุณปริม อยากกดไลค์ให้ :) ไม่ได้คิดว่าทวนกระแสอะไรนะครับ แค่คิดว่าชีวิตมันสั้น อยากเข้าใจตัวเองมากๆ ที่นั่งเขียนอะไรทั้งหลายก็เพราะอยากเห็นความคิดตัวเอง ทั้งมุมมองต่อเรื่องหนึ่งๆตลอดจนถึงความขัดแย้ง ความไม่แน่ใจทั้งหลายที่เกิดขึ้นข้างในตัวเราเองด้วยนะครับ