เลี้ยงไก่บนบ่อปลา ต้องหมั่นดูแลรักษาของเสีย

 

การนำไก่มาเลี้ยงบนบ่อปลานับเป็นวิธีที่ได้รับความนิยมมานับสิบๆปี เนื่องด้วยช่วยลดต้นทุนด้านอาหารและพลังงาน เป็นการใช้ทรัพยากรที่คุ้มค่า เป็นการบริหารจัดการของเสียให้เหลือน้อยที่สุด โดยของเสียที่ขับถ่ายออกมาจากไก่ก็จะเลื่อนเคลื่อนย้ายสู่บ่อปลาเป็นอาหารให้แก่ปลาอีกทอดหนึ่ง ของเสียบนเล้าไก่ก็ลดน้อยลง ไก่ไม่มึนเมาไอจามจากกลิ่นเหม็นหรือก๊าซแอมโมเนีย ลดปัญหาการฉีดพ่นยาหรือให้วัคซีนโดยคิดว่าไก่เป็นหวัด อีกทั้งช่วยให้เกษตรกรมีรายได้จากการจับปลาและไก่ขายในเวลาไล่เลี่ยกัน มีรายได้ทั้งสองทางบนพื้นที่เท่าเดิม นับเป็นภูมิปัญญาและวิถีชาวบ้านที่น่าชมเชยและสอดคล้องกับเศรษฐกิจพอเพียงเป็นอย่างมาก

 

แต่ปัญหาก็อาจจะเกิดขึ้นได้ในกรณีความสัมพันธ์ของของเสียที่ไก่ขับถ่ายไม่สอดคล้องกับการกินอาหารของปลาจะส่งผลให้ของเสียและโปรตีนส่วนเกินที่ยังย่อยสลายตัวไม่สมบูรณ์ตกหล่นลงไปบูดเน่าย่อยสลายในบ่อปลา ส่งผลให้น้ำเน่าเสียส่งกลิ่นเหม็น น้ำข้นหนืด ขี้เลนบูดเน่าเกิดฟองอากาศเดือดปุดจากการปลดปล่อยก๊าซมีเธนจากเลนที่บูดเน่าในบริเวณที่ขาดอ๊อกซิเจน เกิดก๊าซไข่เน่าหรือก๊าซไฮโดรเย่นซัลไฟด์ ก๊าซแอมโมเนีย ก๊าซไนไตรท์ อ๊อกซิเจนน้อย ปลาดเครียด ลอยหัวไม่กินอาหาร ที่อ่อนแอก็ทยอยตาย บ้างก็ตาบอดขายไม่ได้ราคา

 

แก้ปัญหาด้วยการบริหารจัดการของเสียบนเล้าไก่โดยการเก็บโกยนำไปหว่านกระจายให้ทั่วบ่อ ปล่อยจำนวนปลาให้สอดคล้องเหมาะสมไม่หนาแน่นหรือบางเกินไป ควรใช้หินแร่ภูเขาไฟ "สเม็คโตไทต์ (Smectotite)  " ซึ่งเป็นหินลาวาที่ผ่านความร้อนเป็นล้านๆองศา เกิดการบวมพอง เดือดพล่าน มีรูพรุนเหมือนข้าวโพดคั่วหรือป๊อปคอร์นเมื่อโผล่พ้นปากปล่องภูเขาไฟเจอกับชั้นบรรยากาศที่บางเบาของเปลือกโลกเพียงหนึ่งชั้นบรรยกาศ มีความสามารถในการจับตรึงก๊าซของเสียต่างๆในบ่อปลาที่บูดเน่าได้อย่างดีมีประสิทธิภาพและจะปลอดปล่อยออกมาเมื่อเจอความร้อนและแรงดึงที่สูงกว่าอย่างเช่นรากพืช ปัญหาของเสียในรูปของก๊าซนั้นยังถือเป็นปัญหาที่ปลายเหตุแต่ต้นเหตุคือการบูดเน่าของโปรตีนส่วนเกินจากขี้ไก่ ขี้ปลา และเศษอาหารที่ตกค้าง ควรเพิ่มจำนวนจุลินทรีย์ที่ผ่านกระบวนการคัดเลือกอย่างดีในด้านการย่อยสลายโปรตีน คาร์โบฮัยเไดรทและแคลเซียมโดยเฉพาะเจาะจง อย่าง"บาซิลลัส MT" นำมาช่วยเสริมเพิ่มจำนวนร่วมกับจุลินทรีย์ธรรมชาติให้ทำงานร่วมกันอย่างสมดุลย์เพียงพอจนเกิดประสิทธิภาพช่วยให้ทั้งปลาและไก่อยู่อาศัยกันอย่างมีความสุข

 

มนตรี บุญจรัส

ชมรมเกษตรปลอดสารพิษ www.thaigreenagro.com