ตัวบ่งชี้การเรียนการสอน

          ดิฉันได้มีโอกาสไปเยี่ยมโรงเรียนในความรับผิดชอบเมื่อวันที่ 2 ธันวาคม 2554 เมื่อคราวที่ไปนิเทศ ติดตามการจัดกิจกรรม “เดินตามรอยเท้าพ่อสู่ความพอเพียงเฉลิมพระเกียรติ 84 พรรษา”ตามโครงการขับเคลื่อนหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่การปฏิบัติ ด้วยระยะเวลาเพียงวันเดียว จึงเดินทางไปถึงบางโรงเรียนในช่วงบ่ายถึงเย็น ซึ่งโรงเรียนได้จัดกิจกรรมเสร็จสิ้นไปแล้วในช่วงเช้า ที่โรงเรียนวัดโพธิ์ทองเจริญก็เช่นกัน เมื่อไปถึงประมาณ 14.30 น. นักเรียนเข้าเรียนตามปกติแล้ว ซึ่งดิฉันเดินไปพบกับนักเรียนชั้น ป.3 ที่กำลังเรียนรู้การนำซังข้าวโพดมาทำดอกไม้ประดิษฐ์ เห็นภาพนักเรียนได้ลงมือปฏิบัติจริงแล้วน่าชื่นใจ วันนี้จึงอยากจะพูดคุยกับคุณครูถึงเรื่องการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ

          คุณครูหลายท่านออกแบบการเรียนรู้ที่เอื้อให้นักเรียนได้ลงมือปฏิบัติจริง เด็ก ๆ สนุกสนานกับการเรียนมาก ได้ทำงานร่วมกับเพื่อน ๆ ได้เรียนรู้ประสบการณ์ใหม่ ๆ ด้วยตนเอง หากคุณครูจัดการเรียนรู้ที่ส่งเสริมให้นักเรียนได้เรียนรู้ด้วยตนเองเช่นนี้บ่อย ๆ ก็จะทำให้นักเรียนมีทักษะจำเป็นสำหรับอนาคตได้ ซึ่งคุณครูเองสามารถตรวจสอบได้ว่าเราจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญหรือยัง โดยดูได้จากพฤติกรรมการเรียนรู้ของนักเรียน 9 ข้อ ดังนี้

            1. นักเรียนได้มีประสบการณ์ตรงสัมพันธ์กับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
            2. นักเรียนได้ฝึกปฏิบัติจนค้นพบความถนัดและวิธีการของตนเอง 
            3. นักเรียนได้ทำกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้จากกลุ่ม 
            4. นักเรียนได้ฝึกคิดอย่างหลากหลายและสร้างสรรค์จินตนาการ ตลอดจนได้แสดงออกอย่างชัดเจนและมีเหตุผล 
            5. นักเรียนได้รับการเสริมแรงให้ค้นหาคำตอบแก้ปัญหาทั้งด้วยตนเองและร่วมด้วยช่วยกัน 
            6. นักเรียนได้ฝึกค้น รวบรวมข้อมูลและสร้างสรรค์ความรู้ด้วยตนเอง 
            7. นักเรียนได้เลือกทำกิจกรรมตามความสามารถ ความถนัด และความสนใจของตนเองอย่างมีความสุข 
            8. นักเรียนได้ฝึกตนเองให้มีวินัยและรับผิดชอบในการทำงาน 
            9. นักเรียนได้ฝึกประเมิน ปรับปรุงตนเองและยอมรับผู้อื่น ตลอดจนใฝ่หาความรู้อย่างต่อเนื่อง

          ในทำนองเดียวกัน หากนักเรียนจะเกิดพฤติกรรมการเรียนรู้ข้างต้นได้ คุณครูเองก็ต้องมีพฤติกรรมการสอนที่สอดคล้องกันด้วยเช่นกัน พฤติกรรมการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญของครูมี 10 ข้อ ดังนี้

            1. ครูมีการเตรียมการสอนทั้งเนื้อหา และวิธีการ
            2. ครูจัดสิ่งแวดล้อมและบรรยากาศที่ปลุกเร้าจูงใจและเสริมแรงให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้
            3. ครูเอาใจใส่นักเรียนเป็นรายบุคคล และแสดงความเมตตาต่อนักเรียนอย่างทั่วถึง
            4. ครูจัดกิจกรรมและสถานการณ์ให้นักเรียนได้แสดงออกและคิดอย่างสร้างสรรค์ 
            5. ครูส่งเสริมให้นักเรียนฝึกคิด ฝึกทำ และฝึกปรับปรุงด้วยตนเอง
            6. ครูส่งเสริมกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้จากกลุ่มพร้อมทั้งสังเกตส่วนดีและปรับปรุงส่วนด้อยของนักเรียน
            7. ครูใช้สื่อการสอนเพื่อฝึกการคิด การแก้ปัญหา และการค้นพบความรู้
            8. ครูใช้แหล่งเรียนรู้ที่หลากหลายและเชื่อมประสบการณ์กับชีวิตจริง
            9. ครูฝึกฝนกิริยามารยาทและวินัย ตามวิถีวัฒนธรรมไทย
          10. ครูสังเกตและประเมินพัฒนาการของนักเรียนอย่างต่อเนื่อง

          ตัวบ่งชี้พฤติกรรมการเรียนรู้ของนักเรียน และพฤติกรรมการสอนของครูนี้ เป็นข้อมูลที่ผ่านการวิจัยโดยสำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา (สกศ.) มาแล้ว ครูสามารถนำไปใช้เป็นแนวทางเตรียมการวางแผน จัดบรรยากาศ จัดกิจกรรมและจัดกระบวนการเรียนการสอนต่าง ๆ ให้ถูกทางได้ ตลอดจนเป็นแนวทางการประเมินการสอนของตัวครูได้ด้วยอีกส่วนหนึ่ง

[สิงห์ ป่าสัก]

• สวัสดีครับ
• แม้ไม่ได้อยู่ในวงการ
• แต่ก็ขอชื่นชมกับข้อมูลตัวบ่งชี้นี้ครับ

 

[ปวีณา ธิติวรนันท์]

• ตัวบ่งชี้เหล่านี้เป็นโจทย์ที่รอคอยให้คุณครูตอบให้ได้
• อีก 3-4 ปี ที่กำลังจะเข้าสู่อาเซียน คุณครูจะเตรียมลูกศิษย์อย่างไร
• ทักษะแห่งอนาคตในศตวรรษที่ 21 คุณครูสร้างและพัฒนาให้ลูกศิษย์ไปแล้วมากน้อยแค่ไหน
• จะจัดการเรียนรู้อย่างไร ที่ไม่ใช่สอนความรู้ แต่เด็ก ๆ จะค้นพบความรู้ด้วยตัวเอง
• ครูต้องปรับบทบาทเป็นผู้อำนวยการเรียนรู้ ครูต้องทำอย่างไรบ้าง
• เป็นเรื่องท้าทายคุณครูมากมาย ซึ่งเรื่องเหล่านี้ถือเป็นภารกิจสำคัญของศึกษานิเทศก์อย่างพวกเรา ที่จะต้องให้ความช่วยเหลือ กระตุก กระตุ้น ผู้บริหาร ร.ร. คุณครูในพื้นที่
• เป็นโจทย์สำหรับพวกเราทุกคนค่ะ
• ขอบคุณสำหรับกำลังใจที่ได้รับจากอาจารย์ค่ะ