มาถึงท้ายสุดของปีงบประมาณเก่าและกำลังจะก้าวสู่ปีงบประมาณใหม่แล้วสำหรับกิจกรรมของกลุ่มอสม.อาสาปฏิบัติงานในศูนย์สุขภาพชุมชน ตามที่ผมได้เคยบันทึกไว้ก่อนหน้านี้ ทีมงานจึงได้เชิญอสม.อาสาทั้งหมดมาประชุมร่วมกันเมื่อวันที่ ๑๙ กันยายน ๒๕๔๘ เพื่อทำการประเมินผลและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและหาข้อสรุปร่วมในการดำเนินงานในปีต่อไป
เริ่มด้วยการให้สม.อาสาทุกคนแสดงความคิดว่าแต่ละคน
ต้องการอะไร มีความประสงค์ใดในการร่วมโครงการ ซึ่งพอสรุปความรวมได้ว่า
- เพื่อทำประโยชน์ต่อส่วนรวม
- เพื่อแบ่งเบาภาระของหน่วยงาน และเจ้าหน้าที่
- เพื่อให้ใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์
- เพื่อให้เกิดความสัมพันธ์อันดีกับประชาชนในพื้นที่ของตนเอง
- เพื่อให้เกิดความสัมพันธ์อันดีกับเจ้าหน้าที่
- เพื่อเพิ่มพูนความรู้และทักษะที่จะนำไปใช้ประโยชน์ในชุมชน
- ฯลฯ
โดยสรุปจากการรวบรวมข้อคิดเห็นดังกล่าวทำให้ทีมงานอสม.อาสาทุกคนเห็นประโยชน์จากการเข้ารวมโครงการและเห็นพ้องต้องกันว่าจะต้องสานต่อโครงการนี้ในปีงบประมาณต่อไปให้ได้
ต่อจากนั้นทีมงานได้นำเสนอผลการประเมินโครงการที่เราได้ทำการสำรวจจากความคิดเห็นของอสม.อาสาเอง ความคิดเห็นของเจ้าหน้าที่ และความคิดเห็นของประชาชนผู้รับบริการ ( ตามที่ผมได้เคยบันทึกไว้ก่อนหน้านี้ ) ซึ่งส่วนใหญ่ประเมินระดับคะแนนสูง ๆ แทบทั้งสิ้น เราขอให้ทีมช่วยกันดูประเด็นที่ผลการประเมินอยู่ในระดับกลาง ๆ ลงมาเพื่อทำให้ที่ประชุมเห็นโอกาสในการปรับปรุงโครงการให้ดีขึ้น ประเด็นที่คะแนนในการประเมินยังไม่สูงนัก ได้แก่
- จากการประเมินของอสม.อาสาเอง พบว่า ความสัมพันธ์และความร่วมมือของประชาชนในพื้นที่กับอสม.ดีขึ้นบ้างแต่ไม่มาก
- จากการประเมินของเจ้าหน้าที่ ยังพบจุดที่ควรแก้ไขคือ ความตรงต่อเวลาในการปฏิบัติงานของอสม. การเพิ่มความสัมพันธ์อันดีระหว่างเจ้าหน้าที่ การแบ่งเบาภาระงานของเจ้าหน้าที่ และความรู้สึกต่อคุณภาพบริการโดยรวม
- จากกการประเมินโดยประชาชนผู้รับบริการ พบว่าประเด็นที่ควรปรับปรุงคือ ตวามสามารถในการให้คำแนะนำอำนวยความสะดวกต่อผู้รับบริการ การช่วยเหลือแก้ไขปัญหาต่าง ๆ แก่ผู้รับบริการ และการเชื่อมต่อบริการสู่ชุมชน
ทุกคนเห็นร่วมกันว่าสิ่งที่ควรทำเพิ่มเติมเพื่อปรับปรุงจุดอ่อนในการปฏิบัติงานคือ การแนะนำทำความรู้จักหน่วยงานอื่น ๆ ภายในโรงพยาบาลเพื่อให้เกิดความคล่องตัวในการแนะนำอำนวยความสะดวกแก่ผู้รับบริการที่ต้องไปรับบริการยังหน่วยงานข้างเคียงเหล่านั้น และการฝึกฝนทักษะเพิ่มเติมบางอย่างให้กับอสม.อาสาเอง
วันนี้(๒๘ กันยายน ๒๕๔๘) อสม.อาสาได้กลับมมาร่วมประชุมกันอีกครั้ง เพื่อทบทวนและทำความตกลงร่วมในการปฏิบัติงานในปีงบประมาณหน้า
เริ่มด้วยทบทวนความหมายของอสม.อาสา ว่าคือกลุ่มอสม.ที่มีความสมัครใจและความตั้งใจในการช่วยเหลือปฏิบัติงานในศูนย์สุขภาพชุมชน นอกเหนือไปจากภาระหน้าที่ประจำคือการทำงานด้านสุขภาพในชุมชน จากนั้นได้ทบทวนขั้นตอนการให้บริการของสุขภาพชุมชนตั้งแต่แรกลงทะเบียน การให้บริการในสำนักงาน การประสานเชื่อมต่อบริการที่บ้าน และชุมชน จนกระทั่งวางแผนประเมินผล โดยเน้นให้เห็นขั้นตอนย่อย ๆ ในการรับริการในสำนักงานเพื่อให้อสม.อาสาเข้าใจขั้นตอนที่ชัดเจนขึ้น
จากนั้นได้ทบทวนบทบาทหน้าที่ที่มอบหมายให้อสม.อาสาช่วยทำในศูนย์สุขภาพชุมชน ได้แก่
- การต้อนรับและจัดการด้านบัตรคิว
- การช่วยชั่งน้ำหนักวัดส่วนสูง
- การช่วยค้นหาแฟ้มครอบครัว
- การให้คำแนะนำขั้นตอนการรับริการแก่ผู้รับบริการ
- การช่วยประสานงานแก้ปัญหากับผู้รับบริการ
- การอำนวยความสะดวกอื่น ๆ เช่น แนะนำช่วยเหลือผู้รับบริการไปติดต่อรับบริการอื่น ๆ เท่าที่จำเป็น
จากนั้นเป็นการกำหนดกติกาในการทำงานร่วมกัน ได้แก่
- การตรงต่อเวลา
- ความรับผิดชอบในกรณีติดภารกิจอื่น ไม่สามารถมาปฏิบัติงานได้ต้องหาเพื่อนมาแทน
- พยายามจัดเวรให้แต่ละคนมีโอกาสปฏิบัติงานได้จำนวนครั้งใกล้เคียงกัน สำหรับพื้นที่ที่มีอสม.อาสาน้อย บางวันอาจไม่มีอสม.อาสามาร่วมทำงาน
เราตกลงร่วมกันว่าจะมีการประเมินโครงการเหมือนเดิม โดยการใช้แบบสอบถามจากอสม.อาสา จากเจ้าหน้าที่ และประชาชนผู้รับบริการ
ทีมงานได้แจ้งให้ทราบว่า ศสช.จะจัดสิ่งสนับสนุนให้กับอสม.อาสา นอกเหนือไปจากค่าอาหารกลางวันเพียงเล็กน้อย ได้แก่
- เสื้อทีม
- บัตรประจำตัว สำหรับใช้ในขณะปฏิบัติงาน
- การจัดทำเกียรติบัตรเมื่อร่วมปฏิบัติงานครบปี
- การจัดทำทำเนียบอสม.อาสาไว้ที่ ศสช.เหมือนกับทำเนียบเจ้าหน้าที่
ทั้งนี้เพื่อให้ประชาชนผู้รับบริการได้รับทราบว่าเขาคืออสม.อาสาที่มีบทบาทช่วยเหลืองานบริการสุขภาพของศสช. ซึ่งจะมีผลต่อความร่วมมือในการรับบริการและการทำงานของอสม.ในชุมชนต่อไป
หลังจากนั้นเราได้พาทีมอสม.อาสาทุกคนไปทำความรู้จักกับหน่วยงานข้างเคียงในโรงพยาบาลเพื่อให้เขาสามารถแนะนำอำนวยความสะดวก หรือพาผู้รับบริการไปติดต่อประสานงานได้ตามความจำเป็น
ก่อนปิดประชุมเราได้เน้นย้ำว่าขอให้อสม.อาสาคิดว่าศสช.เขตเมืองเป็นสมบัติของเรา หรือเป็นบ้านอีกแห่งของเรา วันนี้เราได้มาทบทวนว่าบ้านหลังนี้มีอะไร อยู่ตรงไหน เรามีวิธีการขั้นตอนในการรับรองแขกผู้มาเยือนบ้านเราอย่างไร รู้จักเพื่อนบ้านของเราว่ามีใคร อยู่ที่ไหน ทำอะไร เพราะบางครั้งเราจะต้องแนะนำหรือพาแขกของเราไปเยี่ยมเยือนเพื่อนบ้านบ้าง ท้ายที่สุดขอให้ทุกคนลองช่วยกันสำรวจและแสดงความคิดเห็นว่า เราจะปรับปรุงตกแต่งบ้านของเราตรงไหนบ้างเพื่อให้สวยงาม สะดวกสบายในการทำงานยิ่งขึ้น ได้คำตอบและแนวคิดดี ๆ หลายประเด็นซึ่งหลายเรื่องตรงกับใจของเจ้าหน้าที่ที่ได้เตรียมแผนในการปรับปรุงอยู่แล้ว ซึ่งฝากไว้ให้กลับไปคิดต่อและรวบรวมผ่านเจ้าหน้าที่ประจำพื้นที่มา ทีมงานจะได้ช่วยกันปรับปรุงสิ่งที่ทำได้ก่อนโดยเร็ว ต่อไป
ผมจะไม่ขอสรุปผลการประชุมในวันนี้ เพียงแต่ขอแสดงความรู้สึกประทับใจในคำพูดประโยคหนึ่งของอาจารย์ทองมา(หนึ่งในอสม.อาสาของเรา) ว่า "ในขณะร่วมทำงานในศสช. ทีมอสม.อาสาของชุมชนแก่งขนุนรู้จักประชาชนในพื้นที่ ที่มารับบริการด้วยโรคเรื้อรังทุกคน... รู้จักว่าบ้านอยู่ตรงไหน ทำอะไร ครอบครัวโดยรวมเป็นอย่างไร..." ทั้งนี้เพราะผมคิดว่าเป้าหมายสูงสุดของโครงการคือการสร้างพลังให้กับอสม.ให้สมารถทำงานกับชุมชนได้อย่างเข้มแข็งและมีประสิทธิภาพ ... ความรู้จักคุ้นเคยกับคนในชุมชน เป็นสิ่งที่"พร่อง"ไปบ้างสำหรับอสม.ในเขตเมือง(เมื่อเทียบกับอสม.ในชนบท) ถ้าเราสามารถเติมเต็ม"ความพร่อง"นี้ได้บ้างก็จะทำให้อสม.ของเรามีพลังมากขึ้นในการทำงานกับชุมชน
ทีมงานของศสช.คงต้องคิดต่อว่าจะลดความพร่องนี้ให้น้อยลงอีกได้อย่างไร ?....และจะใช้ประโยชน์จากความรู้จักคุ้นเคยของอสม.กับชุมชนให้เกิดประโยชน์ต่องานสุขภาพชุมชนต่อไปอย่างไร ?
