สันติชล


KM ดี ๆ มีให้ค้นเจอ...
การไปจับภาพการจัดการความรู้ที่ อำเภอปาย จ.แม่ฮ่องสอน ได้พบกับชุมชนเรียนรู้  3 แบบ 3 สไตล์  คือ
  • ชุมชนชาวจีนยูนนาน บ้านสันติชล กับ ภาพการจัดการชุมชน จัดการความรู้ และการจัดการท่องเที่ยว โดยชุมชน
  • กลุ่มสร้างสรรค์สื่อวิทยุชุมชนเพื่อคนเมืองปาย
  • ศบอ.ปายกับสร้างโอกาสเสริมอาชีพแก้จนชุมชนเรียนรู้บ้านเวียงเหนือ
 ที่บ้านสันติชล  เราเห็นภาพการจัดการตนเองของชุมชนที่ร่วมกันสร้างประวัติศาสตร์หน้าใหม่ให้ลูกหลานได้สืบทอดอย่างภาคภูมิใจ  กับการเป็นชุมชนท่องเที่ยวที่มีเอกลักษณ์ วัฒนธรรมจีนยูนนานอันเป็นรากฐานของชุมชนเป็นจุดขาย คนในชุมชนมีการพัฒนาทั้งการศึกษา อาชีพที่ส่งเสริมกับการจัดการท่องเที่ยวสามารถลบภาพการเป็นชุมชนเกือบปิด เส้นทางยาเสพติด ไม่มีใครกล้าเข้า ให้กลายมาเป็นชุมชนจัดการท่องเที่ยวที่ฟื้นฟู วัฒนธรรม วิถีชีวิตความเป็นชาวจีนยูนนานมาเป็นจุดขาย  มีการจัดการที่จะไม่ถูกกลืนไปกับกระแสท่องเที่ยวหลัก  ควบคู่ไปกับการพัฒนาศักยภาพชุมชนทั้งชีวิตความเป็นอยู่ ความรู้ และอาชีพ ส่งเสริมการรวมกลุ่ม พัฒนาเศรษฐกิจฐานราก มีกิจกรรมท่องเที่ยวเป็นเครื่องมือของการพัฒนาชุมชนอย่างหนึ่ง  บ้านสันติชลวันนี้จึงมีการพัฒนา สร้างแหล่งท่องเที่ยวต่างที่สะท้อนการอนุรักษ์และสืบสานวัฒนธรรมจีนยูนนานอันเป็นรากฐานที่มาของชุมชน แสดงออกมาให้เห็นทั้งสิ่งก่อสร้าง อาคารบ้านเรือน ประเพณี  และการละเล่นต่าง ๆ   ทั้งอาคาร สถานที่  การแต่งกาย รวมทั้งมีแผนงานที่จะสร้างความสมบูรณ์แบบมากขึ้นขนาดจะมีการสร้างโรงเตี้ยม  พิพิธภัณฑ์ เกี้ยว ม้า และชุดจีนยูนนานการเป็นชุมชนจัดการตนเอง ชุมชนจัดการความรู้  และชุมชนจัดการท่องเที่ยว พวกเขาทำอย่างไร .....การจัดการตนเอง :  บ้านสันติชลสามารถลบภาพการเป็นหมู่บ้านเส้นทางยาเสพติด น่ากลัว ไม่มีใครกล้าเข้า ให้กลายมาเป็นหมู่บ้านท่องเที่ยวที่สามารถจัดการและนำเสนอเอกลักษณ์ วัฒนธรรมชุมชนเป็นจุดขาย โดยเมื่อ 10 กว่าปีก่อน บ้านสันติชลเคยได้ชื่อว่าเป็นเส้นทางยาเสพติด ซึ่งส่งผลกระทบชาวบ้านอยู่ด้วยความยากลำบาก จากการเข้าปราบปรามของทางการ จนเมื่อ 2-3 ปี เวทีประชาคมหมู่บ้านที่ผู้นำชักชวนลูกบ้านมาประกาศเจตนารมย์ร่วมกันว่า  ชุมชนบ้านสันติชลมีผู้นำที่มีวิสัยทัศน์  ทำหน้าที่เป็นทั้งผู้นำ ผู้ดูแล และผู้สนับสนุน  เชื่อมโยงภายนอก หน่วยงานทหาร  หน่วยราชการอื่น และหน่วยงานพัฒนาต่าง ๆ ที่จะทำให้บ้านสันติชล ประกาศตัวตนต่อภายนอกว่าเป็นชุมชนปลอดยาเสพติดและปลอดภัยสร้างความมั่นใจกับนักท่องเที่ยว  ค้นหา  ส่งเสริมศักยภาพเศรษฐกิจชุมชนเช่นการแปรรูปถั่วเหลือง ผู้นำชุมชน มีบทบาทสำคัญมากในการนำพาชุมชนไปในทิศทางใด  บ้านสันติชล เหมือนครอบครัวใหญ่ 190 ครัวเรือน 1,070 คน ผู้นำชุมชนเปรียบเหมือนพ่อบ้านซึ่งอาจดูแลไม่ทั่วถึง จึงมีการคัดเลือก ผู้ช่วยผู้นำมาเป็นหัวขบวนในการดูแลชุมชนในด้านต่าง ๆ อีก 4 คน เช่น ด้านสวัสดิการ  ด้านความปลอดภัย เป็นต้น มีทีมคณะกรรมการหมู่บ้าน 13 คน ที่แต่ละคนก็จะดูแล 10 กว่าครอบครัว เป็นการดูแลและจัดการช่วยเหลือกันภายในชุมชนซึ่งพวกเขาบอกว่า เราเป็นครอบครัวใหญ่ใครคนใดคนหนึ่งเดือดร้อนทุกคนก็เดือดร้อนด้วย แสดงถึงความใส่ใจและมีความรู้สึกเป็นหนึ่งเดียวกัน และช่วยเหลือกัน  แต่ละเดือนก็จะมีการรายงานผลความคืบหน้า การแก้ปัญหา หรือเสนอความต้องการของชุมชน ในเวทีประชุม สรุปร่วมกันแล้วกลับไปดำเนินการต่อเป็นวงจรต่อเนื่อง คุณบุญหล่อ  หล่ออริยวัฒน์ ผู้นำชุมชนบ้านสันติชล วัย 46 ปี  บอกว่า การประชุมแต่ละครั้งเป็นเวทีการมาพบปะ พูดคุย รายงานความก้าวหน้าการดำเนินงานในด้านต่าง ๆ  เหมือนกับการ  update เรื่องราวของชุมชน ซึ่งทุกครั้งก็จะมีการบันทึกว่าคุยกันเรื่องอะไร ได้ผลสรุปอย่างไร  และจะกลับไปทำอะไรต่อ  และที่สันติชลยังมีลานกลางบ้านหรือลานประชาคมที่คนในชุมชนจะมารวมตัวกันเพื่อให้ความเห็นในเรื่องต่าง ๆ ที่ต้องการข้อสรุปร่วมกัน นอกเหนือจากช่องทางผ่านกรรมการหมู่บ้านและผู้ช่วยผู้นำผู้นำและแกนนำชุมชนทำหน้าที่ออกไปเชื่อมโยงความร่วมมือจากภายนอก                 การจัดการความรู้  ชุมชนจีนยูนนานบ้านสันติชล เป็นภาพของชุมชนจัดการท่องเที่ยวที่ฟื้นฟูวิถีชีวิต วัฒนธรรมความเป็นจีนยูนนาน โดยเฉพาะอาหารรสเลิศเป็นจุดขาย อันเป็นผลมาจากการที่ชุมชนลุกขึ้นมาประกาศต่อต้านยาเสพติด ล้างภาพการเป็นชุมชนแหล่งพักและเส้นทางค้ายา นำโดยผู้นำชุมชนที่เห็นพิษภัยและผลเสียที่เกิดขึ้นกับคนของชุมชนซึ่งก็ตกเป็นเหยื่อเช่นกัน เขาจึงอยากสร้างประวัติศาสตร์หน้าใหม่ของบ้านสันติชลให้เป็นชุมชนที่สงบ ปลอดภัย และสามารถสร้างความภาคภูมิใจให้กับคนรุ่นลูกรุ่นหลานในอนาคต คุณบุญหล่อ หล่ออริยวัฒน์ ผู้นำชุมชนบ้านสันติชล วัย 46 ปี เล่าว่า หลังจากตนเข้ามารับตำแหน่งผู้นำชุมชนเป็นปีที่ 2 เป็นช่วงที่ยาเสพติดระบาดเข้ามาที่บ้านสันติชลตั้งแต่ปี 2532 และยิ่งหนักในช่วงปี 37-38 ส่งผลกระทบทำให้ชาวบ้านลำปาก ทางการเข้ามาปราบปราบชาวบ้านก็ตกใจ อยู่ด้วยความหวาดหวั่นยากลำบากแลกนี้มาเป็นเวลา 6-7 ปี รอว่าวันใดจะได้อยู่อย่างปกติสุขเหมือนคนทั่ว ๆ ไป ในที่สุดก็เกิดการตั้งคำถามกันในเวทีประชาคมว่า ในเมื่อเราอยากอยู่อย่างคนไทย อยากได้สัญชาติไทยก็มีคำถามว่าแล้วพวกเราทำอะไรเพื่อคนไทยบ้างหรือยังนี่จึงเป็นจุดเริ่มต้นที่ผมนำทีมชาวบ้านประกาศและขอประชามติร่วมกันในลานประชาคมของชุมชน ที่จะทำให้บ้านสันติชลปลอดยาเสพติด 2-3 ปีที่ผ่านมาได้พิสูจน์ให้เห็นแล้วว่า จากการประชาคมหมู่บ้านว่าเขาจะทำอย่างไรถึงจะอยู่อย่างปกติสุขเช่นคนทั่วไป เน้นสร้างสำนึกร่วมบ้านสันติชล โดยทำงานร่วมกับทหาร ผู้นำสำคัญเป็นการนำสั่งการทุกอย่าง ปฏิญาณคืนอาวุธ เลิกค้ายา จะเป็นคนดี เพื่อประเทศไทย กรรมการหมู่บ้าน แบ่งเป็นฝ่ายต่าง ๆ ได้แก่ฝ่ายรักษาความปลอดภัย ฝ่ายสวัสดิการหมู่บ้าน ฯลฯ เมื่อจะเปลี่ยนแปลงผู้นำชุมชนก็ออกไปประสานความร่วมมือจากภายนอกทั้งทหารและหน่วยงานพัฒนา ออกไปดูงานบ้านรักไทย แล้วเห็นนักท่องเที่ยวมาเยอะ ก็ไปถามว่านักท่องเที่ยวมาทำอะไร มาดูอะไรก็พบว่าเขามากินอาหารจีน ซื้อของที่ระลึก เราก็สั่งมาชิมหมด แล้วบอกว่าแบบนี้สันติชลน่าจะทำได้ จึงนำมาสู่การพัฒนาจุดท่องเที่ยวต่าง ๆ ทั้งการทำซุ้มประตูที่ใช้แรงงานกว่า 3 พันคนช่วยกันสร้างในเวลา 72 วัน (น่าเสียดายที่ถูกน้ำหลากเสียหายไปเมื่อปีก่อน) เพื่อพิสูจน์ตัวตน ธรรมชาตวิถีคนจีนยูนนาน และทำการเปิดประกาศให้ทราบโดยทั่วกันว่าบ้านสันติชลปลอดยาและปลอดภัย จากหมู่บ้านที่น่ากลัวที่สุดกลายมาเป็นหมู่บ้านท่องเที่ยวได้ พวกเขาไม่ได้หยุดเพียงเท่านั้นยังคิดและพัฒนาต่อเนื่องร่วมกับหน่วยงานต่าง ๆ โดยเฉพาะ สกว. สำนักงานภาค หน่วยประสานงานวิจัยเพื่อท้องถิ่นแม่ฮ่องสอนที่ติดตามและพัฒนาโจทย์วิจัยเพื่อสร้างองค์ความรู้ที่เป็นความต้องการของชุมชน เช่น การแปรรูปถั่วเหลือง จากการนำมาทำเต้าหู้กินในครัวเรือน ก็แปรรูปและขายเป็นขนม ของฝาก การพัฒนาจุดแสดงวิถีวัฒนธรรมจีนยูนนาน เป็นเวทีประชาคม เวทีการแสดง และการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของชุมชน และเป็นแหล่งท่องเที่ยวของนักท่องเที่ยวอีกด้วย คุณบุญหล่อ เล่าว่า การเปลี่ยนแปลงชุมชนที่ประสบความสำเร็จเพราะความร่วมมือร่วมใจของคนในหมู่บ้าน ที่เรามีเป้าหมายร่วมกัน ทำได้เพราะใจ สิ่งที่เราภูมิใจที่สุดคือ ชาวบ้านได้อยู่กันอย่างสงบ และเป็นหมู่บ้านที่ปลอดภัย สามารถสร้างอาชีพหลากหลายให้กับพี่น้องสันติชล ได้แก่ กลุ่มเลี้ยงไก่ ปลูกผัก เน้นผักปลอดสารพิษ เย็บปักถักร้อย สานรองเท้าจีน แปรรูปอาหาร เป็นต้น เราเห็นการเปลี่ยนแปลงที่มีการจับกลุ่มรวมกลุ่มกันทำกิจกรรมอาชีพมากขึ้นในชุมชน คนในชุมชนเอาใจใส่ซึ่งกันและกันมากขึ้น มีการฟื้นฟูชิงช้าจีนยูนนาน ดนตรียูนนาน และก็จัดให้มีการแสดงเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวด้วย ชุมชนจีน 22 หมู่ แต่ไม่มีพิพิธภัณฑ์ ชาวจีนยูนนานเป็นมาอย่างไร ก็มีแนวทางจะทำเป็นพิพิธภัณฑ์ หรือการจัดชุดจีนยูนนานไว้เพื่อบริการนักท่องเที่ยวถ่ายรูป ที่นี่จะมีการสร้างบ้านดินซึ่งบ้านดินเป็นบ้านที่คนจนีโบราณก็อยู่บ้านดิน ใช้บ้านเป็นจุดขายเพราะนักท่องเที่ยวอยากนึกถึงคนจีนสมัยเก่าให้เหมือนกับไปบ้านเกิดของเขาวิถีชีวิตของคนจีนผูกพันกับบ้านดิน เมื่อการท่องเที่ยวเป็นการจัดการของชุมชน สันติชลมีการจัดการดูแลนักท่องเที่ยว โดยเฉพาะเรื่องความปลอดภัย
คำสำคัญ (Tags): #ร่องรอย
หมายเลขบันทึก: 46189เขียนเมื่อ 24 สิงหาคม 2006 18:27 น. ()แก้ไขเมื่อ 15 เมษายน 2012 01:29 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (0)

ไม่มีความเห็น

ไม่อนุญาตให้แสดงความเห็น
พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท