นิทาน..กับจินตนาการของเด็ก
เด็ก กับนิทานเป็นของคู่กัน เด็กทุกคนเวลาได้ยินคำว่านิทานเป็นต้องหูผึ่ง เด็กบางคนถ้ามีหนังสือนิทานในมือสักเล่ม ก็พร้อมจะนั่งแหมะลงทันทีแล้วเปิดอ่านอย่างมีความสุข เด็กบางคนถ้าเหลือบไปเห็นเพื่อนๆ กำลังนั่งนิทานก็ไม่ลังเลเลยที่จะเข้าไปร่วมวง ในขณะที่เด็กบางคน ถ้าไม่ได้ฟังนิทานก่อนนอนเป็นนอนไม่หลับ
จินตนาการ ของเด็กๆที่เกิดขึ้นในสมอง ในขณะที่สองหูฟังอยู่ เป็นสิ่งที่ผู้ใหญ่ต้องให้ความสำคัญอย่างยิ่ง เพราะสิ่งนี้จะอยู่กับเขาไปอีกนานแสนนาน พ่อแม่หรือผู้ใหญ่ใกล้ตัวต้องพิจารณาเลือกสรร “สาร” ให้ลูกหรือเด็กๆ “ผ่าน” นิทาน
บรรยากาศ ในการอ่านนิทานให้ลูกฟัง เป็นสิ่งสำคัญที่พ่อแม่และผู้ใหญ่ทุกคนไม่อาจมองข้าม เพราะถือเป็นเวลาทองที่จะสามารถปลูกฝังเมล็ดพันธุ์ทางความคิดให้เด็กๆได้ เนื่องจากเป็นเวลาที่เด็กๆ เสร็จสิ้นจากกิจวัตรประจำวัน เป็นเวลาที่ผ่อนคลาย สมองเปิดรับเรื่องราวความสนุกสนาน พร้อมจะสร้างจินตนาการตาม
ใน วันจิตประภัสสรตั้งแต่นอนอยู่ในครรภ์ครั้งหนึ่ง คุณแม่ของเด็กวัยสามขวบและสี่ขวบครึ่งมีคำถามมาแลกเปลี่ยนกับข้าพเจ้า ในขณะที่ลูกน้อยของเธอทั้งสองกำลังง่วนอยู่กับการพลิกหนังสือนิทานเล่มใหม่ๆ ที่ถูกจัดวางไว้บนเสื่อใต้ต้นไม้
“เล่า จนหมดเรื่องแล้วค่ะคุณแม่ เล่าตั้งแต่นิทานไทยไปนิทานฝรั่ง บางทีคิดเองแต่งเองก็มี จนตอนนี้หมดมุกแล้วค่ะ ไม่ทราบจะเอาเรื่องอะไรมาเล่าดี แล้วลูกหนูนี่ไม่ได้ฟังนิทานก็นอนไม่หลับด้วยนะคะ คุณแม่พอจะมีนิทานเรื่องไหนแนะนำให้หนูเล่าให้ลูกฟังก่อนนอนบ้างไหมคะ”
ปัญหา ของคุณแม่คนแรกเหมือนจะเป็นเรื่องเล็ก แต่ก็เป็นปัญหาใหญ่สำหรับคุณแม่มือใหม่ที่เพิ่งมีลูกคนแรก คุณแม่คนนี้มีความตั้งใจที่จะปลูกฝังให้ลูกมีนิสัยรักการอ่าน รวมทั้งสอดแทรกความคิดและทัศนคติที่ดีผ่านนิทานที่เล่าให้ลูกสาวตัวน้อยฟัง ก่อนนอนทุกคืน ติดแต่ว่า “หมดมุก” คิดไม่ออกว่าจะเล่าอะไรให้ลูกฟังดี
“หนู อยากให้ลูกคุ้นเคยกับธรรมะตั้งแต่ยังเล็ก โตขึ้นจะได้ไม่รู้สึกแปลกแยก รู้สึกว่าธรรมะอยู่ใกล้ตัว แต่ธรรมะดูเป็นของยาก ลูกหนูยังเล็ก จะทำอย่างไรได้บ้างคะ”
ปัญหา ของคุณแม่คนที่สองเหมือนจะเป็นเรื่องยาก เรื่องใหญ่แต่ก็ไม่ใช่ปัญหาที่หาทางออกไม่ได้ เพราะคุณแม่คนนี้ก็เหมือนกับคุณแม่คนแรก คือมีความตั้งใจจะใส่ “ทุน” ที่ดีไว้ให้ลูกอยู่แล้ว
วันนั้นข้าพเจ้าแนะนำให้คุณแม่ทั้งสองเล่าพุทธประวัติให้ลูกฟัง เพราะไม่ว่าจะเล่าอย่างไรก็ไม่มีวันเล่าจบ
คุณ พ่อคุณแม่หลายบ้านมักรู้สึกว่า พุทธศาสนาเป็นเรื่องยากเกินกว่าที่เด็กๆ จะทำความเข้าใจได้ แต่ในความจริงนั้น ไม่ว่าเด็กๆ จะอายุเท่าไหร่ ก็สามารถเข้าใจเรื่องราวในพุทธศาสนาได้ ถ้าเพียงแต่คุณพ่อคุณแม่เลือกมุมมองและวิธีการนำเสนอที่เหมาะกับช่วงวัย
เช่น ในช่วงใกล้วันเข้าพรรษา ก่อนนอนก็อาจเล่าให้เด็กๆ ฟังถึงที่มาที่ไปของ วันเข้าพรรษา โดยอาจเริ่มจากการตั้งคำถามกับลูกว่า
“พรุ่งนี้เป็นวันเข้าพรรษา โรงเรียนหยุด และด้วยความไม่รู้ของเด็กๆนี้ คุณก็เล่าให้เขาฟังว่า
“พรรษา แปลว่า ฤดูฝน วันเข้าพรรษาจึงแปลว่า..” เว้นไว้สักหน่อยให้ตอบ
เด็กเล็กๆ ร้อยทั้งร้อยตอนแน่นอนค่ะว่า
“วันเข้าฤดูฝน พระอยู่ประจำที่วัด”
จาก นั้นก็เป็นเทคนิคเฉพาะตัวในการเล่านิทาน ซึ่งคุณแม่ทุกคนมีอยู่แล้ว เล่าให้เขาฟังด้วยว่า ทำไมโรงเรียนจึงหยุดวันเข้าพรรษา สิ่งเหล่านี้คุณพ่อคุณแม่รู้เพราะเรียนมาหมดแล้ว แต่การหาความรู้เพิ่มเติมเป็นสิ่งที่มองข้ามไม่ได้ เพราะจินตนาการของเด็กๆ เป็นสิ่งที่ผู้ใหญ่อย่างเราประมาทไม่ได้ อาจมีคำถามที่คุณอาจตั้งรับไม่ทันก็เป็นได้
แต่ สิ่งหนึ่งที่จะขอฝากให้อยู่ในประเด็นการพูดของครอบครัวในช่วงวันเข้าพรรษาก็ คือ อยากจะขอเชิญชวนให้ทุกคนพร้อมใจกันตั้งสัจจะอธิษฐาน
สัจจะ อธิษฐาน คือการตั้งใจมั่นที่จะทำสิ่งที่ยากให้สำเร็จ และอธิษฐานไม่ใช่การอ้อนวอนขอ แต่เป็นการลงมือปฏิบัติด้วยตัวเองโดยผู้ที่จะตั้งสัจจะอธิษฐานให้สำเร็จได้ นั้น พึงมีธรรมที่ควรตั้งมั่นไว้ในใจ 4 ประการ คือ
ปัญญา คือ ความรู้ชัด หยั่งรู้ในเหตุผล พิจารณาให้เข้าใจในสภาวะของสิ่งทั้งหลายจนเข้าถึงความจริง
สัจจะ คือ ความจริง คือการดำรงมั่นในความจริงที่รู้ชัดด้วยปัญญา เริ่มตั้งแต่วาจาจนถึงประมัตถสัจจะ
จา คะ คือ การสละจากสิ่งอันเคยชิน ข้อที่เคยยึดถือไว้ รวมทั้งสิ่งทั้งหลายอันผิดพลาดจากความจริงเสียได้ เริ่มแต่ละอามิสจนถึงละกิเลส
อุป สมะ คือ ความสงบระงับโทษข้อขัดข้องมัวหมองวุ่นวายอันเกิดจากกิเลสทั้งหลาย และทำจิตให้สงบได้ เพียงเราไม่ประมาทจากความรู้ชัด ดำรงมั่นในความจริง ยอมสละความเคยชินที่ยึดไว้ จนเข้าถึงความสงบ เมื่อนั้นพลังอธิษฐานจะเป็นความศักดิ์สิทธิ์ด้วยการกระทำของเราเอง
แต่ สำหรับเจ้าตัวเล็กๆ ของคุณ ลองอธิบาย สัจจะอธิษฐาน ในภาษาง่ายๆ ให้เขาฟัง แล้วลองถามเขาดูว่า จากวันเข้าพรรษาถึงวันออกพรรษา ลูกจะตั้ง สัจจะอธิษฐาน ว่าอะไร
สิ่งหนึ่งที่รับรองได้คือ คุณพ่อคุณแม่ได้อมยิ้มกันแน่นอน เพราะจินตนาการและความคิดของเด็กๆนั้น ประมาทไม่ได้จริง
แต่ ถ้าหากฟังนิทานก็แล้ว ตั้งสัจจะอธิษฐานกันก็แล้ว เจ้าตัวเล็กของคุณยังนอนตาแป๋ว คุณแม่ร้องเพลงให้เขาฟังสักเพลงดีไหมคะเพลงเบาๆ ส่งเขาเข้านอน พบกับฝันดีๆ จากชุดชมสวน ฝีมือการสร้างสรรค์ของ คุณธเนส สุขวัฒน์
“เราอธิษฐานเพื่อพัฒนาสติปัญญา
เพื่อปกป้องชีวา ของเพื่อนมนุสสา
เราอธิษฐานเพื่อพัฒนาความรัก
เพื่ออยู่อย่างสันติ กับเพื่อมนุสสา
สรรพสัตว์ พืช และ ดิน
สรรพสัตว์ พืช และดิน”
เรื่องโดย แม่ชีศันสนีย์ เสถียรสุต
ความเห็น (1)
- แวะมาให้กำลังใจสมาชิกใหม่ค่ะ
- ขอบพระคุณบันทึกดี ๆ ที่มีประโยชน์
- บันทึกต่อไปนะคะ