วิจัยการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อทักษะชีวิตเรื่องโรคเอดส์ของนักศึกษาอาชีวเกษตร

การเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม ทักษะชีวิตเรื่องโรคเอดส์ นักศึกษาอาชีวเกษตร

ชื่อเรื่องงานวิจัย : การเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อทักษะชีวิตเรื่องโรคเอดส์ของนักศึกษาอาชีวเกษตร

ชื่อผู้วิจัย : นายบรรชร  กล้าหาญ  นางรุ่งทิพย์  กล้าหาญ

ปีที่ทำการวิจัยเสร็จ : 2544

แหล่งทุนอุดหนุนการวิจัย : งานวิจัยและพัฒนา  วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีเชียงใหม่

 บทคัดย่อ

              การวิจัยครั้งนี้  มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงการพัฒนารูปแบบของการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อทักษะชีวิตเรื่องโรคเอดส์  และผลของการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม  ตลอดจนถึงปัจจัยที่มีผลต่อการเรียนรู้   ซึ่งตัวอย่างที่ศึกษาได้แก่ นักศึกษาในโครงการปฏิรูปการศึกษาเกษตรเพื่อชีวิต  ระดับชั้นประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช. 3) จำนวน 20 คน จากวิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีเชียงใหม่ การศึกษาได้ใช้ระเบียบวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพจากการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม  ซึ่งกระทำโดยการนำเอาโปรแกรมทักษะชีวิต , เทคนิค  PRA , AIC , การระดมความคิดเห็น  ,สัมภาษณ์เชิงลึก  การสนทนากลุ่ม  รวมทั้งการสังเกตทั้งแบบมีส่วนร่วมและแบบไม่มีส่วนร่วม  

             ผลการวิจัยพบว่า  รูปแบบของการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมควรจะประกอบด้วยด้วยการเรียนรู้แบบเป็นทางการ โดยการจัดกิจกรรมการศึกษาอบรมโดยกำหนดหลักสูตรการฝึกอบรมอย่างชัดเจน เช่น การจัดโปรแกรมทักษะชีวิต การทำกิจกรรม AIC เพื่อการกระตุ้นสำนึกรับผิดชอบและแสวงหาแนวทางในการแก้ไขปัญหาร่วมกันอย่างเป็นระบบ และการเรียนรู้แบบไม่เป็นทางการจากการระดมพลังสมองเพื่อสะท้อนความคิดจากการเข้าร่วมกิจกรรมการสนทนาแลกเปลี่ยนประสบการณ์ ทั้งจากการร่วมอภิปราย การสนทนากลุ่ม และการทำกิจกรรม PRA  เพื่อวิเคราะห์และสร้างความตระหนักต่อสภาพปัญหา รวมทั้งการเติมเต็มความรู้จากการศึกษาดูงาน ตลอดจนการจัดกิจกรรม การเรียนรู้ตามอัธยาศัย ซึ่งเป็นการเรียนรู้จากการปฏิสัมพันธ์กับกลุ่มเพื่อนและสิ่งรอบด้าน    ทั้งนี้รูปแบบของการเรียนรู้จะสอดคล้องกับขั้นตอนในการจัดการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมซึ่งประกอบด้วย 4 ขั้นตอนคือ การจัดประสบการณ์ซึ่งเป็นการประมวลประสบการณ์เดิมของนักศึกษาให้เชื่อมโยงกับการเรียนรู้ในสิ่งใหม่ การสะท้อนความคิดและการถกเถียงที่ได้รับจากการแบ่งปันประสบการณ์การเรียนรู้ร่วมกัน  เพื่อนำไปสู่การสร้างความเข้าใจและเกิดความคิดรวบยอด  รวมทั้งการทดลองประยุกต์ความคิดซึ่งเป็นการกระตุ้นให้เกิดการนำเอาการเรียนรู้ที่เกิดขึ้นไปประยุกต์ใช้กับชีวิตประจำวันในลักษณะและสถานการณ์ต่าง ๆ  จนเกิดเป็นแนวปฏิบัติของนักศึกษา  นอกจากนี้ยังต้องสัมพันธ์กับองค์ประกอบทั้ง 3 ด้านของทักษะชีวิต คือทักษะพิสัย  จิตพิสัยและพุทธิพิสัย 

            ซึ่งผลของจากการเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม ทำให้นักศึกษาสามารถวิเคราะห์ถึงสถานภาพ ข้อดี ข้อจำกัดของ ตนเองสามารถจัดการกับตนเองในภาวะกดดันได้  โดยการคิดวิเคราะห์หาสาเหตุและแนวทางในการแก้ไขปัญหาอย่างเหมาะสม  มีความเข้าใจและเห็นใจผู้อื่นที่แตกต่างจากตนเองโดยเฉพาะผู้ที่ประสบปัญหาอันเนื่องมาจากโรคเอดส์  ก่อเกิดสำนักรับผิดชอบในฐานะเป็นส่วนหนึ่งของต่อสังคม และเข้ามีส่วนร่วมในการป้องกันแก้ไขปัญหาโรคเอดส์จากการทำหน้าที่อาสาสมัครเพื่อสื่อสารความรู้เรื่องโรคเอดส์แก่เพื่อนทั้งภายนอกและภายในในสถานศึกษา ซึ่งผลของการทำหน้าที่อาสาสมัครทำให้นักศึกษาเกิดความภาคภูมิใจในคุณค่าของตนเอง   สำหรับปัจจัยที่มีผลต่อการเรียนรู้ประกอบด้วย ปัจจัยด้านคุณลักษณะส่วนบุคคลอันเองมาจากความสนใจและความสามารถทางสติปัญญาในการคิดวิเคราะห์อย่างเชื่อมโยง ปัจจัยทางด้านจิตวิทยาเกี่ยวกับความรู้สึกและความคาดหวังต่อการกระทำของตนเอง ปัจจัยด้านการสนับสนุนทางสังคมอันเนื่องมาจากแรงสนับสนุนจากบุคคลแวดล้อม และปัจจัยด้านการจัดกระบวนการเรียนรู้

            ทั้งนี้ผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่า การจะเสริมสร้างพัฒนาทักษะชีวิตด้วยกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมให้ได้ผลดีนั้น    จะต้องมีการประสานที่เหมาะสมระหว่างกระบวนการเรียนรู้ สภาพแวดล้อมในการเรียนรู้ด้วยการสร้างสิ่งเร้าที่เหมาะสมภายใต้เงื่อนไขและการรับรู้ของสังคม รวมทั้งวุฒิภาวะตามธรรมชาติของวัย  และกระบวนการในการจัดการเรียนรู้จะต้องมีความหลากหลายและต่อเนื่อง  เปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้คิด ได้ทำสร้างสรรค์ และสรุปสาระของการเรียนรู้ร่วมกัน