นวตกรรมสานสายใยครอบครัว

นวตกรรม

สรุปย่อการพัฒนานวัตกรรม กิจกรรมสานสายใยครอบครัว --------------------------------------------- ชื่อนวัตกรรม กิจกรรมสานสายใยครอบครัวR ด้านการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม ที่มาของปัญหา ความต้องการ (สภาพปัญหาของโรงเรียน และคิดหาวิธีการแก้ปัญหา / นวัตกรรมที่เป็นเรื่อง ใหม่ ๆ หรือประยุกต์จากที่มีอยู่แล้ว) สภาพปัญหาของนักเรียนในโรงเรียนอาศัยอยู่ในชุมชนแออัด ฐานะทางเศรษฐกิจค่อนข้างยากจน ครอบครัวแตกแยก ทำให้โรงเรียนต้องพัฒนาระบบวิธีการบริหารจัดการโรงเรียนให้มีรูปแบบที่จะสามารถ พัฒนาให้นักเรียนมีความรู้สึกว่าโรงเรียนเปรียบเสมือนบ้านหลังที่สองที่ให้ความอบอุ่นและช่วยเหลือนักเรียนได้ ในทุกเรื่อง โรงเรียนจึงจัดกิจกรรมสานสายใยครอบครัว เพื่อพัฒนาด้านคุณธรรม จริยธรรม โดยให้ครูได้แสดง ความเอื้ออาทร ใช้จิตวิทยาในการ ดูแลนักเรียนกล่อมเกลาจิตใจนักเรียน ซึ่งจะทำให้ปัญหาต่าง ๆ บรรเทาเบา บางลง นักเรียนจะมีชีวิตและสามารถอยู่ในสังคมได้ดีขึ้นแนวคิด หรือทฤษฎี ภารกิจหลักของโรงเรียน คือการให้บริการทางการศึกษาอย่างทั่วถึงและมีคุณภาพ ทั้งนี้เพื่อมุ่งพัฒนา ให้นักเรียนมีคุณภาพได้มาตรฐาน การจะดำเนินการตามภารกิจดังกล่าวให้บรรลุเป้าหมาย โรงเรียนจึงมีพันธกิจ ที่สำคัญต้องปฏิบัติให้เกิดคุณประโยชน์โดยตรงต่อนักเรียน ซึ่งโรงเรียนในฐานะที่เป็นหน่วยงานที่ต้อง รับผิดชอบในการสร้างเสริมคุณภาพชีวิตด้านคุณธรรม จริยธรรมนักเรียน และแก้วิกฤตสังคม จึงได้นำระบบ การดูแลช่วยเหลือนักเรียนมาใช้ ในกิจกรรมสานสายใยครอบครัวมาประยุกต์ใช้และพัฒนาให้เหมาะสมกับ บริบทของโรงเรียน โดยมุ่งหวังให้ครูสามารถวิเคราะห์ปัญหา และมีแนวทางในการช่วยเหลือนักเรียนใน เบื้องต้น ซึ่งกิจกรรมนี้จะทำให้นักเรียน รู้สึกอบอุ่น รู้สึกมีความไว้วางใจครู กล้าบอกความจริง ทำให้ครู สามารถส่งเสริมช่วยเหลือตามศักยภาพของแต่ละคน ซึ่งสอดคล้องกับมาตราที่ 22 แห่ง พ.ร.บ. คุ้มครอง สิทธิเด็ก กล่าวไว้ว่า การปฏิบัติต่อเด็กไม่ว่ากรณีใด ๆ ให้คำนึงถึงประโยชน์สูงสุดของเด็กเป็นสำคัญ และไม่ให้มีการเลือกปฏิบัติโดยไม่เป็นธรรม และตามมาตรา 29 ผู้ใดพบเห็นเด็กตกอยู่ในสภาพจำต้องได้รับ การสงเคราะห์หรือคุ้มครองสวัสดิภาพตามหมวด 3 หมวด 4 จะต้องแจ้งให้การช่วยเหลือเบื้องต้นและแจ้งต่อ พนักงานเจ้าหน้าที่ พนักงานฝ่ายปกครอง หรือตำรวจ หรือผู้มีหน้าที่คุ้มครองสวัสดิภาพเด็กตามมาตรา 24 โดยโรงเรียน บูรณาการในกิจกรรม ด้วยกิจกรรมที่สอนถึงขั้นให้เข้าใจมองเห็นธรรมว่าเป็นความจริง ที่มี อยู่ตามธรรมดาในธรรมชาติ เช่น ความเป็นไปตามเหตุปัจจัยของสิ่งทั้งหลาย ซึ่งทุกคนต้องรู้เข้าใจและ ปฏิบัติให้ถูกต้อง การสอนพุทธศาสนาก็จะเป็นการสนองความต้องการในชีวิตผู้เรียน 1.2บูรณาการในวิถีชีวิต ด้วยการสร้างระบบวิถีชีวิตที่ดีงาม ที่เรียกว่าวิถีชีวิตแบบพุทธ หรือวินัย ชาวพุทธ เมื่อมีวิถีชีวิตที่สอดคล้องรองรับแล้ว หลักธรรมคำสอนต่างก็สามารถเข้าไปกลมกลืนในวิถีชีวิตได้ 1.3บูรณาการไตรสิกขาเข้าในชีวิตประจำวันหรือทำชีวิตให้เป็นการศึกษา ด้วยการดำเนินชีวิต ตามปกติธรรมดาทั้ง 3 ด้าน ให้มีการพัฒนาครบไตรสิกขา เมื่อจะทำกิจกรรมใด ๆ ก็ตามทุกครั้งให้มีการ เตรียมและตรวจสอบว่ามีสิกขา 3 ด้าน ครบหรือไม่ ศีล : พฤติกรรมดีงามทั้งกาย วาจา เป็นวินัย เข้าสู่วิถีชีวิต สมาธิ : จิตใจมีคุณธรรม มีประสิทธิภาพ และมีความสุข ปัญญา : ความรู้คิด เข้าใจ การมองเห็นความจริง เท่านั้น ทั้งระบบความสัมพันธ์ถึงเหตุผล เชื่องโยงประยุกต์ใช้สร้างความรู้ใหม่ แนวคิดจากกระบวนการกัลยาณมิตร โดย สุมน อมรวิวัฒน์ (2548 : 300 - 301) กล่าวว่า กระบวนการกัลยาณมิตร เป็นกระบวนการประสานสัมพันธ์ระหว่างบุคคลเพื่อจุดมุ่งหมาย 2 ประการ คือ (1) ชี้ทางบรรเทาทุกข์ (2) ชี้สุขเกษมศานติ์ กระบวนการกัลยาณมิตรใช้หลักการที่พิสูจน์แล้วว่าเป็น หลักการที่ช่วยให้คนพ้นทุกข์ได้ คือ หลักอริยสัจ 4 มาใช้ควบคู่กับหลักกัลยาณมิตรธรรม 7 ในการ จัดการเรียนการสอน ซึ่งมีกระบวนการหรือขั้นตอน 8 ขั้นด้วยกันดังนี้ 1)การสร้างความไว้วางใจตามหลักกัลยาณมิตรธรรม 7 ได้แก่ การที่ผู้สอนวางตนให้เป็นที่ น่าเคารพรัก เป็นที่พึ่งแก่ผู้เรียนได้ มีความรู้และฝึกหัดอบรมและรับปรุงตนเองอยู่เสมอ สามารถสื่อสาร ชี้แจงให้ศิษย์เกิดความเข้าใจ แจ่มแจ้ง มีความอดทน พร้อมที่จะรับฟังคำปรึกษา และมีความตั้งใจสอน ด้วยเมตตา ช่วยให้ศิษย์พ้นจากทางเสื่อม 2)การกำหนดและจับประเด็นปัญหา (ขั้นทุกข์) 3)การร่วมกันคิดวิเคราะห์เหตุของปัญหา (ขั้นสมุทัย) 4)การจัดลำดับความเข้มของระดับปัญหา (ขั้นสมุทัย) 5)การกำหนดจุดมุ่งหมาย หรือสภาวะพ้นปัญหา (ขั้นนิโรธ) 6)การร่วมกันคิดวิเคราะห์ความเป็นไปได้ของการแก้ปัญหา (ขั้นนิโรธ) 7)การจัดลำดับจุดหมายของภาวะพ้นปัญหา (ขั้นนิโรธ) 8)การปฏิบัติเพื่อแก้ปัญหาตามแนวทางที่ถูกต้อง (ขั้นมรรรค) แนวคิดจากการดำเนินงานโรงเรียนเพื่อนเด็กขององค์การอนามัยโลก (2548 : 16 - 20) ประเทศต่างๆ ทั่วโลกพยามร่วมมือส่งเสริมสนับสนุนเพื่อให้เด็กนักเรียนอยู่ในโรงเรียนอย่างมี ความสุข โดยสนับสนุนการสร้างสิ่งแวดล้อมที่ดี แต่แท้จริงแล้วโรงเรียนมีบทบาทสำคัญมาที่สุดอีก ประการหนึ่งในด้านพัฒนาอารมณ์และสังคมแก่เด็ก ทุกโรงเรียนสามารถเป็นเพื่อนกับเด็กนักเรียน ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับนโยบายและทัศนคติของบุคลากรในโรงเรียนเป็นสำคัญ นอกจากนี้โรงเรียนยังต้องมีเป้าหมายใน การดำเนินงานตามอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็กขององค์การสหประชาชาติคือเป็นโรงเรียนส่งเสริมสันติภาพ ขันติธรรม เสรีภาพ ความเสมอภาคและภราดรภาพ ซึ่งทั้งหมดนี้คือสิทธิพื้นฐานของความเป็นมนุษย์ กระแสการสร้างระบบโรงเรียนเพื่อนเด็กต้องมีการทำงานสอดคล้องกันทั้งระบบโดยทุกส่วนต้องร่วมมือ กัน โดยมีกรอบกิจกรรมหลัก 5 ประการ คือ1. กิจกรรมการสร้างความตระหนักเรื่องสิทธิเด็ก2. กิจกรรมการประเมินตนเอง (School Self - Assessment )3. กิจกรรมการจัดทำข้อมูลนักเรียนรายบุคคล (School - Bese Management Information System)4. กิจกรรมการจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ (Child - Centered learning)5. กิจกรรมทักษะชีวิตเพื่อการยังชีพ (Livelihood Skills) โรงเรียนจึงได้นำแนวคิดทฤษฎีดังกล่าว เป็นกรอบในการจัดกิจกรรมสานสายใยครอบครัวขึ้น เพื่อให้นักเรียนได้มีสภาพแวดล้อมที่อบอุ่นของครอบครัว ในบรรยากาศแห่งความผาสุก ตลอดจนสร้าง ความรักความเข้าใจ โดยส่งเสริมคุณธรรม- จริยธรรม ตามหลักการของไตรสิกขา และกัลยาณมิตรธรรม 7 นำมาประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับบริบทในการดำเนินชีวิตของนักเรียนและสังคมปัจจุบันต่อไป วัตถุประสงค์ 1.เพื่อสร้างความสัมพันธ์และความเข้าใจอันดีระหว่างครูกับนักเรียนเหมือนครอบครัวเดียวกัน 2.เพื่อส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม ในการดำเนินชีวิต 3.เพื่อสร้างบรรยากาศความอบอุ่นขึ้นในโรงเรียน 4.เพื่อให้นักเรียนกล้าบอกความจริง ความต้องการ เพื่อส่งเสริม ช่วยเหลือตามความต้องการ 5.เพื่อให้โรงเรียนได้ร่วมแก้ปัญหาของนักเรียนทุก ๆ ด้าน ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ นักเรียน ครู ผู้ปกครอง และชุมชน วิธีดำเนินการ / ขั้นตอนการพัฒนานวัตกรรม ขั้นตอนและกิจกรรม 1. ประชุมคณะครูและผู้ที่เกี่ยวข้อง 2 .ให้ผู้เรียนได้เลือกครูประจำครอบครัวด้วยตนเอง ( 18 ครอบครัว ) 3. กำหนดวันพบปะสมาชิกในครอบครัว โดยจัดเวลาหลังกิจกรรมหน้าเสาธงของทุกวันพุธ โดยใช้เวลา 15 นาที และเวลาพักกลางวัน หรือในวันสำคัญต่าง ๆ 4. ทุกครอบครัวได้ปฏิบัติกิจกรรมครอบครัวสัมพันธ์โดยเน้นกิจกรรมลักษณะครอบครัว สร้างความสัมพันธ์ ที่ดี ความสามัคคี ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม ซึ่งมีกิจกรรม ดังต่อไปนี้- ตรวจสุขภาพ- ประชาสัมพันธ์ข่าวสารภายในและภายนอกโรงเรียน- สนทนา อภิปรายเหตุการณ์ปัจจุบัน- กิจกรรมกลุ่มสัมพันธ์ เกม เพลง นิทาน ส่งเสริมคุณธรรม - จริยธรรม- กิจกรรมพี่สอนน้อง- กิจกรรมเยี่ยมบ้าน- การนั่งสมาธิสร้างปัญญา- การตอบปัญหา- กิจกรรม Walk Rally เสริมสร้างคุณธรรม - จริยธรรม - ประเมินผลกิจกรรมตามแนวทางโรงเรียนเพื่อนเด็ก การพัฒนานวัตกรรม- จัดโครงสร้าง และกำหนดหัวข้อหลักในการปฏิบัติกิจกรรมการพบครอบครัว- จัดสร้างแบบประเมินจุดเด่นของกิจกรรม และจุดพัฒนาอย่างสม่ำเสมอ- จัดสร้างแบบสำรวจความคิดเห็นผู้บริหาร ครูผู้สอน ผู้ปกครอง นักเรียนสถิติการวิจัย หาค่า MEAN และ MODE เพื่อหาค่าความถี่ในการปฏิบัติและสภาพที่เกิดขึ้นจริงในโรงเรียนและ ผลของการจัดกิจกรรมสานสายใยครอบครัว ผลสรุปการวิจัย พบว่าสภาพแวดล้อมของโรงเรียนมีผลต่อความสุขของนักเรียน สภาพการบริหารและนโยบายของโรงเรียนส่งผลต่อการเรียนของนักเรียน ทั้งด้านผลสัมฤทธิ์และคุณธรรม - จริยธรรมนักเรียน โดยเฉพาะกิจกรรมสานสายใยครอบครัวส่งผลต่อ พัฒนาการทางสังคม จิตใจ และเกิดบรรยากาศการเรียนรู้ที่ดีในโรงเรียนนอกจากนี้พบว่าผู้ปกครองมีความพึงพอใจและเข้าใจในระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียนโดยใช้กิจกรรมสานสายใยครอบครัวในการแก้ปัญหากับนักเรียน และส่งเสริมนักเรียนที่มีความต้องการพิเศษ งบประมาณดำเนินงาน 5,000 บาทระยะเวลาดำเนินงาน ตลอดปีการศึกษาลักษณะเด่น / องค์ความรู้ที่ได้จากการพัฒนานวัตกรรม การดำเนินชีวิตประจำวัน โดยบูรณาการแนวคิดตามหลักการของไตรสิกขา ศีล สมาธิ ปัญญา โดยฝึก นักเรียนให้มีวิถีชีวิตแบบชาวพุทธทั้งในโรงเรียนและนอกโรงเรียน ในขณะที่กิน อยู่ ดู และฟัง ซึ่งเป็น กิจกรรมประจำวัน เมื่อมีไตรสิกขาเป็นเครื่องมือพัฒนาดังกล่าวแล้ว ผลที่ตามมานักเรียนจะได้รับพัฒนาทั้ง 4 ด้าน ไปพร้อมกัน ได้แก่ 1.พัฒนาการทางกาย (กายภาวนา) 2.พัฒนาการทางสังคม (ศีลภาวนา) 3.พัฒนาการทางจิต (จิตภาวนา) 4.พัฒนาการทางปัญญา (ปัญญาภาวนา) ผลที่คาดว่าจะได้รับ 1. ครูกับนักเรียนมีความรู้สึกเป็นครอบครัวเดียวกัน มีความสัมพันธ์อันดีระหว่างกัน 2. โรงเรียนเต็มไปด้วยบรรยากาศของความอบอุ่นเป็นกันเอง โรงเรียนเป็นเพื่อนกับเด็ก 3. ผู้เรียนกล้าบอกความจริง / ความต้องการให้ครูได้ส่งเสริม / ให้ความช่วยเหลือ 4. โรงเรียนได้ร่วมแก้ปัญหาของนักเรียนทุก ๆ ด้าน ประโยชน์ / คุณค่าของนวัตกรรม และการพัฒนาต่อยอด ประโยชน์ / คุณค่าของนวัตกรรม นักเรียนจะได้รับการพัฒนาทั้ง 4 ด้าน ให้เป็นผู้มีลักษณะ กิน อยู่ ดู ฟัง เป็น ดำเนินชีวิตอย่างมี คุณค่าและมีความสุข 1.นักเรียนได้รับการพัฒนาทางกายก็คือเริ่มตั้งแต่สอนให้รู้จักกินอยู่อย่างมีคุณภาพ บริโภคใช้สอย ปัจจัย 4 คือ เสื้อผ้า อาหาร ที่อยู่อาศัย และยารักษาโรคให้ได้คุณค่าแท้ หลีกเลี่ยงสิ่งที่เป็นคุณค่าเทียม ด้วย วิธีคิดที่เป็นโยนิโสมนสิการ มุ่งเป็นผู้ผลิตมากกว่าเป็นผู้บริโภค นอกจากนี้ยังสอนให้ดำรงชีวิตที่เป็นมิตรกับ สิ่งแวดล้อมในธรรมชาติ ผู้เรียนจะไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม 2.นักเรียนได้รับการพัฒนาทางสังคม เป็นคนดีมีศีล 5 มีจรรยาบรรณในการประกอบอาชีพ ที่สำคัญ ก็คือเป็นคนรับผิดชอบ 3.นักเรียนได้รับการพัฒนาทางจิต เช่น มีสติและสมาธิเป็นพื้นฐานในการดำเนินชีวิต และในการ ทำงานต่อไป มีสุขภาพจิตดี แจ่มใส ร่าเริง เบิกบาน การพัฒนาต่อยอด กิจกรรมสานสายใยครอบครัวสามารถพัฒนาต่อยอดไปสู่โครงการโรงเรียนเพื่อนเด็ก ซึ่งเป็นหนึ่ง ในยุทธศาสตร์การดำเนินการปฏิรูปกระบวนการเรียนรู้ของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ซึ่ง มุ่งเน้นการปฏิบัติอย่างเป็นรูปธรรมบนพื้นฐานสิทธิเด็ก 4 ด้าน ได้แก่ ด้านการมีชีวิตรอดปลอดภัย สิทธิที่ ได้รับการปกป้องคุ้มครอง สิทธิที่จะได้รับการพัฒนา และสิทธิที่จะมีส่วนร่วมในการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ที่โรงเรียนจัดขึ้น

เขียนใน GotoKnow โดย ดร.พรพรรณ อินทรประเสริฐ
ใน การศึกษา สร้างชาติ

คำสำคัญ (Tags): #นวตกรรม#ความอบอุ่น

หมายเลขบันทึก: 44527เขียนเมื่อ 13 สิงหาคม 2006 08:07 น. ()แก้ไขเมื่อ 25 พฤษภาคม 2012 13:30 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่าน