สงกรานต์ กระบวนคิดร้ายๆสู่กระบวนทัศน์ใหม่ สังคมไทย

สงกรานต์ กระบวนคิดร้ายๆสู่กระบวนทัศน์ใหม่ สังคมไทย

          สงกรานต์ตามคตินิยมโบราณ นิยมสรงน้ำพระและผู้เฒ่าผู้แก่อันเป็นการแสดงความเคารพนับถือแสดงความกตัญญู และเพื่อความเป็นสิริมงคล เพื่อให้เป็นการเริ่มต้นปีใหม่ที่มีความสุข

          สงกรานต์ เป็นประเพณีปีใหม่ของประเทศไทย ลาว กัมพูชา พม่า ชนกลุ่มน้อยชาวไตแถบเวียดนามและมณฑลยูนนานของจีน ศรีลังกาและทางตะวันออกของประเทศอินเดีย สงกรานต์เป็นคำสันสกฤต หมายถึงการเคลื่อนย้าย ซึ่งเป็นการอุปมาถึงการเคลื่อนย้ายของการประทับในจักรราศี หรือคือการเคลื่อนขึ้นปีใหม่ในความเชื่อของไทยและบางประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ชาวต่างประเทศเรียกว่า "สงครามน้ำ"

          สงกรานต์ เป็นประเพณีเก่าแก่ของไทยซึ่งสืบทอดมาแต่โบราณคู่มากับประเพณีตรุษ จึงมีการเรียกรวมกันว่า ประเพณีตรุษสงกรานต์ หมายถึงประเพณีส่งท้ายปีเก่า และต้อนรับปีใหม่ คำว่าตรุษเป็นภาษาทมิฬ แปลว่าการสิ้นปี

          พิธีสงกรานต์ เป็นพิธีกรรมที่เกิดขึ้นในสมาชิกในครอบครัว หรือชุมชนบ้านใกล้เรือนเคียง แต่ปัจจุบันได้เปลี่ยนไปสู่สังคมในวงกว้าง และมีแนวโน้มที่จะเปลี่ยนทัศนคติ และความเชื่อไป ในความเชื่อดั้งเดิมใช้สัญลักษณ์เป็นองค์ประกอบหลักในพิธี ได้แก่ การใช้น้ำเป็นตัวแทน แก้กันกับความหมายของฤดูร้อน ช่วงเวลาที่พระอาทิตย์เคลื่อนเข้าสู่ราศีเมษ ใช้น้ำรดให้แก่กันเพื่อความชุ่มชื่น มีการขอพรจากผู้ใหญ่ การรำลึกและกตัญญูต่อบรรพบุรุษที่ล่วงลับ ในชีวิตสมัยใหม่ของสังคมไทยเกิดประเพณีกลับบ้านในเทศกาลสงกรานต์ นับวันสงกรานต์เป็นวันครอบครัว ในพิธีเดิมมีการสรงน้ำพระที่นำสิริมงคล เพื่อให้เป็นการเริ่มต้นปีใหม่ที่มีความสุข ปัจจุบันมีพัฒนาการและมีแนวโน้มว่าได้มีการเสริมจนคลาดเคลื่อนบิดเบือนไป เกิดการประชาสัมพันธ์ในเชิงการท่องเที่ยวว่าเป็น ‘Water Festival’ เป็นภาพของการใช้น้ำเพื่อแสดงความหมายเพียงประเพณีการเล่นน้ำ (ที่มา Wikipedia)

          การที่สังคมเปลี่ยนไป มีการเคลื่อนย้ายที่อยู่เข้าสู่เมืองใหญ่ และถือวันสงกรานต์เป็นวัน "กลับบ้าน" ทำให้การจราจรคับคั่งในช่วงวันก่อนสงกรานต์ วันแรกของเทศกาล และวันสุดท้ายของเทศกาล เกิดอุบัติเหตุทางถนนสูง นับเป็นปรากฏการณ์ทางสังคมที่เกิดขึ้นตามการเปลี่ยนแปลงหลายด้านของสังคม นอกจากนี้ เทศกาลสงกรานต์ยังถูกใช้ในการส่งเสริมการท่องเที่ยว ทั้งต่อคนไทย และต่อนักท่องเที่ยวต่างประเทศ

          กระบวนทัศน์ของผู้บริหารของชาติไทยที่ไม่เข้าใจ Paradigm กำลังสร้างกระบวนคิด(Concept)ใหม่ของสังคมไร้สติกำลังจะเปลี่ยนรากเหง้าความเป็นไทยของเรา จริงหรือไม่เล่าที่สงกรานต์ สงกรานต์คือ จะไปกินเหล้าที่ไหนดี การแต่งกายล่อแหลมอวดทรวดทรงของวัยรุ่นสาว การลวนลามด้วยแป้ง การสาดน้ำอย่างใส่อารมณ์ การสนุกสนานอย่างขาดสติ การเมาหามรุ่งหามค่ำ การเปิดเพลงเสียงดัง การดื่มเหล้าข้างถนน การสาดน้ำอย่างไม่มีขีดจำกัดเวลา หรือการปล่อยเนื้อปล่อยตัวไปตามอารมณ์ของความใคร่ เป็นต้น

          ผมตั้งคำถามอีกครั้งว่า สงกรานต์ คือ Songkran Festival? ตามที่เราประชาสัมพันธ์ไปทั่วโลก ใช่หรือไม่?

          ภาพของงานประเพณีสงกรานต์ในสังคมไทยเปลี่ยนแปลงไปอย่างสิ้นเชิง เราถูกยัดเยียด กระบวนทัศน์ใหม่ในมุมมองของคนกลุ่มเล็กๆที่มีโอกาสเป็นผู้นำ นำพาประเพณีวัฒนธรรมก้าวสู่การสร้างค่านิยมสังคมแบบผิดๆอย่างไม่รู้เนื้อรู้ตัว ประชาชนชาวไทยเอาแต่สนุก มุ่งแต่เพลิดเพลินจนลืมแก่น หรือรากเหง้าทางวัฒนธรรมประเพณี

         สงกรานต์ คือ วัฒนธรรมประเพณีอันดีงามของมนุษยโลกที่อาศัยในประเทศไทย ไม่ใช่ เทศกาล หรือ Festival สนุกสนาน รื่นเริงบันเทิงใจเพียงอย่างเดียว

         ปัญหา คือ เราจะปรับเปลี่ยนกระบวนทัศน์ (Paradigm) ของคนไทยอย่างไรต่อความหมายที่หยั่งลึกของประเพณีสงกรานต์?