ตำนานสงกรานต์ล้านนาตอน"ดำหัววันเน่า ผิดฮีตเก่าล้านนา"
ตำนานปีใหม่หรือสงกรานต์ล้านนา มีมาแต่โบราณว่า เมื่อถึงเทศกาลปีใหม่หรือสงกรานต์ล้านนามีวันสำคัญคือวันสังขานต์ล่อง วันเน่าหรือวันเนาว์ และวันพญาวัน
วันสังขานต์ล่องผู้คนต่างทำความสะอาดบ้านเรือนแผ้วถางหญ้าจัดการสิ่งแวดล้อมให้ดีงาม ต่อยามบ่ายจึงชำระร่างกายที่เปื้อนฝุ่นเปื้อนสิ่งสกปรกขณะที่ทำความสะอาดผ่านมาเมื่อตอนเช้าด้วยการสระเกล้าดำหัวตนเองแล้วลอยสะตวงหรือส่งเคราะห์ลงแม่น้ำ
วันเน่าหรือวันเนาว์ต้องอยู่บ้านเตรียมทำอาหาร สิ่งของที่ไปจะไปถวายทาน ในวันนี้ผู้คนล้านนาจะไม่ด่าทอ ไม่พูดปดมดเท็จ ถือว่าเป็นวันเน่าจึงไม่มีการกระทำการมงคลใดๆ ต่อเมื่อยามบ่ายจึงพากันไปขนทรายเข้าวัด ขณะที่ไปตักทรายในแม่น้ำ ผู้คนพบกันในแม่น้ำก็จะก็ตักน้ำมารดกันเล่นกันสนุกสนานในแม่น้ำนั้นแล้วจึงขนทรายนำทรายไปก่อเจดีย์ทรายที่วัด
วันพญาวันผู้คนต่างนำตุง นำไม้ค้ำต้นสะหรี(ต้นโพธิ์) และสิ่งของต่างๆไปวัดเพื่อทำบุญ สรงน้ำพระเจ้าหรือพระพุทธรูป หลังจากนั้นจึงสรงน้ำพระสงฆ์ในวัด ต่อมาจึงดำหัวผู้ใหญ่ในครอบครัว ตามหมู่บ้าน การดำหัวของผู้คนล้านนาจะไม่รดน้ำที่มือเพราะถือว่าเป็นการรดน้ำซากศพ ฉะนั้นเราจึงได้ยินคำว่า "ดำหัว" ไม่มีคำว่ารดน้ำในถิ่นล้านนนา
แต่มาในปัจจุบันปีนี้ พ.ศ.2554 ทางการได้ประกาศให้วันที่ 13-14-15 เมษายน เป็นเทศกาลปีใหม่ คือวันที่ 14 เป็นวันสังขานต์ล่อง วันที่ 15 เป็นวันเน่าหรือวันเนาว์และวันที่ 16 เป็นวันพญาวันหรือวันเถลิงศก...ซึ่งไม่ตรงกับดวงอาทิตย์เคลื่อนเข้าสู่ราศีเมษ แต่ของล้านนาปฏิบัติตามจริงของดวงอาทิตย์
ปฏิทินปีใหม่ล้านนานั้นคำนวนได้ว่า วันที่ 14 เมษายน เป็นวันสังขานต์ล่อง วันที่ 15 เมษายนเป็นวันเน่า วันที่ 16 เมษายนเป็นวันพญาวันหริอเถลิงศกซึ่งถือตามดวงอาทิตย์เข้าสู่ราศีเมษอย่างแท้จริง ตามแบบเบ้าดั้งเดิมคนล้านนา ดังนั้นหากทางการให้มีการดำหัวในวันที่ 15 เมษายน 2554 ซึ่งเป็นวันเน่า ผู้คนทางล้านนาที่รู้และได้อ่านปฏิทินจึงกล่าวว่ามัน "ขึด" หรือเสนียดแก่ชีวิต
เทศกาลปีใหม่หรือสงกรานต์ล้านนามีมานานนม เราจึงถือเอาสิ่งที่ดีงามรากเหง้าเดิมเป็นมาตรฐานเชื่อว่าจะทำให้ชีวิตมีสุขตามแบบเบ้าโบราณแท้จริงเนอหมู่เฮา....ไม่ถือเอาตามประกาศกระด้างคงที่คือวันที่ 14-15-16 เมษายนตามทางการ หากพากันดำหัววันเน่า(15 เมษายน)มันคงขึดเป็นเสนียดแท้
ความเห็น (2)
ยกมือสิบนิ้ว ก่ายกิ้วเก๋ษา จักขอสูมา ลุง..มา..ที่นี้
ปี๋เก่าผ่านพ้น ล่วงล้นแถมปี๋ อยู่ม่วนกิ๋นดี แต๊ตั๊ก
อโหสิก๋รรม ถ้าล้ำล่วงนัก พลาดพรั้งโปรดหื้อ อาภัย
หื้อมีสุขะ พละผ่องใส ปีเถาะย่างวัย รัตนตรัยห่มหุ้ม
รัตนตรัยห่มหุ้ม
สวัสดีครับคุณสนั่น..
ยินดีที่เข้ามาแว่อ่านเน้อ.....
ด้วยความปรารถนาดีจาหลุงหนาน....พรหมมา