หลอกคนอื่นหรือตนเอง

มีผู้รู้เคยกล่าวไว้ว่าการทำดีมี 5 ขั้น เริ่มจากขั้นต่ำไปหาขั้นสูงดังนี้

1. เพราะกลัวถูกลงโทษ เช่น นักเรียนทำการบ้านเพราะกลัวถูกครูตี, เลือกนายแดงเป็นนายกเพราะกลัวหัวคะแนนไม่คบหาหรือโดนขู่

2. เพื่อตนเอง เช่น นิจตั้งใจเรียนคณิตศาสตร์เพราะอยากรู้, เลือกนายแดงเพราะเห็นแก่สินจ้าง

3. เพื่อญาติหรือมิตร เช่น นุ้ยขาดเรียนเพราะช่วยแม่ดำนา, เลือกนายแดงเพราะหัวคะแนนเป็นเพื่อนหรือเป็นญาติกัน

4. เพื่อสังคม เช่น ทินเก็บขยะทันที่…ที่เห็นในโรงเรียน, เลือกนายแดงเพราะสัญญาว่าจะให้ประปาในหมู่บ้าน

5. เพื่อมวลมนุษยชาติ เช่น ทุกเย็นเมื่อมีเวลาน้องจะพาคนชราและคนพิการทุกคนข้ามถนนที่หน้าบ้าน, เลือกนายเขียวเพราะรู้และเคยเห็นการคิดดีทำดีของนายเขียว

ถึงเราจะบอกกับใคร ๆ ว่าทำเพราะอะไร…เพื่อให้คนรู้เหตุผลของเรา…แต่…

การทำความดีตัวตนเท่านั้นจะรู้ดีกว่าผู้อื่นว่าเจตนาทำเพราะอะไร เช่น การเลือกตั้ง, การไปทำบุญที่วัด, การเป็นผู้นำชุมชน, ฯลฯ