หลักธรรมแห่งการคบมิตร..ข้อคิดสำหรับคำว่า "เพื่อน"

 

 

 

 

 

 

มิตรภาพทาบเทียบเทียมเปี่ยมไพศาล
หลักธรรมท่านขานไขไว้เรื่อง “มิตร”
เป็นหลักธรรมนำใจให้ข้อคิด
รู้ถูกผิดคบมิตรใดจึงให้คุณ
 

ทั้งมิตรแท้แลมิตรเทียมเตรียมใจเปิด
มิตรประเสริฐเทิดแท้แค่สี่หุ้น
หนึ่งมิตรดีมีน้ำใจใฝ่การุณ
สองมิตรหนุนคุณประโยชน์ห้ามโทษทัณฑ์

 .

สามนั้นหรือคือมิตรร่วมรวมสุขทุกข์
สี่มิตรแท้ล้วนแผ่สุขอุปการะมั่น
บุคคลใดหากได้พบคบมิตรนั้น
ถือเป็นทรัพย์นับอนันต์โลกันตร์ตรัย

.

หากมิตรเทียมเล่ห์เหลี่ยมร้ายหมายทางชั่ว
ทางอบายง่ายเมามัวมั่วอาศัย
สี่เหล่าเคล้าคละปะปนภัย
ทุกเพศวัยใครประสบควรหลบพราง
 

.

หนึ่งคือมิตรคิดปอกลอกหลอกเอาทรัพย์
พวกสับปลับรับฝ่ายเดียวเหนียวต้องห่าง
สองคือมิตรคิดประจบสยบข้าง
มาแอบอ้างอยู่ข้างใดใจแท้จริง

 

.

สามคือมิตรเคิดชวนล้วนฉิบหาย
ทางอบายหมายชวนตกนรกดิ่ง
สี่นั้นหรือคือมิตรคิดคดทิ้ง
ดีแต่พูดหลุดทุกสิ่งไม่จริงใจ

 .

มิตรภาพซาบซึ้งตรึงดวงจิต
ใคร่ครวญคิดตามหลักธรรมนำพาให้
เลือกคบมิตรจิตใฝ่ดีแท้ที่ใจ
หลีกเลี่ยงใครใจพาลปานมิตรเทียม

..

กุลมาตา-singlemom99-

๒๒ มิถุนา ๒๕๕๓ 

กัลยาณมิตตตา

ความมีกัลยามิตร คือ มีผู้แนะนำสั่งสอน ที่ปรึกษา เพื่อนที่คบหาและบุคคลผู้แวดล้อมที่ดี , ความรู้จักเลือกเสวนาบุคคล หรือเข้าร่วมหมู่กับท่านผู้ทรงคุณทรงปัญญามีความสามารถ ซึ่งจะช่วยแวดล้อมสนับสนุน ชักจูง ชี้ช่องทาง เป็นแบบอย่าง ตลอดจนเป็นเครื่องอุดหนุนเกื้อกูลแก่กัน ให้ดำเนินก้าวหน้าไปด้วยดี ในการศึกษาอบรม การครองชีวิต การประกอบกิจการ และธรรมปฏิบัติ , สิ่งแวดล้อมทางสังคมที่ดี ข้อนี้เป็นองค์ประกอบภายนอก

" ภิกษุทั้งหลาย เมื่อดวงอาทิตย์อุทัยอยู่ ย่อมมีแสงอรุณขึ้นมาก่อน เป็นบุพนิมิต ฉันใด ความมีกัลยาณมิตรก็เป็นตัวนำ เป็นบุพนิมิต แห่งการเกิดขึ้นของอารยอัษฎางคิกมรรค แก่ภิกษุ ฉันนั้น "

" ความมีกัลยาณมิตร เท่ากับพรหมจรรย์ (การครองชีวิตประเสริฐ) ทั้งหมดทีเดียว เพราะว่า ผู้มีกัลยาณมิตรพึงหวังสิ่งนี้ได้ คือ จักเจริญ จักทำให้มากซึ่งอารย อัฎางคิกมรรค "

" อาศัยเราผู้เป็นกัลยาณมิตร เหล่าสัตว์ผู้มีชาติเป็นธรรมดา ก็พ้นจากชาติ ผู้มีชราเป็นธรรมดา ก็พ้นจากมรณะ ผู้มีโสกะ ปริเทวะ ทุกข์ โทมนัส และอุปายาสเป็นธรรมดาก็พ้นจากโสกะ ปริเทวะ ทุกข์ โทมนัส และอุปายาส "

" เราไม่เล็งเห็นองค์ประกอบภายนอกอื่นแม้สักอย่างเดียว ที่มีประโยชน์มากสำหรับภิกษุผู้เป็นเสขะเหมือนความมีกัลยาณมิตร , ภิกษุผู้มีกัลยาณมิตร ย่อมกำจัดอกุศลได้ และย่อมยังกุศลให้เกิดขึ้น "

"ความมีกัลยาณมิตร ย่อมเป็นไปเพื่อประโยชน์ยิ่งใหญ่ , เพื่อความดำรงมั่น ไม่เสื่อมสูญ ไม่อันตรธานแห่งสัทธรรม " ฯลฯ

กัลยาณมิตรธรรม 7 องค์คุณของกัลยาณมิตร , คุณสมบัติของมิตรดีหรือมิตรแท้

คุณสมบัติของมิตรดีหรือมิตรแท้ คือ ท่านที่คบหรือเข้าหาแล้วจะเป็นเหตุให้เกิดความดีงามและความเจริญ ในที่นี้มุ่งเอามิตรประเภทครูหรือพี่เลี้ยงเป็นสำคัญ

1. น่ารัก ในฐานเป็นที่สบายใจและสนิทสนม ชวนให้อยากเข้าไปปรึกษาไต่ถาม (ปิโย )
2. น่าเคารพ ในฐานะ ให้เกิดความรู้สึกอบอุ่นใจ เป็นที่พึ่งได้ และปลอดภัย (คร)
3. น่าเจริญใจ หรือน่ายกย่อง ในฐานทรงคุณคือความรู้และภูมิปัญญาแท้จริง ทั้งเป็นผู้ฝึกอบรมและปรับปรุงตนอยู่เสมอ ควรเอาอย่าง ทำให้ระลึกและเอ่ยอ้างด้วยซาบซึ้งภูมิใจ ( ภาวนีโย)
4. รู้จักพูดให้ได้ผล รู้จักชี้แจงให้เข้าใจ รู้ว่าเมื่อไรควรพูดอย่างไร คอยให้คำแนะนำว่ากล่าวตักเตือน เป็นที่ปรึกษาที่ดี ( วตฺตา จ)
5. อดทนต่อถ้อยคำ คือ พร้อมที่จะรับฟังคำปรึกษา ชักถาม คำเสนอ และวิพากษ์วิจารณ์ อดทนฟังได้ไม่เบื่อไม่ฉุนเฉียว ( วจนกฺขโม)
6. แถลงเรื่องล้ำลึกได้ สามารถอธิบายเรื่องยุ่งยากซับซ้อนให้เข้าใจและให้เรียนรู้เรื่องราวที่ลึกซึ่งยิ่งขึ้นไป
7. ไม่ชักนำในอฐาน คือ ไม่แนะนำในเรื่องเหลวไหล หรือชักจูงไปในทางเสื่อมเสีย (โน จฏฺฐาเน นิโยชเย)

มิตรปฏริรูปก์ หรือ มิตรเทียม 4 คนเทียมมิตร , คนที่พึงทราบว่าเป็นศัตรูผู้มาในร่างของมิตร

1. คนปอกลอก คนขนเอาของเพื่อนไปถ่ายเดียว อัญญทัตถุหร มีลักษณะ 4 คือ

   1.1 คิดเอาแต่ได้ฝ่ายเดียว
   1.2 ยอมเสียน้อย โดยหวังจะเอาให้มาก
   1.3 ตัวมีภัย จึงมาช่วยทำกิจของเพื่อน
   1.4 คบเพื่อน เพราะเห็นแก่ผลประโยชน์

2. คนดีแต่พูด วจีบรม มีลักษณะ 4 คือ

   2.1 ดีแต่ยกของหมดแล้วมาปราศรัย
   2.2 ดีแต่อ้างของยังไม่มีมาปราศรัย
   2.3 สงเคราะห์ด้วยสิ่งหาประโยชน์มิได้
   2.4 เมื่อเพื่อนมีกิจ อ้างแต่เหตุขัดข้อง

3. คนหัวประจบ อนุปปิยภาณี มีลักษณะ 4 คือ

   3.1 จะทำชั่วก็เออออ
   3.2 จะทำดีก็เออออ
   3.3 ต่อหน้าสรรเสริญ
   3.4 ลับหลังนินทา

4. คนชวนฉิบหาย อปายสหาย มีลักษณะ 4 คือ

   4.1 คอยเป็นเพื่อนดื่มน้ำเมา
   4.2 คอยเป็นเพื่อนเที่ยวกลางคืน
   4.3 คอยเป็นเพื่อนเที่ยวดูการเล่น
   4.4 คอยเป็นเพื่อนไปเล่นการพนัน

 ที่มา : พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม ผู้แต่ง พระธรรมปิฎก สำนักพิมพ์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย พ.ศ. 2546 หน้า 57, 132, 204

http://www.easyinsurance4u.com

ลักษณะของมิตรแท้ 4 จำพวก

1 มิตรมีอุปการะ ท่านพึงทราบว่าเป็นมิตรแท้

โดยสถาน 4 คือ
1.1 รักษาเพื่อนผู้ประมาทแล้ว
1.2 รักษาทรัพย์สมบัติของเพื่อนผู้ประมาทแล้ว
1.3 เมื่อมีภัยเป็นที่พึ่งพำนักได้
1.4 เมื่อกิจที่จำต้องทำเกิดขึ้นเพิ่มทรัพย์ให้สองเท่า [เมื่อมีธุระช่วยออกทรัพย์ให้เกินกว่าที่ออกปาก]

2 มิตรร่วมสุขร่วมทุกข์ ท่านพึงทราบว่าเป็นมิตรแท้

โดยสถาน 4 คือ
2.1 บอกความลับ [ของตน] แก่เพื่อน
2.2 ปิดความลับของเพื่อน
2.3 ไม่ละทิ้งในเหตุอันตราย
2.4 แม้ชีวิตก็อาจสละเพื่อประโยชน์แก่เพื่อนได้

3 มิตรแนะประโยชน์ ท่านพึงทราบว่าเป็นมิตรแท้

โดยสถาน 4 คือ
3.1 ห้ามจากความชั่ว
3.2 ให้ตั้งอยู่ในความดี
3.3 ให้ได้ฟังสิ่งที่ยังไม่เคยฟัง
3.4 บอกทางสวรรค์ให้

4 มิตรมีความรักใคร่ ท่านพึงทราบว่าเป็นมิตรแท้

โดยสถาน 4 คือ
4.1 ไม่ยินดีด้วยความเสื่อมของเพื่อน
4.2 ยินดีด้วยความเจริญของเพื่อน
4.3 ห้ามคนที่กล่าวโทษเพื่อน
4.4 สรรเสริญคนที่สรรเสริญเพื่อน

จาก พระไตรปิฎก เล่มที่ 11 พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 3 ทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค ข้อ 192-196

http://board.palungjit.com

..กว่าจะมาเป็นเพื่อนกัน ต้องใช้เวลา..

[พัชรินทร์ เกื้อสกุล]

สวัสดีค่ะ อาจารย์ ถ้าทุกคนมีกัลยาณมิตรที่ดีในชีวิตแล้ว

ก็ย่อมจะสร้างสรรค์ทุกสิ่งทุกอย่างให้ดีได้ ด้วยกัลยาณมิตรต่อคนทั่วโลก

[คิม นพวรรณ]

สวัสดีค่ะ

การผูกมิตรไม่ยากเท่ากับการรักษามิตรภาพนะคะ

ขอขอบคุณข้อคิดดี ๆ ค่ะ

[krugui]

มีเพื่อนดีน้อยคน...ดีกว่ามีเพื่อนเลวเป็นร้อยนะคะ

ขอบคุณกับบันทึกเตือนสติค่ะ

[มดแดง13]

หากัลยาณมิตร....ยากจัง

[กุลมาตา]

คุณพัชรินทร์ ค.ห.๑

เห็นด้วยค่ะ พระพุทธเจ้าท่านทรงแสดงเทศนาสั่งสอนว่าเป็นเรื่องสำคัญอย่างยิ่ง

ขาดกัลยาณมิตร ชีวิตพัง มีกัลยาณมิตร ชีวิตสร้างสรรค์ สร้างกัลยาณมิตรต่อคนทั่วโลกได้ต่อไป

[กุลมาตา]

คุณคิม ค.ห.๒

เห็นด้วยอย่างยิ่งค่ะ รู้จักกันได้ง่าย แต่คบกันไปยืนนานทำยาก

ดิฉันก็เห็นผลนี้มาบ้างค่ะ

บางทีเคยคบกันดีในอดีต

แต่มาเผยตอนหลังขัดใจกันเรื่องผลประโยชน์ ความโลภ ความคิดไม่ตรงกัน

ก็ต้องตัดญาติขาดมิตรกันไปเลย

[กุลมาตา]

krugui Chutima ค.ห.๓

เห็นด้วยอีกเช่นกันค่ะ ตรงกับชีวิตจริงของดิฉัน

เดี๋ยวนี้เพื่อนน้อยลง แต่สบายใจขึ้นค่ะ

เพราะเข้ามาศึกษาธรรมะแล้ว

เพื่อนบางคนเขาก็ไม่ชอบห่างไป

บางคนก็เห็นชัดว่าขัดแย้งเรื่องประโยชน์ ความคิด

เหลือแต่กัลยาณมิตรน้อยคน แต่ไม่สร้างปัญหาให้เลย

[กุลมาตา]

คุณมดแดง13 ค.ห.๔

เชื่อไหมคะว่า..เข้าวัดศึกษาธรรมะจริงจังหลายปี

เจอกัลยาณมิตรตัวจริงได้ค่ะ

ดิฉันเจอมากับตัว เพื่อนเก่าๆที่เคยดีกลับเปลี่ยน

แม่แต่เข้าเวบก็รู้สึกได้ค่ะ ว่าคนไหนจิตใจบริสุทธิ์

คนไหนคิดไม่ดีกับเรา ขนาดไม่ได้รู้จักตัวจริงกัน

[ครู ป.1]

แม้กัลยาณมิตร..จะหายาก

แต่มิตรภาพ...สร้างสรรค์ได้ค่ะ

 

[กุลมาตา]

คุณครูป.๑ ค.ห.๕

มิตรภาพหาได้ตลอดค่ะ

แต่กัลยาณมิตรถ้าเข้าวัดมานานก็ได้นะคะ อิอิ

[นีนาถ]

แวะเข้ามาอ่านกลอนของ Single Mom 99 ค่ะ

ได้ข้อคิดหลายอย่างค่ะ...ไปอยู่ต่างประเทศเกือบ20 ปีแล้วค่ะ

แม้จะทำงานกับคนต่างประเทศ คนละวัฒนธรรม

แต่ก็พอรู้ว่าเพื่อนคนไหนเป็นมิตรแท้ค่ะ

[กุลมาตา]

คุณนีนาถ ค.ห.๖

ขอบคุณที่แวะมาอ่านกลอนค่ะ

ของเก่าแต่งไว้เยอะมาก

เลยคัดที่มีสาระและคิดว่าพอใช้ได้

มาประกอบกับหัวข้อธรรมะเรื่องกัลยาณมิตรธรรมค่ะ

..

คนเราคบๆกันไปก็รู้ค่ะ..ใครแท้..ใครเทียม

ไม่ว่าชาติไหน ภาษาไหน

คุณนีนาถอยู่ที่สหรัฐฯ ใช่ไหมคะ

ดิฉันยังไม่ทันได้ไป สามีก็มาเสียชีวิตไปก่อน

ยังไม่ทราบว่าจะพาลูกไปเมื่อไหร่

ยังติดต่อกับปู่อาของลูกค่ะ เขาอยู่ที่รัฐ Maine