พระสุธนคำฉันท์ (คุณค่าด้านสังคมวัฒนธรรม)
คุณค่าทางสังคมวัฒนธรรม
สังคมวัฒนธรรมที่ปรากฏในเรื่องพระสุธนคำฉันท์มีทั้งเรื่องความรัก ศิลปะ ดนตรี ดังตัวบทต่อไปนี้
๓.๑ เรื่องความรัก
พระสุธนคำฉันท์ สะท้อนให้เห็นถึงความรักระหว่างสามีกับภรรยาซึ่งเป็นรักแรกเริ่ม ความรักระหว่างสามีภรรยานั้น การมีเพศสัมพันธ์กันถือว่าเป็นสิ่งหนึ่งในการใช้ชีวิตร่วมกัน ดังจะเห็นได้จากตัวบทที่ว่า
ตระกองกรบงกชเกลียวกล ยั่วยวนแยงยนต์
กระเหม่นกระมลยรรยรร
นาภีสพ้านพิงเกาะกัน คือแผ่นสุวรรณ
ระแทบแลแนบเนียรใน
ลำลองเล่ห์ทิพประไพ หล่อกามพิศไสมย
คือฝาอันสบสมตัว
สองเริ่มรุ่นรศมันมัว แรงราครันรัว
ฤดีกำดัดดัษกาม
ยงยวรเยาวโยคย่ำยาม บิชิชามศุขซาม
เกษมกระสรรตสมพอง
หฤหรรษารศประลอง โล้เล่นเลาทอง
บันเทิงหฤทัยเริงรณ
แรกรู้รศกามตระกล เพียงพิรุณโชรชล
แลต้องผกาจาวแจรง
เฟื้องฟุ้งเรณูรวยแรง ทราบชื่นแชรง
ลอองแลอายกำจรฯ
จากตัวบทข้างต้น ผู้แต่งได้สะท้อนเรื่องความรักให้เห็นว่าครอบครัว ซึ่งถือว่าเป็นสถาบันทางสังคมและเป็นสถาบันที่เล็กที่สุด สามีภรรยาต้องมีความสัมพันธ์ที่ดีต่อกันก่อน หากสามีภรรยาคู่ใดมีความสัมพันธ์ที่ไม่ดีต่อกันแล้วนั้น ครอบครัวก็ย่อมมีปัญหา และอาจจะส่งผลต่อสังคมนั้น ๆด้วย
๓.๒ ศิลปะ
ในเรื่องพระสุธนคำฉันท์นี้ ผู้แต่งได้สะท้อนความงดงามทางด้านศิลปะประเภทสถาปัตยกรรมและประติมากรรม จากราชมณเฑียรของกษัตริย์ ดังจะเห็นได้จากตัวบทที่ว่า
เนืองนันต์นพศูลชัชวาล พริ้งพรายพรหมมาน
คือดั่งจะเห็จหงส์บิน
มีเทพประนมกรกิน นรนาศสุรินทร์
สุเรนทรดูเรียบรายฯ
จากตัวบทข้างต้น ผู้แต่งได้ให้รายละเอียดความงดงามของราชมณเฑียรได้อย่างชัดเจน การที่ผู้แต่งได้ให้รายละเอียดชัดเจนเช่นนี้ อาจจะเป็นเพราะว่าผู้แต่งได้เห็นในความงดงามของราชมณเฑียรในสมัยที่ผู้แต่งได้มีชีวิตอยู่นั้นจริง
๓.๓ ดนตรี
ผู้แต่งได้มีการสรรคำเพื่อให้รายละเอียดของดนตรีและการร่ายรำ ซึ่งมีการใช้เครื่องดนตรีหลายชนิด เช่น เพลี้ย ปี่ แคน บัณเฑาะว์ ฆ้องและกลอง ดังจะเห็นได้จากตัวบทดังต่อไปนี้
บันสารสังคีตเสภา บำเรอ
จำเรียงจำเริญอภิรมย์
เพลี้ยเพลงปี่แคนสวยสม ดุริยางค์ระดม
บันเดาะแลดีดดนตรี
แน่งนางรวยรำแลที แลลาญฤด
รด่าวดิ้นกลางใจ
กึกก้องฆ้องขานกลองไชย ครื้นเครงหวั่นไหว
สทกเสทือนภาระงมฯ
จากตัวบทข้างต้นนี้ กวีได้มีการสะท้อนให้เห็นเครื่องดนตรีของคนไทย ซึ่งเป็นเครื่องดนตรีที่คนไทยใช้อยู่ทั้งในอดีตและปัจจุบัน โดยเฉพาะแคนเป็นเครื่องดนตรีประจำถิ่นอีสาน ซึ่งผู้แต่งก็ได้มีการกล่าวถึงด้วยว่าแคน เป็นเครื่องดนตรีที่รู้จักกันดีของคนไทยในสมัยนั้น
๓.๔ คติธรรม
จากเรื่องพระสุธนคำฉันท์ ของพระยาอิศรานุภาพ ( อ้น ) มีการสอดแทรกคติธรรมไว้สองเรื่อง คือ ความรักเป็นที่มาของความทุกข์ และความพยายามเป็นที่มาของความสำเร็จ ดังนี้คือ
๓.๔.๑ ความรักเป็นที่มาของความทุกข์ ดังจะเห็นได้จากตัวบทที่ว่า
สันโดษประดาษเดียวเอกา วังเวงวิญญา
วิเวกสงัดด่านดง
เปล่าเปลี่ยวหฤทัยปลดปลง ดำริห์รักษ์องค์
อนาถคำนึงอาตมา
โอ้ว่ากูรอยเวรา แต่เบื้องบรรพ์มา
มาตามพิบัติเบียนผจญ
บเอาโอวาทานน ทลีเลี้ยงตน
อันทรงกรรแสงประปราม
หากกูกำเลาะหลงกาม ไปคำนึงความ
แลโดยอำเภอลำพัง
……………………. …………………..
เจ็บกูจากนุชเจียรไกล เจ็บในหัวใจ
กูเจ็บอันเจ็บใดปาน
บมิปูนกูเจ็บแดดาล จากปิ่นธราธาร
ธิราชสองกษัตรีย์
ปานนี้จักทรงโศกี หาทุกราตรี
ทิวาเทวศไป่วาย
……………………. …………………..
แต่กูผู้เดียวมามนท์ มืดมัวกามกล
บคิดชีพิตรบังวาย
จากตัวบทข้างต้นนี้ กล่าวถึงความรักของพระสุธนที่มีต่อนางมโนห์รา จึงเสด็จตามนางมโนห์ราไปยังเขาไกรลาส ทำให้ได้รับความทุกข์ยากแสนสาหัสต้องผ่านด่านต่าง ๆ มากมาย จนกระทั่งถึงด่านป่าทึบพระสุธนหมดหนทางที่จะเสด็จตามไปได้ จึงทรงท้อพระทัย และทรงรำพึงรำพันออกมาว่า เพราะความหลงใหลในความรัก จึงทำให้ต้องทนทุกข์ยากลำบาก
๓.๔.๒ ความพยายามเป็นที่มาของความสำเร็จ ดังจะเห็นได้จากตัวบทที่ว่า
ดูกรเยาวราชทรงนาม พ่อพึงพยายาม
ลำบากพระองค์ธรมา
มาตามรักษ์ราชกานดา เท้าถึงนครา
ทุเรศทางกันดาร
…………………….. ……………………
มาตามเยาวราชกษัตรีย์ ผู้เดียวจรลี
ในไพรพนัสธรมาน
ล่องจากตำบลกันดาร ข้ามขัวชลธาร
อัชคราราวี
มล้างแทตยอสูรบาบี เกาะกายอินทรีย์
มาลงแลลุโดยใจ
กำหนดเจ็ดปีล่วงไป เจ็ดเดือนแขไข
แลเจ็ดทิวาวันวาร
ท้าวฟังเขยขานอาการ สังเวชแดดาล
ดำริห์อารมณ์รำพึงฯ
จากตัวบทข้างต้นนี้ กล่าวถึงท้าวทุมวงษ์ทรงแปลกพระทัยที่มนุษย์อย่างพระสุธนเสด็จไปถึงเขาไกรลาสได้ ซึ่งหนทางในการจะมายังเขาไกรลาสนั้นลำบากและแสนไกลมากยากที่มนุษย์จะสามารถมาถึงได้ พระสุธนได้เล่าถึงความยากลำบากของพระองค์ในการเดินทางมาตามนางมโนห์ราในครั้งนี้ว่า ต้องพบเจอกับความยากลำบากและต้องต่อสู้กับสิ่งต่าง ๆ มามากมาย แต่ในที่สุดพระองค์ก็สามารถผ่านอุปสรรคต่าง ๆ เหล่านั้นมาได้ นั่นเป็นเพราะความพยายามของพระองค์จึงทำให้พระองค์ได้มาถึงยังเขาไกรลาสและได้พบกับนางมโนห์ราดังที่พระองค์ตั้งพระทัยไว้ จากตอนนี้เองผู้แต่งได้สะท้อนให้เห็นคติในเรื่องความพยายามเป็นที่มาของความสำเร็จได้อย่างชัดเจน
อ้างอิง
อิศรานุภาพ, พระยา. (๒๕๑๖). พระสุธนคำฉันท์. กรุงเทพ:ศึกษาภัณฑ์พาณิชย์.
ความเห็น (4)
ภาษางามมาก หลายคำได้หายไปจากการใช้นานแล้ว เสียดาย
ขอบคุณครับครูหยุย
สำหรับความเห็นดีๆ
ก็เป็นแบบนี้ล่ะครับ
เป็นธรรมชาติของภาษาประการหนึ่งคือ
"ภาษามีการเปลี่ยนแปลง"
สิ่งที่สำคัญที่สุด คือ
เราต้องรู้จักคุณค่าของภาษามากกว่าครับ
ขอบคุณมากๆนะคะ มีประโยชน์มากๆ และที่สำคัญ ทำให้ดิฉันรอดตายได้อย่างหวุดหวิด ขอบพระคุณจริงๆคะ
ขอบคุณคับสำหรับข้อมูลดีๆ